Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
6 Almaniyada birgə oxuduqları, ən yaxın dostu Əlirzanın tutulması xəbərini eşidəndən sonra bu anı hər gün gözləyirdi. Sorğu-suala tutulacağı şübhəsiz idi. Güclü tufanın, amansız fırtınanın caynağından xilas olmağa çalışan iri gövdəli ağactək o da yıxılmamağa çalışdı. Yerdən ayağının üzüldüyünü hiss eləsə də, təmkinini pozmadan, taqətdən düşən dizlərini, keyləşmiş qollarını güclə açaraq körpə qızını bağrına basdı. Səs-küyə yuxudan oyanan, qorxu içərisində çaş-baş qalan, gələn “dayılar”ı tanımayan balaca Dilarə nə baş verdiyini anlamasa da, atasının öpüşlərindən məmnun halda həmişəki kimi nazlanmağa başladı. “Qonaq”larla evdən çıxan atasının arxası ilə baxan anasını ağlayan görəndə isə dodaqlarını büzdü. Ana-bala bir-birlərinə sarmaşdılar. Hər dəfə ağlayan qızını sakitləşdirən ananın bu gün özünün hıçqırması balacanı heyrətdə qoydu. Donuq gözlərini mat-məəttəl ona dikdi. Kiçik ovucları ilə anasının islanmış üzünü, göz yaşlarını silməyə başladı, əllərini boynuna dolayıb, bərk-bərk qucaqladı. Həmin gün Ümnisə xanımın həyatına yazılan ən dəhşətli gecə oldu. Yoldaşının taleyindən nigaran qaldı, onun başına nə gələcəyini bilmirdi. Tanış olduqları günü, tələbəlik illərini xatırladı. Hər ikisi həkim idi. Ən yaxşı təbib olmaq uğrunda mübarizə aparırdılar, təkcə sənətləri ilə yox, həm də alimlik səviyyəsi ilə öyünürdülər. - Birdən onu da güllələyərlər?!. Qorxu, təlaş ürəyinə soxuldu, vücudunu titrətdi, həyatı qədər sevdiyi, ən əziz bir insanı itirmək təhlükəsiylə üzləşdiyini hiss etdi... Professor İbrahim İsmayılzadə həmkarları kimi 1938-ci ildə həbsə alındı. Müxtəlif bəhanələr səsləndi. Təqsirkar olduğunu isbatlamağa çalışdılar. Axırda əlacsız qalıb, onu “Trotskinin tərəfdarı” adlandırdılar. Tutarlı dəlil olmadığından istintaq prosesi iki il çəkdi. Məhkəməsi isə 15 dəqiqə. Bu müddət ərzində, dəmir barmaqlıqlar arasında yaşayan Azərbaycan alimi, nəhayət, Sibirə sürgünə göndərildi. Həyatının növbəti 10
7 ilini ailəsindən, doğmalarından, el-obasından ayrı yaşamağa məhkum edildi… İbrahim İsmayılzadənin repressiyaya məruz qalmasına səbəb bəlkə də onun vaxtilə Azərbaycan Demokratik Respublikasında Parlamentin deputatı seçilməsi faktı idi. Millətini azad görmək istəyən insanların sırasında adı çəkilən ziyalı oldğu üçün qara siyahıya alınmışıdı... Uşaqlıq dostu Əlirza Atayevlə Almaniyaya oxumağa gön- dərilən İbrahim İsmayılzadə repressiyanın neçə-neçə günahsız qurbanlarından biri idi. Sürgün həyatında da hər an ölümünü gözləyən minlərlə insanlardan biri...
* * * Ümnisə xanım ağlı, dərin zəkası ilə ətrafından seçilirdi. Hələ Tağıyevin Qızlar seminariyasında təhsil alanda onu digər uşaqlardan qeyri-adi bacarığına görə fərqləndirirdilər. Ali təhsildəki uğurları isə onun əl-qolunu açmış, elmin bütün sirlərinə yiyələnmək həvəsi onu mükəmməl alimlik səviyyəsinə qaldırmışdı. Ailənin düşdüyü faciə onun həyat mübarizəsini daha da alovlandırdı. İbrahim uzaqlara aparılsa da, o özünü ərinin ya- nında hiss edir, onun çətin günlərində ən yaxın könül sirdaşı idi. Ümnisənin “Sən evinə qayıdacaqsan, görərsən!”-sözləri İb- rahimin yaddaşında əks-səda yaratdı. “Ümidini üzmə, səbrli ol, hər qaranlıq gecənin bir aydın səhəri olur” kəlmələri həyat boyu qulaqlarında səsləndi...
* * *
Ümnisə xanımın başı elmə qarışdı, elmin ən dərin qatlarına qədər irəlilədi. Sonda isə elmi tapıntıları, yeni fikirləri ilə alimlər arasında zəka sahibinə çevrildi. Dünyanın müxtəlif ölkələrinə dəvətlər aldı, oftalmoloqların elmi tədbirlərinə qatıldı. Hara getdisə, harda söz dedisə, dəyərli fikir sahibi oldu. Hər yerdə sevildi. 8 İllərlə həsrətində olduğu İbrahimin yoxluğunu ona, qismən də olsa, xəstələri unutdurdu. Həyat sevgisindən insanlara işıq payladı. Qaranlıqlardan qurtulmaq istəyənləri nur dünyasına qərq elədi... Ümnisə xanım zamanı öz dünyasına salmışdı. Həm elmi sahədə uğurlar bir-birini əvəzləyir, oftalmologiya aləminə də- yərli əsərlər bəxş edir, bu sahədə kadrların artmasına çalışır, öz biliyini istedadlı tələbələrə bəxş edir, həm də sorağını eşidib onun yanına gələn yüzlərlə insanın gözündə cərrahiyyə əməliyyatı apararaq, tutulan gözləri açır.
* * * Ümnisənin səmada qıy vurduğu, qartal təki zirvələrdə qanad açdığı məqamlarda, İbrahim əli-qolu bağlanmış, azadlığa həsrət qalmış anlarında, qəfəsə qısılan quşa bənzəyirdi. Qartal cüssəli bir quşun xırda balaca məkandakı çırpıntıları qol-qanadı qırılmış quşa yaşamağı zillət etdiyi kimi, bu Azərbaycan aliminin də zindan həyatı bütün amalını çilikləmişdi. Usta yanında köməkçi işləyən, divar hörgüsü ilə məşğul olan İbrahim İsmayılzadə ömrünün bir neçə ilini ağ xalata, kitab dəftərə, yazı-pozuya həsrət qalır... Günlərin birində “ekzema”dan əziyyət çəkən Azərbaycanın rəhbəri Mir Cəfər Bağırov eşidəndə ki, Almaniyada təhsil almış, yeganə mütəxəssis olan İbrahim İsmayılzadə adlı bir həkim onun dərdinə əlac edə bilər. Tələsik onu sürgündən geri qaytarırlar. Bu dəfə də ona hara aparıldığı deyilmir. Bakıya çatanda elə fikirləşir ki, yəqin güllələnmək üçün gətirilib. Ancaq rəhbərin yanına aparılanda məsələdən hali olur. Nəzarət altında öz missiyasını yerinə yetirir. Bağırovun dərisindəki yaranı sağaldır. Onu yenidən sürgünə yollayırlar. Bu dəfə isə İbrahimin həkimlik məharəti dilə-dişə düşür. Sürgündə “baş həkim” kimi fəaliyyət göstərir. Dustaqxanada məhbusun “baş həkim” olması onun həyat tablosuna daha qa- rışıq ilmələr atır. Xəstələri ona göz verib, işıq verməyən
Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|