Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr
Akkumulatorning razryadlanish va zaryadlanish tavsifnomalari
Yüklə 0,56 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Akkumulatorning razryadlanish tavsifnomasi.
| 3.5. Akkumulatorning razryadlanish va zaryadlanish tavsifnomalari
Akkumulator qiymati o‘zgarmas tok bilan razryad (zaryad) qilinganda uning EYUK ci E, kuchlanishi U akk , elektrolit zichligi ni razryadlanish (zaryadlanish) vaqti t ga bog‘liqligi, akkumulatorning razryadlanish (zaryadlanish) tavsifnomasi deb ataladi. Akkumulatorning razryadlanish tavsifnomasi. Akkumulatorlar batareyasi qiymati o‘zgarmas bo‘lgan tok bilan razryad qilinganda, elektrolit zichligi to‘g‘ri chiziqli qonuniyat bo‘yicha o‘zgaradi (3.5- rasm), chunki har daqiqada reaktsiyaga kirishayotgan kislota va aktiv moddaning miqdori bir xil bo‘ladi. Akkumulatorning EYUK si E to‘g‘ridan-to‘g‘ri elektrolitning zichligiga bog‘liq bo‘lganligi sababli, u ham zaryadlash vaqti o‘tishi bilan to‘g‘ri chiziqli qonuniyat bo‘yicha kamayib boradi. Akkumulatorning kuchlanishi U r nisbatan murakkab qonuniyat bo‘yicha o‘zgaradi. Razryadning boshlanish davrida kuchlanishning keskin kamayishi kuzatiladi ("a-b" kesma). Kuchlanishni bu kamayishi akkumulatorning ichki aktiv qarshiligi R 0 ni zanjirga ulanishi bilan bog‘liq. Bundan keyin, kuchlanish U r tez, lekin bir tekisda kamayadi ("b-s" kesma). Kuchlanishning bu kamayishi, akkumulatordagi qutblanish jarayoni bilan bog‘liq. Bizga ma’lumki, qutblanish EYUKi akkumulator razryadga qo‘yilgan birinchi daqiqalarda kimyoviy reaktsiyalar natijasida plastinaning aktiv massa g‘ovaklari ichidagi elektrolit zichligi, umumiy idishdagiga nisbatan kam bo‘lib qolishi, ya’ni konsentrasiyalar farqi yuzaga kelishi bilan bog‘liq. Qutblanish EYUK ining ortib borishi, yoki U r ning qutblanish qarshiligida kamayib borishi plastinalarga singayotgan kislota miqdori bilan umumiy idishdan plastina g‘ovaklariga kelayotgan kislota miqdori diffuziya hisobiga muvozanatga kelmaguncha davom etadi ("c" nuqta). Razryad jarayonining keyingi qismida ("c-d" kesmasi) kuchlanish nisbatan ravon kamayadi, chunki elektrolitning zichligi kamayishi bilan unga mos ravishda akkumulatorning EYUK ham kamayadi. Bu erda qutblanish EYUKi e q o‘zgarmaydi, chunki kimyoviy reaktsiyada ishtirok qilayotgan H 2 SO 4 bilan diffuziya hisobiga umumiy idishdan aktiv massaning mayda g‘ovak teshikchalariga etib kelayotgan kislota miqdori teng bo‘ladi. Razryad oxiriga kelib, plastina yuzasidagi aktiv moddalar qo‘rg‘oshin sulfat PbSO 4 tuziga aylanib, kislota aktiv massaning ichki qatlamlariga o‘tishini qiyinlashtirib qo‘yadi. Kimyoviy reaktsiyaning borishi sekinlashadi, elektrolit zichligi kamayadi, natijada akkumulatorning aktiv qarshiligi R 0 ham, qutblanish qarshiligi R q ham tez pasayadi ("d-e" kesmasi). Shunday qilib, razryad vaqtida akkumulatorning kuchlanishi U r quyidagi ifoda bilan aniqlanadi. U r = E - I r R 0 - I r R q . Akkumulatorning razryad jarayoni 10 soat bilan cheklansa, U r ning qiymati 1,7 V gacha, agar 20 soat li rejim bo‘lsa - 1,75 V gacha kamayganda razryad to‘xtatiladi. Agar razryad bu nuqtada to‘xtatilmasa, kuchlanish juda ham
kamayib,
3 kg/m gacha). 3.5-rasm. Akkumulatorning razryadlanish tavsifnomasi 31
Razryad zanjiri uzilgandan so‘ng, akkumulatorning kuchlanishi birda-niga aktiv qarshilik R 0 da kuchlanishning pasayish qiymati I r R 0 ga ortadi ("e-f" kesmasi). So‘ngra, diffuziya hisobiga, aktiv massaning g‘ovaklaridagi va umumiy idishdagi elektrolitning konsentrasiyasi tenglasha boshlaydi. Natijada kuchlanish U r bir tekisda akkumulatorning EYUK qiymatigacha ko‘tariladi ("f-i" kesmasi). Bu hodisani akkumulatorning "dam olishi" deb ataladi va u amaliyotda katta ahamiyatga ega. Masalan, startyorni qayta ulashdan oldin kamida 1 minut tanaffus qilib, akkumulatorga "dam" berish tavsiya qilinadi. Bu "dam" vaqtida elektrolitning plastina oldi qatlamlari bilan umumiy hajmdagi zichligi bir muncha tenglashadi va akkumulatorning EYUK va quvvati ortadi. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|