Е. S. C ə f ə r o V f I z I k a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Öz mayesi ilə dinamik tarazlıqda olan buxar doymuş buxar adlanır
- İdeal qaz (doymamış buxar) Doymuş buxar
- Şəkil 152. 127
- T divarlarına vurduqları zərbələr Şəkil 153
- Şəkil 154. Böhran temperature.
126 buxardan mayeyə qayıdan zərrəciklərin sayını artırır. Nəticədə müəyyən müddətdən sonra eyni vaxtda mayeni tərk edən zərrəciklərin sayı qədər mayeyə qayıdan zərrəcik olur. Bu halda deyilir ki, buxar öz mayesi ilə dinamik tarazlığa gəlir (şəkil 151). Öz mayesi ilə dinamik tarazlıqda olan buxar doymuş buxar adlanır. Doymuş buxarın doymamış buxardan (ideal qazdan) fərqini aydınlaşdıraq. Bunun üçün doymuş buxarın təzyiqinin onun həcmindən və temperaturundan hansı formada asılı olduğunu müəyyənləşdirək. Bildiyimiz kimi, doymamış buxarın təzyiqi sabit temperaturda həcmlə tərs mütənasib olur, yəni doymamış buxarın həcmi artdıqca, onun konsentrasiyası azalır və nəticədə qazın təzyiqi kiçilir. Buna oxşar olaraq, doymuş buxarın həcmini azaltsaq, ani olaraq onun konsentrasiyası (deməli həm də təzyiqi) artar, lakin bu artma qısa müddətli olur və tez bir zamanda konsentrasiyanın və təzyiqin əvvəlki qiymətləri bərpa olur. Bu onunla izah olunur ki, doymamış buxar halında olduğu kimi, doymuş buxarı sıxanda da konsentrasiyanın artması hesabına qazın təzyiqi artır, lakin dinamik tarazlığın pozulması hesabına, buxardan mayeyə qayıdan zərrəciklərin sayı çoxalır və nəticədə ani artmış konsentrasiyanın və təzyiqin əvvəlki qiymətləri bərpa olunur. Buxarın həcminin artması zamanı isə qazın təzyiqi və Konsentrasiyası ani olaraq azalır və dinamik tarazlığın Şəkil 151. pozulması hesabına onların əvvvəlki qiymətləri bərpa olunur. Belə çıxır ki, ideal qazdan (doymamış buxardan) fərqli olaraq, doymuş buxarın konsentrasiyası və təzyiqi onun həcmindən asılı olmur ( şərti ödəndikdə)(şəkil 152). n p n p V V V V İdeal qaz (doymamış buxar) Doymuş buxar Şəkil 152. 127 İndi də doymuş buxarın təzyiqinin temperaturdan asılılığını müəyyənləşdirək (şəkil 153). İdeal qaz üçün bu asılılıq, bildiyimiz kimi, p qazın həcmi sabit qaldıqda, xətti asılılıq idi. Belə ki, temperaturun artması zərrəciklərin xaotitk V=const hərəkətinin sürətinin artmasına səbəb olurdu ki, nəticədə zərrəciklərin qabın T divarlarına vurduqları zərbələr Şəkil 153. güclənirdi və qazın təzyiqi artırdı. Doymuş buxar halında da temperaturun artması ilə, ideal qazda olduğu kimi, zərrəciklərin nizamsız hərəkətinin sürəti artmalı, nəticədə zərbələr güclənməli və təzyiq artmalıdır, lakin bu halda təzyiq təkcə zərbələrin güclənməsi hesabına yox, həm də buxar zərrəciklərinin sayının artması hesabına artmalıdır. Belə ki, qabın qızdırılması təkcə doymuş buxarın yox, həm də onunla dinamik tarazlıqda olan mayenin qızmasına səbəb olur. Bu isə mayenin buxarlanma sürətinin artması və doymuş buxara yeni zərrəciklərin daxil olması ilə nəticələnir. Dediklərimizdən aydın olur ki, ideal qazdan fərqli olaraq, doymuş buxarın təzyiqi həm zərrəciklərin sürətlərinin, həm də onların sayının artması hesabına artır. Ona görə də eyni bir temperaturda doymuş buxarın təzyiqi ideal qazın təzyiqindən böyük olur. p Deməli, doymuş buxarın təzyiqi xətti asılılıqla müqayisədə temperaturdan daha V=const güclü asılı olur (şəkil 154). Aydındır ki, maye tamamilə buxara çevrildikdən sonra buxar özünü ideal qaz kimi aparmalıdır, yəni bu andan başlayaraq T təzyiq temperaturdan xətti asılı olmalıdır. Şəkil 154. Böhran temperature. Aydındır ki, ağzı bağlı qabda mayenin qızdırılması onun üzərindəki buxarın sıxlığının müntəzəm artmasına, mayenin sıxlığının isə azalmasına səbəb olmalıdır və elə bir an gəlib çatmalıdır ki, maye və buxarın sıxlıqları Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|