60
İndi də özümə bu sualı tez-tez verirəm. Görəsən, Ümnisə
xanım kimi zirvədə olan digər bir alim, hər hansı professor onun
kimi olardımı?. Küçədə gördüyü adi bir tələbəni özü ilə
aparardımı? Ona resept yazıb, tələbənin əlindən resepti götürüb,
başqasını göndərib, öz pulu ilə aldığı dərmanları tələbəyə
verərdimi? Tələbənin istedadından qürrələnərək, ona daim
mənəvi qayğı göstərərdimi? ...
Rayondan qayıdanda Ümnisə xanıma bir qucaq, yerli dillə
desək , kasa gül gətirdim. Qızıl gülün bir növüydü. Bizim elatda
belə deyirdilər. Dedim ki, “Qutqaşın (Qəbələ) çiçəkləri qədər
ətirli olmasa da, bu da bizim torpağın gözəlliyidir”. Gülləri
dərindən iyləyib dedi ki, “Muğan düzünün də özünə məxsus
qoxusu var”. Yenə də o bölgəyə səfərini xatırlayaraq söylədi ki,
“Muğanda həyətlərə girəndə çoxlu çiçəklər, növbənöv güllər
görürdüm və onların ətrindən bihuş olurdum”.
Ümnisə xanım ali insani dəyərlərə malik idi. O bütün tələ-
bələrə, xəstələrə eyni səviyyədə baxırdı. İnsanlar arasında fərq
qoymazdı.
Ümnisə xanım üçün keçilməz qaya yox idi. Zirvələrdə qıy
vuran qartala bənzəyirdi. Həcər hünərli, Nüşabə qeyrətli bir el
qızıydı. Mahir sənətkar, böyük alim, dahi şəxsiyət idi. Vətən
təbabətinin tarixində adını qızıl hərflərlə həkk edən dünya
şöhrətli cərrah idi. Nəinki Azərbaycan xalqının şərəfli şöhrəti,
eyni zamanda SSRİ deyilən böyük bir dövlətin oftalmoloqlarının
içərisində öndə olan, seçilən böyük həkim idi.
O, iki dəfə SSRİ Ali Sovetinin deputatı olub, bir çağırış
Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilib. Mən dəfələrlə şahidi
olmuşam ki, ona müraciət edən insanları necə qarşılayıb. Onun
daxili gözəlliyi zahirinə qarışmışdı. Daxilində o qədər paklıq var
idi ki, büruzə verib üzünə çıxmışdı. Bəli, Ümnisə xanım bu cür
doğulmuşdu, o başqalaşa bilməzdi. Əksər insanlardan fərqli
olaraq onun bir sifəti var idi. Qeybət deyilən kəlam dilində yox
idi. Hətta pisə də yaxşı deyirdi. Bilirdi ki, yaxşı deyil, ancaq
dilinə gətirib, könül qırmaqdan ehtiyat edirdi. O da onun
61
halallığından, saflığından irəli gəlirdi. Həqiqətən SSRİ Tibb
Akademiyasına layiq olan ziyalıydı.
Mən həyatda qazandığım bu kürsüyə, elmi titullara, adlara və
bir sözlə, hər şeyə görə bu insana borcluyam. Onun mənə
verdiyi o dərslərə, məsləhətlərə borcluyam.
Bu günün özündə mən böyük fəxrlə keçmişi xatırlayıram.
Mənim müəllimim Tağızadə Tağı Ələkbər oğlu sağlığında
vəzifədən çıxıb, məni öz yerinə layiq bildi. Onun ruhu qarşı-
sında baş əyirəm. Bu böyük alimin 80 və 85 illik yubileylərini
təşkil edib, xatirəsinə kitablar həsr etmişəm. Ömür vəfa etsə,
qarşıdan gələn növbəti 2013-cü ildə, 90 illik yubileyində də
haqqında kitab çap edəcəm və yadda qalan anım tədbirimiz
olacaq...
Ümnisə xanımın xatirəsi mənə əzizdir. O müəllim tələbə sev-
gisi indi də ürəyimdən çıxmır. Mən hər dəfə institutun keçmiş
binasının yanından keçəndə, o ətrafdan yolum düşəndə elə
bilirəm ki, Ümnisə xanım qarşıma çıxacaq. Yenə o gülərüz
sima, xoş-xasiyyət, o gözəllik, rahiyanə çiçəklərin arasında elə
bilin təzəcə pöhrələnmiş şəlalə durur gözlərimin qarşısında.
Süzülür, yuxarıdan üzü aşağı və Ümnisə xanım da gözəlliyi ilə
bu ətrin, bu rahiyanənin içinə qarışır və bizi salamlayır...
Mən uşaqlıqdan elə mühitdə böyümüşəm ki, daim nəvaziş
içərisində yaşamışam. Ailədə qayğıma qalanların sayı çox olub.
Anam, atam, qohumlarımız tərəfindən oxumağı sevdiyim üçün
arzu olunan insan olmuşam. Ümnisə xanım da məni çox
istəyirdi. Birdən-birə onun ölüm xəbərinə daxilən sarsıldım. Elə
bildim ki, həyatdan özüm getmişəm. Ona həddindən çox
bağlanmışdım və onun ölümündən sonra özümü yalqız hiss
elədim. Ümnisə xanım mənim üçün əvəzsiz insanıydı. Onun
mənə göstərdiyi isti münasibət, doğma nəvaziş indi də
vücudumu titrədir. Mənə varlığıyla necə şirin idisə, ölümüylə də
acı yaşatdı... Ümnisə xanım yaddaşlarda əbədiləşən kimi,
həyatda da əbədiləşməli, gənc nəsilə tanıdılmalıdır. O, hər bir
yüksək ada layiqdir. Allah ona rəhmət eləsin, qəbri nurla dolsun.
62
Böyük alim, xanım-xatın, mədəniyyət tarixində, səhiyyə
aləmində izi qalan nəcib qadın Ümnisə xanım Musabəyovanın,
eləcə də bu yazıda xatırladığım, adını çəkdiyim və çəkmədiyim
əziz müəllimlərimin ruhu qarşısında baş əyirəm....
ATU-nun Epidemiologiya kafedrasının müdiri, tibb
elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi, əməkdar
müəllim Ġbadulla Ağayev
Ü. S.MUSABƏYOVANIN XATĠRƏSĠNƏ
Tibb elmləri doktoru, əməkdar elm xadimi, Azərbaycan
Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Ümnisə
Musabəyova mənim tələbəlik illərimdə N.Nərimanov adına
Azərbaycan Tibb İnstitutunun göz xəstəlikləri kafedrasına