161
kontaktın yerini dəyişməklə naqilin uzunluğunu artırıb-azaltmaq mümkün olur və
nəticədə müqavimət artıb-azalır.
Deməli, reostat müqaviməti artırıb-azaldan cihazdır. Om qanuna görə,
müqavimətin dəyişməsi dövrədə cərəyan şiddətini dəyişdirir. Ona görə də
reostat, həm də cərəyan şiddətini artırıb-azaldan (tənzimləyən) cihazdır.
Sxemdə reostatın şərti işarəsi kimidir.
Naqillərin ardıcıl birləşdirilməsi.
Əgər birinci naqilin sonu ikinci naqilin başlanğıcı ilə birləşirsə, naqillərin
belə birləşməsi ardıcıl birləşmə adlanır. Bu zaman naqillər sisteminin bir ucu
cərəyan mənbəyinin bir qütbünə, digər ucu isə cərəyan mənbəyinin digər
qütbünə birləşdirilir (şəkil 181).
Müqavimətləri
və
olan 2
naqindən ibarət dövrədəki ümumi cərəyan
şiddəti , dövrənin ümumi müqaviməti ,
dövrədəki
ümumi gərginlik , ayrı - ayrı
naqillərdəki cərəyan şiddətləri və onların
Şəkil 181.
uclarındakı gərginliklər isə uyğun olaraq
,
və
olsun.
Bu cür
ardıcıl birləşmiş iki naqildən ibarət dövrənin istənilən
yerindən vahid zamanda keçən elektrik yükünün miqdarı eyni olacaq, yəni
(
hər bir naqildəki cərəyan şiddəti eyni olub, dövrədəki ümumi
cərəyan şiddətinə bərabər olacaq).
Naqillər ardıcıl birləşdiyinə görə ümumi uzunluq böyüyür, yəni müqavimət
artır. Ona görə də,
olmalıdır (
dövrənin ümumi müqaviməti ayrı-
ayrı naqillərin müqavimətlərinin cəminə bərabər olmalıdır).
İki naqildən ibarət dövrə üçün
ifadəsini
kimi
yazıb, bu halda
olduğunu nəzərə alsaq, onda
alarıq.
Deməli,
dövrədəki ümumi gərginlik (mənbənin uclarındakı gərginlik)
ayrı-ayrı naqillərin uclarındakı gərginliklərin cəminə bərabər olur.
sayda ardıcıl birləşdirilmiş müxtəlif müqavimətli naqillər üçün bu
ifadələr aşağıdakı kimi olacaqdır: