Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr
Yüklə 0,56 Mb.
|
| 7.6. YOrug‘lik-xabarchi asboblari
Umumiy ma’lumotlar. Harakat xavfsizligini oshirish maqsadida barcha avtomobillar va boshqa transport vositalari xalqaro (BMT yeIK qoidalari) va mamlakatimiz standartlariga ko‘ra belgilangan tartibdagi yorug‘lik-xabarchi asboblar bilan jihozlanishi shart. YOrug‘lik xabarchilari yo‘l harakati ishtirokchilarini transport vositasi harakatining o‘zgarishi ( tormozlanishi, burilish, quvib o‘tish, to‘xtash va hokazo), transport vositasining turi va uning o‘lchamlari haqidagi ma’lumotlar bilan ta’minlaydi. Bu ma’lumotlarni uzatish uchun yengil va yuk avtomobillarda quyidagi yorug‘lik-xabarchi asboblarining o‘rnatilishi shart deb belgilangan: - old va orqa gabarit chiroqlar; - old, orqa va yon burilish yorug‘lik ko‘rsatkichlar; - orqaga joylashtiriladigan yorug‘lik qaytargichlar; - avtomobil davlat raqamini yorituvchi fonar. Tasdiqlangan qoidalarga asosan ba’zi toifadagi avtomobillar quyidagi qo‘shimcha yorug‘lik xabarchilar bilan jihozlanishi kerak: - yuk avtomobillardagi kontur chiroqlar; - avtopoezd va tirkamali avtomobillarni tanituvchi chiroqlar; - chorrahalardan o‘tish ustunligini beruvchi maxsus chiroqlar. Avtomobil jihozlanishi shart bo‘lmagan, lekin o‘rnatishga ruxsat berilgan yorug‘lik-xabarchilar toifasiga: tumanga qarshi orqa chiroq, to‘xtab turish chirog‘i, qo‘shimcha tormozlanish xabarchisi, yon tomondagi chiroqlar, orqaga yurish fonari va boshqa shunga o‘xshash asboblar kiradi. YOrug‘lik-xabarchilarining ishlash rejimiga qarab uzoq va qisqa vaqt doirasida ishlovchi asboblarga (tormozlanish xabarchisi va burilish ko‘rsatkichlari) bo‘linadi. Ishlatilish sharoitlari va ko‘rinish darajasiga ko‘ra yorug‘lik xabarchi asboblar faqat kechasi yoki ko‘rinish yaxshi bo‘lmagan hollarda ishlatiladigan (chegaraviy, kontur, tanituvchi, yon chiroqlar) va doimiy ishlatiladiganlar (tormozlanish xabarchisi, burilish ko‘rsatkichlari va avariya darakchisi) bo‘linada. YOrug‘lik-xabarchi asboblarining bu tarzda bo‘linishi ko‘rinish shart sharoitlari va asboblarning yorug‘lik kuchi bilan belgilanadi. Faqat kechasi ishlatiladigan asboblardagi yorug‘lik kuchi 2...12 kd doirasida bo‘lsa yetarli hisoblanadi. Doimiy ishlatiladigan asboblarning quyoshli kunda ham yaxshi ko‘rinishini ta’minlash maqsadida ularning yorug‘lik kuchi 200...700 kd doirasida bo‘lishi kerak. Bu asboblarning yorug‘lik kuchi ancha katta bo‘lganligi sababli qorong‘ida boshqa transport vositalarining haydovchilari ko‘zini qamashtirishi ham mumkin. Shuning uchun kechayu-kunduz ishlatiladigan yorug‘lik xabarchilarining optik tizimi ancha murakkab sxema bo‘yicha tayyorlanadi. Avtomobillarda o‘rnatiladigan yorug‘lik-xabarchi asboblarining ko‘pligi, ularni taalluqli ranglar bilan ajratish zaruratini tug‘diradi. Ko‘pincha yorug‘lik-xabarchi fonarlar qizil, to‘q sariq, oq (rangsiz) rangda bo‘ladi, ba’zi hollarda yashil va zangori ranglar ham ishlatiladi. YOrug‘lik qaytargichlar kechasi, yo‘lda chiroqlari o‘chirilgan holda turgan transport vositasini belgilash uchun xizmat qiladi. YOrug‘lik qaytargichlar passiv yorug‘lik-xabarchi asbob bo‘lib, u boshqa transport vositasinig yoritish asboblaridan tushgan yorug‘likni qaytarish hisobiga ishlaydi. YOrug‘lik qaytargichlar, odatda, avtomobilning old va orqa tomoniga joylashtiriladi. Uzunligi katta bo‘lgan avtobus va yuk avtomobillarining yon tomoniga ham yorug‘lik qaytargichlar o‘rnatiladi. Avtomobilning orqa tomoniga o‘rnatiladigan yorug‘lik qaytargichlar qizil rangda, yon tomonidagisi - to‘q 86
sariq va old tomonidagilar - rangsiz bo‘ladi. Avtopoezdning orqa tomonini belgilash uchun qizil rangli uch burchak yorug‘lik qaytargich ishlatiladi. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|