Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr
Akkumulatorlar batareyasining asosiy nosozliklari
Yüklə 0,56 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Plastinalarning sulfatlanib qolishi.
- Plastinalarni sulfatlanishi
| 3.7. Akkumulatorlar batareyasining asosiy nosozliklari
Akkumulatorlarning xizmat muddati asosan ularning ishlatish shart-sharoitlariga, ularga ko‘rsatiladigan texnik tadbirlarning sifati va o‘z vaqtida o‘tkazilishiga bog‘liq bo‘ladi. Akkumulatorlar ishlatishning belgilangan hamma qoidalariga rioya qilinganda, ular 4-5 yilgacha xizmat ko‘rsatishi mumkin. Akkumulatorlarning ishdan chiqishining asosiy sabablari quyidagilardan iborat: - plastinalarning sulfatlanib qolishi ; - me’yoridan ortiq o‘z-o‘zidan razryad bo‘lishi ; - plastinalarning emirilishi va qayishib ketishi. Plastinalarning sulfatlanib qolishi. YUqorida ko‘rsatilgandek, akkumulator razryad vaqtida sodir bo‘ladigan kimyoviy jarayonlar natijasida plastinalardagi aktiv massa (PbO 2 va Pb) PbSO 4 tuziga aylanadi va u tez eruvchan, mikroskopik kristallar ko‘rinishida bo‘ladi. Zaryadlash vaqtida esa PbSO 4 kristallari eriydi va elektrolit ionlari bilan reaktsiya kirishib yana PbO 2 va Pb ga aylanadi. 3.7-rasm. Akkumulator batareyasi- ning volt-amper tavsifnomasi. (I
= const, D r
e
33
Lekin akkumulatorlarni notug‘i ishlatilishi va ularga vaqtida zarur texnik xizmat ko‘rsatilmasligi jiddiy nosozlik - plastinalarni sulfatlanib qolishini yuzaga keltiradi. Plastinalarni sulfatlanishi deb ularning yuzasiga PbSO 4 tuzining yirik va juda ham erishi qiyin bo‘lgan kristallari o‘tirib qolishiga aytiladi. Plastinalar sulfatlanib qolishi natijasida PbSO 4 tuzining yirik erimaydigan kristallari plastinalarning yuzidagi mayda g‘ovak teshikchalarni qoplab oladi va elektrolitni aktiv massaning ichki qatlamlariga o‘tishiga yo‘l qo‘ymaydi. Natijada aktiv massaning bir qismi kimyoviy reaktsiyada ishtirok qilmaydi va akkumulatorning sig‘imi kamayadi. Plastinalari sulfatlanib qolgan akkumulatorni zaryadlaganda, uning kuchlanishi va elektrolit temperaturasi notabiiy ravishda tez ortadi, elektrolit "qaynay" boshlaydi. Lekin, elektrolitning zichligi nisbatan kam oshadi. Plastinalari sulfatlanib qolgan akkumulatorlarning sig‘imi kamayganligi sababli juda tez razryadlanadi. Bu ayniqsa, akkumulator katta tok bilan razryad qilinganda, ya’ni startyor rejimida yaqqol ko‘zga tashlanadi. Sulfatlangan plastinalar oqish tusga kiradi va o‘ziga xos oq dog‘lar bilan qoplanadi. Plastinalarning sulfatlanishi asosiy sabablaridan biri akkumulyatorni razradlangan holda ishlatish va saqlash hisoblanadi. Akkumulyator ma’lum muddatga razryadlangan holda saqlansa, plastinalardagi PbSO 4 elektrolitda eriy boshlaydi va bu jarayon elektrolit PbSO 4
elektrolitning to‘yingan eritmasidan plastina yuzalariga PbSO 4 tuzining yirik va juda ham erishi qiyin bo‘lgan kristallari o‘tira boshlaydi Sulfatlanishning yana bir sababi akkumulatordagi elektrolit sathi belgilangan me’yordan pasayib ketishi va plastinalar yuqori qismining ochilib qolishidir. Ochilib qolgan manfiy plastinalardagi g‘ovak qo‘rg‘oshin havo bilan reaktsiyaga kirishib, unda qo‘rg‘oshin gidrooksidi Pb(OH) 2 hosil bo‘ladi: Pb + H 2 SO 4 + 2H 2 O = Pb(OH) 2 + H 2 SO 4 + 2H . Manfiy plastinalarda hosil bo‘lgan Pb(OH) 2 , akkumulatordagi elektrolitning chayqalib sachrashi va aktiv massadagi kapillyarlar orqali keladigan H 2 SO 4
ochilib qolgan qismida PbSO 4 tuzining yirik, erishi qiyin bo‘lgan kristallarini hosil qiladi, ya’ni plastinalarning ochilib qolgan qismi sulfatlanib qoladi: Pb(OH) 2 + H 2 SO 4 = PbSO 4 + 2H 2 O Akkumulatorlarni me’yoridan tashqari katta tok bilan razryad qilish (masalan, o‘rinsiz ravishda startyorni ko‘p ishlatish), elektrolit zichligini belgilangan qiymatdan ortiq bo‘lgan holda ishlatish ham plastinalarni sulfatlanishga olib keladi. Akkumulatorlarning sulfatlanib qolgan plastinalarini ish qobiliyatini tiklash uchun qiymati - sig‘imining 0,05 qismidan katta bo‘lmagan tok bilan, elektrolit zichligi 1,11 10 3 kg/m 3 dan yuqori bo‘lmagan holda, kamida 3-4 marta razryad-zaryad amalini bajarish tavsiya qilinadi. Kuchli sulfatlangan plastinalar qayta tiklanmaydi. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|