asosiy omillardan biridir.
3.4. Akkumulator batareyasining asosiy ko‘rsatkichlari
Akkumulatorning elektr yurituvchi kuchi (EYUK)
Elektr yurituvchi kuch akkumulatorning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri bo‘lib, u tashqi zanjir uzilgan
holda musbat va manfiy elektrodlar orasidagi potentsiallar ayirmasiga teng. Qo‘rg‘oshin-kislotali
akkumulatorning EYUK faqat razryadlanish-zaryadlanish jarayonlarida ishtirok qilayotgan moddalarning
kimyoviy va fizik xususiyatlariga bog‘liq. Plastinalarning kattaligi va aktiv massaning miqdori EYUK ga
mutlaqo ta’sir ko‘rsatmaydi.
Amaliyotda akkumulatorning EYUK ini aniqlash uchun tajriba yo‘li bilan topilgan ifodadan
foydalaniladi:
E = 0,84 +
25
10
-3
, V.
Bunda
25
- elektrolitning 25
0
C ga keltirilgan zichligi, kg/m
3
da.
Elektrolit zichligi o‘lchanayotgandagi temperatura 25
0
C dan farqli bo‘lganda, quyidagi keltirish
formulasi qollaniladi:
25
=
t
+ 0,7 ( t - 25 ) , kg/m
3
.
Bunda
t
- elektrolitning mavjud temperaturadagi zichligi, kg/m
3
da; t - elektrolitning temperaturasi,
0
C
da.
Qutblanish EYUK si
Akkumulator tashqi zanjirga ulanganda, uning elektrodlari orasidagi potentsiallar ayirmasining
o‘zgarishi qutblanish deb yuritiladi. Qutblanish asosan razryadlanish va zaryadlanish jarayonining
boshlanishida, elektrolitning plastinalarga yaqin qatlamlaridagi zichligi o‘zgarishi bilan bog‘liq.
Razryad vaqtida plastinalarga yaqin qatlamlardagi elektrolit zichligi kamayadi, natijada
akkumulatorning EYUK ham qutblanishning razryad EYUK (E
qr
) qiymatiga teng miqdorda kamayadi.
Zaryadlanish vaqtida, buning aksi elektrolit zichligi ortadi, demak akkumulatorning EYUK ham
qutblanishning zaryad EYUK (E
qz
) qiymatiga teng miqdorda ortadi.
Qutblanish - o‘tish jarayonidir. Batareyani razryadga qo‘yilgandan so‘ng qutblanishning davom etishi
razryad tokining kattaligiga va elektrolit tempe-raturasiga bog‘liq. Masalan, akkumulator katta tok (startyor
rejimida) razryad qilinganda va elektrolit temperaturasi −30
0
C gacha bo‘lganda, qutblanish vaqti 10
sekunddan ortmaydi. Razryad toki kamayishi bilan qutblanish vaqti ortadi.
Dostları ilə paylaş: |
