Dünyada hərənin öz xarakteri, öz dünyası olan çoxlu sayda insan-lar var
qurtarmışdı. Q.Qarayev onun istedadına və gələcəyinə çox inanırdı. Məmmədə öz şəklini
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Deyəsən Məmməd necə cəsarətli bir əsər yaratdığını tam mənada anlamır»
- Məmməd kimi bir insana, sənətkara olan haqsızlıq, biganəlik məni elə incitdi, küsdürdü ki, Mehdinin musiqiçi olmasına razı olmadım. İstedadı da, arzusu da vardı, amma mən
- Atamın gözəl bəstəkar olmasında, mənim yaxşı həkim olmağımda anamın böyük rolu və əməyi var. Allah ona cansağlığı, uzun ömr versin, mən anama çox borcluyam
124 qurtarmışdı. Q.Qarayev onun istedadına və gələcəyinə çox inanırdı. Məmmədə öz şəklini bağışlamışdı və öz əlilə şəklin üstündə bu sözləri yazmışdı: «İstedadına və gələcəyinə inandığım Məmməd Quliyevə». Q.Qarayev çox ciddi və dahi bəstəkar idi, hər adam haqqında bu sözləri deməzdi. O öz royalını da bağışlamışdı Məmmədə. Məmməd çox gözəl insan və çox istedadlı bəstəkar idi. Heyif ki, istedadının, əməyinin bəhrəsini görə bilmədi. Haqsızlıqlar, ədalətsizliklər, soyuqluq, biganəlik əhatəsində sıxıldı, hər şeyi ürəyinə saldı, heç kəsə heç nə demədi, hər şeyi ürəyində çəkdi və nəticədə ürək bu qədər yükə tab gətirə bilmədi. 65 yaşında dünyasını dəyişdi. Məmmədin arxasında heç vaxt heç kəsi olmayıb, özündən, öz istedadından başqa. Klassik janrda çox dəyərli əsərlər yaradıb. Cülyetta xanım danışdıqca bir az xəcalət, bir az təəssüf hissi ilə düşünürdüm ki, indi 5-6 mahnı bəstələyən insanları «böyük bəstəkar» kimi reklam edib xalqa tanıdanlar Məmməd Quliyev kimi Azərbaycan musiqi tarixində xüsusi yeri olan, dünyanın ən qabaqcıl musiqisi ilə bir sırada durmağa layiq olan əsərlər yaradan insanlar haqda niyə susublar və susurlar? Bu gün bizim kimi sadə insanlar da M.Quliyevləri tanımadığımız üçün xəcalət çəkirik. Bu günahın məsuliyyəti kimlərin çiynindədir görəsən? Mən musiqiçi, sənətşünas deyiləm, amma M.Quliyevin əsərlərinin adları ilə tanışlıqdan bu sənətin möhtəşəmliyini, dərinliyini duyuram. M.F.Axundovun «Aldanmış kəvakib» əsəri çox mürəkkəb və dərin fəlsəfı əsərdir. M.Quliyevin bu əsərə müraciət etməsi onun fəlsəfi dünyagörüşünün zənginliyini sübut edir. O bu əsərin əsasında «Aldanmış ulduzlar» adlı opera yazıb. Operanın premyerasından sonra ədəbiyyatşünas-alim Araz Dadaşzadənin söylədiyi: «Deyəsən Məmməd necə cəsarətli bir əsər yaratdığını tam mənada anlamır» - fikri bu əsərin mahiyyəti haqda çox söz deyir. Az danışan, özünüreklamı sevməyən, sadə, təvazökar bəstəkar əslində dillə deyə bilmədiklərini, öz iç dünyasını, dərin mənəviyyatını əsərlərinin dili ilə danışırdı. Nə yazıq ki, bu dili həmişə, hamı başa düşə bilmir. «Aldanmış ulduzlar» milli opera tariximizdə yeni, işıqlı bir mərhələ idi. «Koroğlu» və «Sevil»dən sonra təkrarsız yeri olan bu opera M.Quliyevin həyatında və yaradıcılığında da unudulmaz izlər qoymuşdu. 80-ci illərdə Moskvada nəşr olunmuş «Sovet operaları» monumental kitabında Azərbaycan bəstəkarlarının cəmisi 5-6 əsərinin adı və librettosu verilib. Onlardan biri də M.Quliyevin 33 yaşında yazdığı,» Aldanmış ulduzlar» operasıdır. Məşhur musiqi bilicilərinin fıkrincə bu opera 70-ci illərin əvvəllərində yazılmasına baxmayaraq, XXI əsrin əsəridir. Dövrü qabaqlayan sənətkarsa zamansızlaşır və əbədiliyə layiqdir. Deyirlər zaman pozandır, zaman o sənətkarları unutdurur ki, onlar ancaq öz dövrünün sənətini yaradır. Zamanı qabaqlayan sənət ölməz, sənətkar unudulmazdır. Bəstəkar 7 simfoniya müəllifidir. 8-ci, sonuncu simfoniyasını unudulmaz müəllimi Q.Qarayevin 85 illiyinə həsr etmişdi, əcəl aman vermədi ki, tamamlasın. «Dədə Qorqud diyarı» adlı iri həcmli kantata, M.Füzulinin 500 illik yubileyinə həsr olunmuş «Şəbi-hicran» lirik poema, 1990-cı ilin 20 yanvar faciəsini əks etdirən «Rekviyem» bəstələmiş M.Quliyev heç vaxt, heç bir mükafatla təltif olunmur. Giley-güzar etməsə də, bütün bu laqeydliklər, biganəliklər həssas ürəyində əks-səda verir, amansız ölümə xırda-xırda yol açır. Yaradıcı insana hər şeydən öncə yaratdığının qiymətlən- dirilməsi, həqiqi dəyərinin verilməsi lazımdır. Hava kimi, su kimi və daha böyük inamla, həvəslə yaratması üçün. Sənətkar həqiqi qiymətini ala bilməyəndə ürəyində zəlzələ baş verir, böyük dühalar yaratmağa qadir insan uşaq kimi acizləşir və yavaş-yavaş əriyərək yox olur. Bu adi həqiqəti unutmasaydıq kim bilir Azərbaycan mədəniyyəti nə qədər udardı. Biliyindən, istedadından xalqa böyük yarar verə biləcək bir insana ali məktəblərdə iş də vermədilər. Ömrünün sonunadək A.Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumunda adi müəllim işlədi. Biliyini, bacarığını əsirgəmədən, ürəklə işlədi. Azərbaycan musiqisini zənginləşdirən bəstəkar nə professor adını aldı, nə xalq artisti, nə də dövlət mükafatı laureatı oldu. Bu sadə, zəhmətkeş insan vətənə ləyaqətlə xidmət etdi, xalqının dərdinə-sərinə ürəkdən yandı. Bunu onun qoyub getdiyi musiqi irsi sübut edir. 125 Məmməd Quliyev dünya musiqi aləmində yeni simfonik janrın banisi kimi qiymətləndirilir və bu janr sırf xalq musiqisindən, milli muğamlardan qaynaqlanır, milli şairlərin sözlərindən istifadə olunur. Bəstəkarın ən çox birgə işlədiyi şairlər xalq şairi F.Qoca və Ələkbər Salahzadə idi. Sonuncu əsərini də Fikrət Qocanın sözlərinə yazmışdı. 2001-ci il fevralın 7-də M.Quliyevin 65 illiyi münasibəti ilə müəllif konserti olur. Konsertdə 7 parçalı, 7 səhifəlik, 7 dəqiqəlik, 7 muğam əsasında yazılmış günəşli bir musiqi səslənir. Bu parçanın adı «Çağırtılar» idi. Həmin gün həm də əziz müəllimi Q.Qarayevin ölüm günü idi. Düz yeddi aydan sonra Məmməd müəllim dünyasını dəyişir. Bu YEDDİ rəqəmi sirli-müəmmalı bir iz qoydu sənətkar ömründə. Müqəddəs bir insan 7 rəqəminin müqəddəsliyinəmi qovuşdu? M.Quliyevin gündəliyində belə bir cümlə var: «ƏSİL QƏHRƏMANLIQ HEÇ OLMASA BİRCƏ GÜN, HEÇ KƏSİN XƏTRİNƏ DƏYMƏDƏN YAŞAMAQDIR». Bu cümlənin arxasında ömrü boyu bir kimsəni incitmədən, xətrinə dəymədən yaşayan, yaradan və həmişə haqsızlıqla üzləşən, ədalətsizlikdən əzab çəkən bir sənətkarın ağrılı taleyi görünür və duyulur. Bir İNSAN qəlbinin adi və həm də çox-çox mətləbləri anladan böyük bir istəyidir bu. Bu istək anlanmayanda dünya tarazlığını itirərək çalxalanır. Əyrilər də hələ üstəlik dünyanın əyriliyindən gileylənirlər. Bütün ağrıları, acıları onunla bərabər yaşayan, birgə çəkən Cülyetta xanım bəlkə ona görə yeganə övladı Mehdinin musiqiçi olmasını istəmədi: - Məmməd kimi bir insana, sənətkara olan haqsızlıq, biganəlik məni elə incitdi, küsdürdü ki, Mehdinin musiqiçi olmasına razı olmadım. İstedadı da, arzusu da vardı, amma mən istəmədim. O mənim istəyimlə həkim oldu. Mehdi orta məktəbi qızıl medalla, Tibbi İnstitutunu qırmızı diplomla qurtarıb. Özü öz biliyi, qüvvəsi ilə, bir kimsənin köməyi olmadan. İndi Neyro-Cərrahlıq Mərkəzində həkim-psixiator işləyir. Xəstələr ona alqış eləyib, mənə minnətdarlıqlarını bildirəndə elə bilirəm dünya mənimdir. Çox təəssüf ki, oğluma da biganəliyi, laqeydliyi görürəm və bu məni çox ağrıdır. Mehdini xaricdə daha yaxşı tanıyırlar, qiymətləndirirlər, nəinki, Azərbaycanda. 1997-ci ildə Nyu-York Akademiyasına fəxri üzv seçilib. 1999-cu ildə Bioloji-psixiatriya sahəsində 2 min nəfər psixiatrdan cəmi 6 nəfər Poster Priz alıb, onlardan biri Mehdidir. İtaliyada 3 dəfə «Kafsin, oksid-azot və insan psixikası» adlı kitabı çap olunub. 2002-ci ildə isə ilin psixiatrı seçilib. Bu yaşda bu uğurlar az deyil. Doğrudan da qürur yaradan, iftixar doğuran uğurlardır. Bütün dünyanın tanıdığı, qiymətləndirdiyi belə bir oğulun bizim xalqa, Azərbaycana mənsub olması nə qədər xoşdur. Mehdi məhəbbətlə Cülyetta xanıma baxıb: - Atamın gözəl bəstəkar olmasında, mənim yaxşı həkim olmağımda anamın böyük rolu və əməyi var. Allah ona cansağlığı, uzun ömr versin, mən anama çox borcluyam - deyir. Anaların borcundan kim çıxa bilib ki? Əvəzi heç vaxt ödənilməyəcək əmək yalnız analara məxsusdur. Ziyalılıq nə diplomla, nə də elmi dərəcə bildirən kitabça ilə ölçülmür. Ziyalılıq daxildən, qanla gəlməlidir. Bu ziyalılar ocağından ayrılanda içimdəki boşluğu xoş, işıqlı, ilıq hisslər elə doldurmuşdu ki, fərəhimdən uçmaq istəyirdim. Bu sadə, təvazökar və dopdolu insanlarla ünsiyyətdən rahat və məsud idim. «Qоbustan» jurnalı, mart 2003-cü il, № 123 YADDAŞIMDA ƏBƏDİLƏŞƏN GÜNLƏR Azərbaycanın demək olar ki, əksər rayonlarında, bölgələrində olmuşam və mənə elə gəlir ki, yurdumda dünyanın bütün gözəlliklərini tapmaq olar. Hər bölgənin özünəməxsus ab-havası, gözəlliyi, insanlarının xasiyyətləri, ən başlıcası hədsiz qonaqpərvərliyi insanı heyran edir. Lənkəran-Astara bölgəsində olmamışdım, amma şəninə tərifli sözlər çox eşitmişdim. Ötən il baharın ilkində, təbiətin çiçək vaxtında gözəl Lənkəranın qonağı oldum. İlk məni əfsunlayan Lənkərana gedən yol oldu. Bizimlə birgə gedən amerikalı qonaq belə bir gözəlliyi Almaniyada gördüyünü dedi . Bənzərsiz gözəlliyi, təbiətin qeyri-adi, füsunkar naxışlarını seyr etdikcə qonağın gözlərindəki parıltı, dilindəki «möcüzədir vallah» kəlmələri sinəmi iftixar, qürur hissi ilə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|