Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
27
etdiyi patogenetik müalicə tədbirləri gözün digər qişalarında təzə damarların əmələ gəlməsinin və korluqla nəticələnməsinin qarsısını alır. İlk dəfə Tamilla Ağayevanın müşahidə etdiyi bu simptoma Moskvada Ümumittifaq Patentləşdirmə və Ekspertiza Elmi-Tədqiqat İnstitutu tərəfindən “Gözün
diabetik dəyişikliklərinin ağırlıq dərəcəsinin göstəricisi simptomu” adlı müəlliflik şəhadətnaməsi verilir...”. Dəyərli oxucular, Tamilla Ağayeva ilə görüşümüzdən bir neçə gün sonra mətbuatda bu xəbəri oxudum: “Akademik Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzinin aparıcı elmi işçisi, tibb elmləri namizədi Tamilla Ağayevanın yazdığı "Katarakta - put k istine" monoqrafiyası Dövlət Mükafatına təqdim edilib”. Bu sevindirici hadisə bir daha Ümnisə Musa- bəylinin uzaqgörənliyindən xəbər verir. Onun tələbəsinə həvalə etdyi problem ətraflı öyrənildiyi və təbabət üçün əhəmiyyətli olduğu üçün Tamilla Ağayevanın elmi nailiyyəti dövlətin ali mükafatına layiq görülür. Tamilla xanım həm də bədii duyumu ilə diqqət çəkən poetik misralar müəllifidir. Mətbuatda “Tamilla Şəfəq” imzası ilə tanınan şairə gözəl şeiriyyatı ilə seçilir və bu kitabda müəlliminə ithaf elədiyi bir neçə şeiri də yer alıb... Kitabda Ümnisə xanım haqqında Professor Zəhra Quli- yevanın da bir neçə xatirəsi verilib. Hər dəfə Ümnisə xanımı dərin məhəbbətlə xatırlayan alimin özünün də Azərbaycan oftalmologiyasında xidmətləri misilsizdir. Ancaq o, bunun özülünün müəllimi tərəfindən qoyulduğunu, Ümnisə xanımın sayəsində oftalmologiya elminə gəldiyini, onun zəngin intellek- tindən bəhrələndiyini və bu elm dühasından örnək aldığını dilə gətirir. Təcrübəli pedaqoq, istedadlı alim, bilikli həkim, mahir of- talmoloq-cərrah Zəhra Quliyeva Ümnisə Musabəylidən sonra uzun müddət oftalmologiya kafedrasına rəhbərlik edib. Sevimli müəllimi Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Ümnisə xanım Musabəylinin ənənələrinə sadiq qalaraq həkim və 28
elmi-pedaqoji kadrların yüksək səviyyədə hazırlanması sahəsində əzmlə çalışıb. Dörd namizədlik dissertasiyasının elmi rəhbəri, 4 monoqrafiyanın, 160-dan artıq elmi məqalənin, "Göz xəstəlikləri" kitabının, 4 dərs vəsaitinin, 1 ixtira və 4 səmərələşdirici təklifin müəllifidir. “Müəllimlər müəllimi, alimlər alimi, Milli Akademiyanın müxbir üzvü, tibb elmləri doktoru, professor Ümnisə xanım Musabəylinin xatirəsinə həsr edilmiş bir neçə kəlmə söz və fikirlərim” və “Oftalmologiyanın mayakı Ümnisə xanım” adlı xatirələri ayrı-ayrı illərdə yazılıb. Hər iki yazını oxucuların ixtiyarına verməyimizin səbəbi də odur ki, bu qeydlərdə əslində bir-birini təkrarlayacaq sözlər yoxdur. Zəhra xanımın sözləri ilə desək, Ümnisə xanım uca bir zirvədir və bu yüksəkliyə baxanda onun daha əlçatmaz olduğunu dərk edirsən... Alimin yetirmələrindən olan professor Nazim Əfəndiyev (1926, 7 iyun - 1998, 5 yanvar) Azərbaycanın tibb tarixinə izi düşən simalardan biridir. Oftalmoloq alim on minlərcə əmə- liyyat aparmış, mikrocərrahi əməliyyatların yeni üsullarını iş- ləyib hazırlamışdır. 150-yə yaxın elmi əsərin, o cümlədən 3 monoqrafiya, 3 ixtira, 20-dən artıq metodik tövsiyə, bir sıra səmərələşdirici təkliflərin müəllifidir. Onun işləri yaxın xaricdə aparıcı oftalmoloji müəssisələrdə tətbiq edilirdi. Daha çox isə, respublikada gözün mikrocərrahiyyə üsullarını ilk tətbiq edən yüksək oftalmoloq-cərrah kimi tanınırdı. Nazim Əfəndiyev də öz sevimli müəllimi Ümnisə Musabəyli ilə birlikdə traxoma ilə mübarizə aparan alimlərdən biri idi. Mil, Muğan, Şirvan düzlərində, Abşeron torpağında bu xəstəliyin kökünü kəsənlər sırasında adı çəkilir... Ümnisə xanımın tələbəsi olmuş Azərbaycan Tibb Univer- sitetinin Oftalmologiya kafedrasının rəhbəri, professor Paşa Qəlbinur da bu fikri təsdiqləyir ki, “Təkrarsızdır Ümnisə xa- nım.” Müəllimi haqqında deyir: “...Ali məktəbdə oxuduğum illərdə dünya şöhrətli alim, göz həkimi Ümnisə xanım Mu- sabəyli mənim xeyirxahım, elmdə yeganə ümidgahım oldu. 29
Onun şəxsiyyəti ilə sənəti ilahi bir vəhdətdə idi, bir-birindən ayrılmazdı. O, Azərbaycan oftalmologiyasının özü demək idi. Gözdə ilk cərrahiyyə əməliyyatını məhz Ümnisə xanımın məsləhəti ilə V kursda oxuyanda apardım. İndiyə kimi də o günü yaddan çıxara bilmirəm. Tələbə idim. Göz xəstəlikləri kafedrası ilə mütəmadi əlaqə saxlayırdım. İlk kursdan Ümnisə xanım Musabəylinin əməliyyatlarına gedib baxırdım. Bir dəfə çox yüngül bir əməliyyat vardı - qanadvari pərdənin kəsilməsi. Dedi ki, əlini yu, əməliyyatı apar. Dosent Vasilyeva vardı, tapşırdı ki, mənə assistentlik eləsin. Mənimçün olduqca gözlənilməz oldu. Uğurlu əməliyyatdan sonra sanki çəkisizliyə düşdüm: demək olar ki, bir neçə gün göylərdə uçdum. - Müəllimlərinizi necə sıralayardınız ?- deyə soruşanda, böyük iftixar hissilə, "Oftalmologiya kafedrası"na rəhbərlik etmiş, tibb elmləri doktoru, professor, AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycan oftalmoloqlarının hamısının böyük müəllimi - mərhum Ümnisə xanım Musabəylinin, onun iki layiqli tələbəsi olmuş akademik Zərifə xanım Əliyevanın, tibb elmləri doktoru, professor Zəhra xanım Quliyevanın, həmçinin Moskvadakı müəllimim akademik M.M.Krasnovun adlarını qürurla
çəkirəm”... ...1969-cu ildə “Azərbaycanfilm” kinostudiyası “Ümnisə xanım” adlı sənədli qısametrajlı bioqrafik film çəkib. Vladimir Sinitsinin ssenarisi əsasında çəkilən filmin rejissoru Zeynəb Kazımova, operatoru Əlibala Ələkbərovdur. Filmdə qısa da olsa, Ümnisə xanımın bütün yaradıcılıq sahələrinə toxunulub. Onun gözəl insan, istedadlı həkim, təcrübəli cərrah, alim və ictimai xadim kimi fəaliyyəti işıqlandırılıb. Hadisələr çalışdığı Mərkəzi Göz Klinikasında lentə alınıb. Kadrlarda həkimin xəstələrlə tanışlığı, cərrahiyyə əməliyyatı aparması, həkimlərlə söhbəti lentə aydın alınıb. Bu epizodlarla bərabər onun haqqında ictimai xadim kimi də söhbət gedir. Filmdən bəlli olur ki, o bir çox ölkələrdə olmuş, beynəlxalq konfranslarda, simpoziumlarda iştirak etmişdir. Ümnisə xanım kimi dəyərli bir simanın gələcək Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|