Ebedi yol islam kohne indd
Yüklə 4,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
İP Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I 87 N o 1. İnsan və Kainat Mövlana Cəlaləddin Rumi belə deyir: “Bir gün bir öküz, dövrün mədəniyyət mərkəzi olan Bağdada gəl- di və şəhəri başdan-başa dolaşdı. Anca o möhtəşəm gözəlliklər, ləz- zətlər və sənət xariqələri arasında ancaq və ancaq yol kənarındakı qar pız və qovun qabıqları diqqətini çəkdi. Onsuz da öküz ilə uzun- bən dəyəğın baxmasına layiq olan şey, ya yola tökülüb qalmış saman qı rıntıları, ya da yolların kənarlarında bitən çayır-çəməndir”. (Məsnəvi, 4-cü cild, beyt: 2377-2379) Məhz insan da bu dünyada yalnız yeyib-içmək və əyləncə ilə məş ğul olmamalı, ətrafındakı möhtəşəm sənətə baxmalı və təfək- kür et məlidir. Çünki insanın məhz özü və kainat, elə möhtəşəm iki var lıq dır ki, onlar üzərində dərin təfəkkür etmək lazımdır. Əsrlər boy- un ca in san və kainat üzərində kəşflər edilmiş, ancaq onların ağılla rı hey rətə salacaq möhtəşəm xüsusiyyətləri hələ tam olaraq orta ya çı xa rılmamışdır. Kainat son dərəcə həssas müvazinət üzərində qu- rul muş möhtəşəm və çox qiymətli bir aləm, insan da kainatın için də on dan daha qiymətli bir göz bəbəyidir. Sahib olduqları heyrəta miz xü susiyyətlər baxımından nəzər saldıqda kainat ilə insanın bir-birinə bən zəyən ekiz qardaşlar olduğunu demək mümkündür. Bunların fər qi ondadır ki, biri hələ hüdudlarına çata bilmədiyimiz böyüklükdə, di gəri isə onun kiçildilmiş maketi mahiyyətindədir... Elə isə insan həm kainat, həm də öz yaradılış şəkli üzərində də rindən təfəkkür etməli, bunların incəliklərini araşdırmalı, müxtəlif yön lərindən ibrət alaraq həyatını kainatla ahəng içərisində davam et dirməlidir. Onun üçün yaradılan kainat ilə və Allahın kainatda qoy- du ğu qanunların ziddinə getməyərək ondan gözəl bir şəkildə istifadə et məlidir. İndi təfəkkürümüzə kainat üzərində qısa bir səyahət etdirək: İn- san bir anlığına dayanıb alışqanlıqlarını bir kənara buraxaraq ət- rafındakı əşyalar üzərində təfəkkürə daldıqda heyrət verici bir mən- zə rə ilə qarşı-qarşıya qalır. Hər gün gördüyü bu möcüzəvi mənzərəyə 88 Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM N t
Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I da ha əvvəl nə üçün təfəkkür nəzəri ilə baxmadığına təəccüb edər. Mə sələn, torpağın, eyni su ilə qidalandığı halda minlərcə fərqli bit ki yetişdirdiyini, bunların fərqli rənglərdə fərqli şəkillərdə meyvə və tə- rəvəzlər verdiyini və mükəmməl bir tərtib və nizam ilə etdiyini dü şün- dükdə heyrətlərə düşər. Sizcə də, eyni torpaqda yetişən və eyni su ilə qidalanan bitkilərin bir-birindən üstün və fərqli olması insanı hey rətə salacaq bir hadisə deyilmi? 21 Torpaq, su, bitkilər, canlılar və s., üzə rin- dəki təfəkkürə bu şəkildə davam edib gedər. Sonra gözünü/üzünü səmaya çevirdikdə, orada da möhtəşəm və müəzzəm bir sistemə şahid olar. Məsələn, Günəş... Dünya ilə arasındakı uzaqlıq təxminən 150 mln km-dir. 22 Kainatın yaşı təq- ri bən 15 milyard il, Günəşin yaşının da 5 milyard il olduğu təxmin edi lir. Günəş, içərisində sıxılmış və gərginləşmiş maddələrin birləşib bü tünləşməsi ilə çox böyük bir qor halını almışdır. Orta böyüklükdə bir ulduz olan Günəş, həcmi baxımından o qədər böyükdür ki, içinə Dün ya kimi təxminən 1 300 000 planet onun içərisinə yerləşə bilər. Sət hindəki hərarət 6000 sentiqrad???? dərəcə, daxili hərarəti isə 20 mln santıqrad dərəcədir. Öz orbitində 720 000 km/saat dəhşətlli bir sü rətlə hərəkət edir. Bu təxmini bir hesabla Günəşin gündə 17 mln 280 min km-lik yol qət etdiyini göstərir. 23 Günəşdə hər saniyə 564 mln ton hidrogen, 560 mln ton he li uma çevrilir. Aradakı 4 mln tonluq fərq qaz maddəsi də enerji, şüa ha lında kosmosa yayılır. Yox olan kütləyə görə hesablayacaq olsaq Gü nəş saniyədə 4 mln ton, dəqiqədə isə 240 mln ton maddə itirmiş olur. Əgər günəş 3 milyard ildən bəri bu sürətlə enerji itirirsə, bu müd- dət ərzində itirmiş olduğu kütlə 400 000 milyon dəfə milyon ton ola- caqdır???? ki, bu miqdar yenə də Günəşin indiki toplam kütləsinin 5000-də biri (1/5000) qədər ancaq olacaqdır. Bu müəzzəm gücü və enerjisi ilə Günəş, başda bəşəriyyət ol- maq üzrə yer üzündəki bütün canlılara ən faydalı olacaq güc və böyüklükdə yaradılmış olub, öz şüalarını lazımi bir şəkildə və miq- darda dünyaya çatdırır. Ancaq bir gün Günəşin mərkəzindəki hid- ro gen azala-azala qurtaracaq, Günəşom mərkəzi getdikcə helium ba xımından zənginləşəcək və mərkəz ağırlaşdıqca da helium ba xı- mın dan zənginləşəcək və mərkəz ağırlaşdıqca da çevrəsini özünə 21 ər-Rəd surəsi, 4. 22 Prof. Dr. Osman Çaxmak, Bir Toxumdakı Kainat, səh. 21. 23 Çakmak, a.k.ə., səh. 66. 89 N o İP Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I doğ ru daha çox cəzb etməyə başlayacaqdır. Bu isə dünyanın sonu de məkdir. 24 Bəhs etdiyimiz bu müəzzəm Günəş, qalaktikada olan təxminən 200 milyard ulduzdan sadəcə biridir. Eyni şəkildə qalaktika da mo- dern teleskoplar ilə müşahidə edilə bilən bir neçə yüz milyard qa lak- ti kadan sadəcə birisidir. Və bu qalaktikanın bir ucundan digər ucuna get mək üçün 100 000 işıq ili lazımdır. İşıq isə bir saniyədə 300 000 km sürətlə yayılır. Məhz Dünya bu qalaktikanın spiral qollarından bi rində yerləşir. Dünyadan hərəkət edib qalaktikamızın mərkəzinə ça ta bilmək üçün 300 000 trilyon km getməliyik. 25 Dünya keçdiyi bir yerdən bir daha keçməmək üzrə dəhşətli bir sü rətlə fəzada yol qət edir. Saniyədə 30 km-lik sürətlə bir istiqamətə, 250 km-lik sürətlə başqa bir istiqamətə doğru fəzanın dərinliklərində sü züb gedir. Üzərindəkilər ilə birlikdə Günəşin ətrafında bir gündə 2 mln kilometrdən daha çox yol qət edir. 26 Səmadakı ulduzlar müəyyən bir müddət sonra partlayıb dağılır və həmin ulduzların dağıntısı yeni göy sistemlərinə təməl təşkil edir. Heç bir şeyin israf edilmədiyi kainatda beləcə maddələr müxtəlif və- si lələr ilə bir nöqtədən başqa bir nöqtəyə daşnmış olur. Məhz Günəş, ət rafındakı planetlər və Dünyamız da çox qədim zamanlarda baş ver miş bir ulduz partlaması nəticəsində ortaya çıxmışdır. 277
Ulduzların partlayıb ölməsi nəticəsində neytron ulduzları mey- da na gəlir. Bunlar çox kiçik və çox sıxılmış vəziyyətdədirlər. Bir ney- tron ulduzu məsələn 700 000 km-lik diametrlik bir kürə içindəki mad- dənin 10 km-lik radiuslu bir kürəyə sıxışmış halıdır. Bu səbəblə ney- tron ulduzu maddəsinin bir çay qaşığı qədərlik miqrdarı 40 milyard ton gəlir. Səmada gördüyümüz hər ulduz kimi neytron ulduzların da öz ətraflarında dönürlər. Ancaq çox sıxışmış halda olduqları üçün fır lan- ma sürətləri də inanılmaz dərəcədə yüksəkdir. O dərəcədə ki, tipik bir neytron ulduzu bir saniyədə öz ətrafında 30 dövrə vurur. Hətta bun lardan bir saniyədə öz ətrafında 1000 dəfədən çox fırlananları da vardır. Bir şəhər böyüklüyündə və Günəşdən daha çox kütləyə 24 Çakmak, a. k. ə., səh. 67. 25 Prof. Dr. Osman Çakmak, Kainat Kitap Atomlar Harf, səh. Bir Çekirdekdeki Kainat, səh. 10-12. 26
Prof. Dr. Osman Çakmak, Bir Çekirdekdeki Kainat, səh. 10-12. 27
Çakmak, a.k. ə. səh. 54. İnsan və Kainat Yüklə 4,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|