Ə liyev İlham Yaylaqalı oğlu 1968-ci il aprel ayının

İlham  Əliyev
nürlər.  Amma  bütan  hallar da  səhvlər  bağışlan- 
mazdır.  Yaddan  çıxarmaq  olmaz  ki,  1948-ci  ildə 
İsrail  və  Fələstin  dövlətlərinin  yaradılması  üçün 
Fələstinə  60,  İsrailə  isə  40  faiz  ərazi  verilirdi. 
Bununla  bağlı  BMT-nin  qətnaməsi  də  vardı. 
Fələstinlilərin  səhvi  nəticəsində  torpaq  sər- 
hədləri  60  faizdən  25  faizə  endi.  Çünki  fələs- 
tinlərin  səhvindən  istifadə  edən  İsrail  müharibə 
yolu  ilə  Fələstin  torpalarını  işğal  etdi.  Hələ  də 
İsrail  işğal  etdiyi  Fələstin  torpaqlarını  azad 
etməyib.  Baxmayaraq  ki,  BMT  Təhlükəsiziik 
Şurası  bir  necə  dəfə  işğal  edilən  Fələstin  tor- 
paqlarının  azad  edilməsi  haqqında  qətnamələr 
qəbul  edib.  AXC  hakimiyyəti  bunu  bilir  və  gö- 
rürdü.  Təcrübəsizlikdən,  səriştəsizlikdən  millətə 
sağalmayacaq  yara  vururdular.  Bu  isə  bağış- 
lanmazdır.  Qanunvericilikdə  də  var.  Qanunu 
bilmədən  cinayəti  törətmək  heç  kəsi  cəzadan 
xilas  etmir.  Bunu  Elçibəy  hakimiyyəti  bilməli  idi. 
Bilmirdisə,  niyə  prezident  seçilməyə  səy  gös- 
tərirdi?
Nəzərə almaq  lazımdır ki,  1993-cü  ilin fevral 
ayına  qədər  Azərbaycan  Dağlıq  Qarabağın  60 
faizinə  tam  nəzarət  edirdi.  Keçmiş  Hadrut  rayo- 
nunun  cəmi  bir  kəndi  erməni  işğalında  qalmış- 
dır.  Əgər əvvəllər Hadrutla  Ermənistan  arasında 
məsafə  15  km  idisə  o,  50  km  çatdırıldı.  Bütün 
Ermənistana  yaxın  olan  sərhəd  kəndləri  azad
Qafqazda imperiyalar və ernıanihrin Azarbaycan ərazilərıns köçiirülməsi
edildi.  Aparılan  uğurlu  hücumun  qarşısı  birdən- 
birə  dayandırıldı.  Niyə?  Bax,  bu  sualın  cavabını 
hələ  də AXC-nin  hakimiyyətdə  olmuş  nümayən- 
dələri  bu günə qədər cavab verməyiblər.

---

İllıam   Əliyev
XOCALISOYQIRIMINIDÜNYA  MİQYASINDA 
TANIDA  BİLİRİKMİ?
Dünya  yaranandan  bu  günədək  soyqınmı 
hallarma  çox  rast  gəlinib.  Xüsusən,  baş  verən 
soyqınmlar müharibələrə,  daxili  etnik  və  dini  toq- 
quşmalara,  müstəmləkə  imperiyalannm  yaradıl- 
masına  xas  olan  əlamətdir.  Orta  əsrlər  tarixində 
müstəmləkə  siyasəti  aparan  şahlıqlar  insanlara 
qarşı  ən  qəddar  cinayət  üsullanndan  istifadə 
etməkdən  çəkinməmişlər.  Bununla  digər  xalqlann 
da  gözlərini  qorxutmaq  və  müqavimət  niyyətində 
olan  əhalini  qeyri-şərtsiz  təslim  olmağa  vadar 
etmək  olub.  Tarixi  mənbələrə  əsaslanaraq,  de- 
mək  olar  ki,  Amerika  aborigenlərinin  soyqınmı 
bəşər  tarixində  ən  genişmiqyaslı  soyqınmı  hadi-
Oafqazda inıperiyalar va ernwnilərin Azərbaycan ərazilsriıtə köçiirülməsi
səsidir.  Məhv  edilmiş  insanlarm  sayı  10  milyon- 
larladır.  Avstraliya  aborigenlərinin  soyqınmı  da 
həyata  keçirilmişdir.  Belə  ki,  1788-ci  ildən  başla- 
yaraq  Avstraliyada Avropa  müstəmləkəçiləri  məs- 
kunlaşmağa  başladılar.  O  zaman  yerli  aborigen- 
lərin  sayı  təxminən  750000  nəfər  təşkil  edirdi. 
Lakin  1911-ci  ildə  onların  sayı  cəmi  31000  nəfər 
idi.  Onlann  əksəriyyəti  xəstəlikdən,  deportasiya- 
dan,  qətliamdan  və  aclıqdan  həlak  oldu.  Alman- 
lar tərəfindən  Namibiyanm  yerli  xalqlannın  məhv 
edilməsi  nəticəsində  65000  xerero  (onların  80 
faizi)  və  10000  nama  (onlarm  50  faizi)  həlak 
olmuşdur.  1985-ci  ildə  BMT  Namibiya  yerli  xalq- 
larmın  məhv  edilməsi  cəhdini  XX  əsrin  birinci 
soyqınmı  aktı  kimi  qiymətləndirdi.  2004  ildə 
Almaniya  hakimiyyəti  Namibiyada  soyqınmının 
törədilməsini  etiraf etdi  və  rəsmi üzr istədi.
135

---

İllıaın Əliyev
XX  əsrin  ən  səs-küylü  genosid  faktlanna 
nasist  Almaniyası  tərəfindən  yəhudilərin  məhv 
edilməsini  (Xolokost),  almanlann  tərtib  etdiyi 
"Ost  plam"nı,  İkinci  Dünya  müharibəsi  zamam 
Paveliçin  xorvat  rejimi  tərəfindən  serblərin  məhv 
edilməsini,  Yaponiya  ordusu  tərəfindən  törədilmiş 
beynəlxalq  cinayətləri  (müharibə  bitdikdən  sonra 
müttəfiqlər  tərəfindən  hərbi  cinayətlərin  törədilmə- 
sində  ittiham  olunan  təxminən  5000  yapon 
hərbçisi  üzərində  məhkəmə  prosesləri  keçirilmiş 
və  onlann  4400  nəfəri  məhkum  edilmiş,  1000 
nəfərinə  isə  ölüm  cəzası  kəsilmişdir),  1975-1979 
illərdə  Pol  Pot  və  İyenq  Sari  rejimi  tərəfindən 
Kambocada  3  milyona  qədər  insanm  məhv  edil- 
məsini,  1994-cö  ildə  Ruandada  baş  vermiş  soy- 
qınmını  (bunun  nəticəsində  800  minə  yaxın  in- 
san  həlak olmuşdur),  1995  - ci  ildə Srebrenisada 
Bosniya  müsəlmanlannm  Bosniya  serbləri  tərə- 
findən  kütləvi  qırğınmı,  Darfurda  yerli  əhalinin 
soyqınmmı  (BMT  hesablamalanna  əsasən,  hə- 
lak  olanlann  sayı  180  mindən  artıqdır)  və  s.  aid 
etmək olar.
Qəbul  edilən  qərarlara  və yuxanda  qeyd  olu- 
nan  prinsiplərə  əsasən,  demək  olar  ki,  ermə- 
nilərin  1992-ci  il  fevral  ayının  25-dən  26-na  ke- 
çən  gecə  Xocalı  şəhərində  törətdikləri  kütləvi  in- 
san  qətliamı  soyqınmı  aktları  kateqoriyasına 
aiddir.  Ermənilərin  törətdiyi  bu  soyqınmı  nəticə-
Qafqazda imperiyalar və e rm m ih rin  Azarbaycan arazilarinə köçürülnwsi
sində  613  nəfər  azərbaycanlı,  o  cümlədən,  63 
açyaşlı  uşaq,  106  qadın,  70  qoca  qətlə  yetiril- 
mişdir.  8  ailə  bötövlükdə məhv edilib,  25  uşaq  hər 
iki  valideynini,  130  uşaq  valideynlərindən  birini 
itirmiş,  487  nəfər  yaralanmış,  onlardan  76-sı 
uşaq,  1275  dinc  sakin  əsir  götürülmüş,  150  nəfər 
isə  itkin düşmüşdür.
Xocalı  hadisələrini  beynəlxalq  hüquq  əsa- 
smda  soyqınmıı  cinayəti  aktı  kimi  tövsif  etməyə 
imkan  verir:  1.  BMT  Baş  Assambleyası  tərəfin- 
dən  260  A  (III)  saylı  qətnamə  ilə  qəbul  edilmiş  9 
dekabr  1948-ci  il  tarixli  "Soyqınmı  cinayətinin 
qarşısınm  alınması  və  ona  görə  cəzalar"  Konve- 
nsiyası.  2.  Nörnberq  Hərbi  Tribunalmın  Nizam- 
naməsi.  3.  Beynəlxalq  Cinayət  Tribunalınm

---