Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Nasir» nəĢriyyatının direktoru Famil Kərimova
30
nəsillərə tanıdılması üçün bu film müasir dövrdə əvəzsiz sənəd tapıntısıdır. Ümnisə xanım Qəbələnin qədim nəsillərindən olan Musabə- yovların ziyalı nümayəndələrindən biridir. Bu nəslin yüzlərlə tanınmış siması tək Azərbaycanda deyil, dünyanın müxtəlif yerlərində ad-san qazanıblar. Süleyman bəyin ailəsində dünyaya göz açan Ümnisə, Yusif, Əfruz dünya şöhrətli Azərbaycan alimləridir. Kimya elmlər doktoru, professor, Paris Beynəlxalq Elm tarixi və Fəlsəfə Akademiyasının müxbir üzvü Yusif Süleymanbəy oğlu Musa- bəyovun adı da ASE–na düşüb. Ölkəmizdən kənarda Yaroslavl şəhərinin mərkəzində Yusif Musabəyovun heykəlinin ucalması, kimyaçı alimin xatirəsinin əziz tutulması bu diyarda onun şöhrətindən xəbər verir. Hazırda Qəbələ rayon Tarix- Diyarşünaslıq muzeyində Musabəyovlar nəsli haqqında qiymətli materiallar var. Muzeyin direktoru, əməkdar mədəniyyət işçisi Xalis Məmmədov bu barədə zəngin faktlar toplayaraq xeyli sayda sənəd əldə edib. Kitabdakı bir neçə şəkil bu muzeydən, Xalis müəllimdən əldə edilib.... Ümnisə Musabəylinin 110 illiyi münasibəti ilə yazılan bu kitabda alimin elmi fəaliyyəti ilə yanaşı, onun ictimai xadim kimi fəaliyyətinə də nəzər salınır. Kitabda alimin zəkasından nurlanan, onun tələbi və təkidi ilə oftalmologiyaya qədəm qoyan və sonradan Ümnisə xanımın ideyalarını doğruldaraq, özlərini elm aləmində təsdiqləyən yetirmələri müəllimləri ilə bağlı ən kövrək xatirələrini bölüşürlər. Bu insanlar aradan uzun illər keçməsinə baxmayaraq Ümnisə xanımı dünən kimi xatırlayır, ən kiçik nüansı belə, olduğu kimi hafizələrində saxlayırlar. Professor Rafiq Əsgərov danışır ki, Ümnisə xanım unudulan müəllimə deyil, o kimə dərs deyibsə hamının yaddaşına əbədi yazılıb. “Yaddaşlara əbədi yazılan insan” adlı yazıda ATU-nun “İnsan anatomiyası” kafedrasının professoru, tibb elmləri doktoru, əməkdar elm xadimi Rafiq Əsgərovun kövrək düşüncələri öz əksini tapıb... 31
Dəyərli oxucular, Ümnisə xanım haqqında topladığım ma- teriallar kifayət edərdi ki, bu faktlara əsaslanaraq müəllif kimi alimin fəaliyyəti ilə bağlı bəzi mülahizələr söyləyim. Ancaq qərara gəldim ki, onu yaxından görən, alimlə ünsiyyətdə olan insanların, onun tələbələrinin söhbətlərini olduğu kimi, nöqtəsinə, vergülünə toxunmadan, necə varsa, eləcə oxuculara təqdim edim. Düşündüm ki, dinlədiyim bu ziyalıların söhbətlərini öz dillərindən eşitmək daha inandırıcı olar və onların hər birinin həqəqətdə, reallıqda tanıdığı Ümnisə Musabəylinin şəxsiyyəti oxuculara, gənc nəsilə daha gözəl tanıdıla bilər. Bu kitabın araya-ərsəyə gəlməsində müəllifə yardımçı olan bütün insanlara, kitabın çapını təmənnasız boynuna götürən
vindən aldığımız bir neçə fotoya və soykökü ilə bağlı yazıya görə tarixçi alim Ədalət Tahirzadəyə, Qəbələ Tarix və Diyar- şünaslıq muzeyinin direktoru, əməkdar mədəniyyət işçisi Xalis Məmmədova, Qəbələ rayon icra hakimiyyətinin məsul işçisi Zahir Kərimova, “Ümnisə Musabəylinin şəxsi fondu” ilə bizi yaxından tanış edən Respublika Dövlət Elm və Texnika Sənədləri arxivinin direktoru Şahsuvar Haşımova, eyni zamanda, Ümnisə xanımla bağlı həmsöhbət olduğum dəyərli ziyalıların hamısına bir daha təşəkkürümü bildirirəm. Ümnisə xanım haqqında danışan bu insanların hamısının bircə qayəsi budur ki, alimi gənc nəsilə tanıda bilək, Azərbaycan aliminin doğum gününü, yubileyini xatırlatmaqla, elm tariximizin bu əfsənəsini sabahkı nəsillərə tanıdaq… Ümnisə xanım sənətini özündən də çox sevirdi. Bi fikirlər kitabdakı əksər yazılarda qeyd olunub. Çünki o özünü cərra- hiyyə stolundan ayrı təsəvvür edə bilmirdi, qaranlıq aləmin nurlandırması missiyasını üzərinə götürən cərrah alim bu amalla yaşayır, yaradırdı. Günlərin bir günü fikirləşəndə ki, daha əməliyyat otağına girə bilməyəcək, kiminsə gözünə işıq 32
verməyəcək, onun özünün gözlərində işıqlı aləm qaranlığa büründü. Demək həyatının sonu imiş...Allah rəhmət eləsin. Alimin ölümü təkcə tibb aləmində deyil, bütün el-obada ağır faciə sayıldı. Hamı Ümnisə xanımın itkisinə təəssüflənir, qüdrətli bir elm xadiminin yoxluğuna sarsılırdı. Həkim en- dokrinoloq Lalə Səlimxanova danışır ki, “1974-cü ildə birinci kursda oxuyurdum. Mühazirə vaxtı institun rəhbəri və dekan içəri girdi və göz yaşları içərisində bizə elan etdi: “Bu gün tibb elminə ağır faciə üz verib, dünya şöhrətli Ümnisə Musabəyli vəfat edib”. Həmin günü, alimlərin göz yaşlarını ömrüm boyu unuda bilmirəm. Professor Dəmir Hacıyevin hönkürtüsü indi də qulağımdadır. Onu tanıyanların hamısı ağlayırdı, bütün institut Ümnisə xanıma yas saxlayır, auditoriyaların hər birində Ümnisə xanımın şəxsiyyətindən söz açılırdı... Böyük alimin ruhu şad olsun. Sağlığında əbədiləşən, ürəklərdə heykəlləşən Ümnisə xanımın əziz xatirəsi qarşısında bir daha baş əyirəm”....
ġəlalə Məhyəddin qızı
ÜMNĠSƏ XANIM MUSABƏYOVA - QƏBƏLƏ SULTANLIĞININ YADĠGARI
Ümnisə xanımım ulu babaları yüzillər boyunca Qəbələnin ən adlı-sanlı sülalələrindən – sultanlardan olub və təəssüf ki, qanlı kommunist itticası illərində bu nəslin bütün davamçıları öz zədagan köklərini danmağa, bu haqda susmağa məcbur ediliblər, çünki hakimiyyəti qanla ələ keçirmiş tərbiyəsiz, nadan və savadsız muzdur və dilənçi balaları yüksək mədəniyyətli kübar insanları özlərinin allahsız və qaniçən “proletariat diktaturası”na ən böyük qorxu sayaraq onları kütləvi şəkildə məhv edirdilər.
Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|