Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
39
korpusunu bitirmişdir. 1917-ci ilə kimi Türkiyənin Ərzincan şəhərində yerləşən 39-cu diviziyanın Quba alayında xidmət etmişdir. 1918-ci ildə Azərbaycan Milli Ordusuna könüllü daxil olmuşdur. Bir il sonra Zaqatalaya komendant təyin edilmişdir. 1920-ci il iyulun 9-da Şəki və Zaqatalada bolşeviklərlə qarşı başlanan üsyanın başçılarından biri idi. Zaqatala qalasını tutan üsyançılar kapitan Yaqub bəyin başçılığı ilə on beş gün bolşeviklərə qarşı vuruşur. İyunun 20-də komendant - kapitan Yaqub bəy Axmetyev yaralanıb ələ keçmiş və bolşeviklər tərəfindən edama məhkum edilmişdir. Az müddət Zaqatala qalasında saxlanan mərd kapitan Yaqub bəy ağır yaralı halda kameranın divarına yazmışdır: “Mən kapitan Axmetyev ölüm hökmü altında yatıram. Heç bir cinayət eləməmişəm. Vətənim Azərbaycanın azadlığı uğrunda bolşeviklərə qarşı vuruşdum. Müsavat zabiti olduğuma görə güllələnməyə məhkum olmuşam”. Həyat yoldaşı Vəsilə xanım Musabəyova Bakı rus- müsəlman qız məktəbində müəllimə idi. Bolşeviklər Yaqub bəyə edam olunması haqqında qərar oxuyanda, “Qorxma, mətin ol, nahaq axıdılan qanın intiqamını unutmarıq.” - deyə hayqırdığı üçün Vəsilə xanımı Cənub cəbhəsi tribunalının sədri cəllad Georgi Atarbekov (Atarbekyan) özü güllələmişdir. Qadına əl qaldıran nadan Atarbekyan sonralar da “fəxrlə” deyirmiş ki, Vəsilə xanım Musabəyovanı və əri Yaqub bəy Axmetyevi özüm güllələdim...Müəllif Ş. Məhyəddin qızı ). Süleyman bəyin oğlu Əmirin də taleyi gətirməyib. Lenin- qradda ali təhsil alıb, elə orada da işləyirdi. 1942-ci ildə, mü- haribə dövründə maliyyə işləri üzrə komissar idi. Diviziyaların birində yoxlamada olarkən, orda mərmi partlayır, o da hadisə yerində ölüb. Həmin yerdə də dəfn olunur. Xalam Fatma xanımın birinci ixtisası mühasib idi. 44 yaşında birdən-birə həkimlik sevdasına düşür. O zaman Ümnisə xanım əlaqədar orqanlara məktubla müraciət etdi və onun məktubuna müsbət cavab gəldi. Fatma xanımı Tibb institutuna qəbul etdilər. Tibb institutunu bitirdi və Ümnisə xanımın təkidlərinə 40
baxmayaraq şəhərdən kənarda, kənddə çalışmaq istədiyini söylədi. Taleyini Kürdəxanı kəndinə bağladı. Əri Hacıbala Abbasov da həkim idi. Repressiya illərində onu və Ümnisə xanımın həyat yoldaşı İbrahim müəllimi qara siyahıya saldılar. Ancaq İbrahim müəllimdən fərqli olaraq, onu tez buraxdılar. 39- cu ildə vəfat etdi. İbrahim müəllimlə yaxın dost idilər. Onun ölüm xəbərini də İbrahim müəllimdən gizlətdik, ancaq 1944-cü ildə ölümünü eşitdi və çox sarsıntı keçirtdi... Ailədə Fatma xanımdan sonra Ümnisə xanım idi.... Dayım Yusif də məşhur alim idi. Görkəmli kimyaçı, böyük alim Yusif Musabəyov Pedoqoji institutu bitirmişdi. Bir müddət Gəncədə işləyib, Kənd Təsərrüfatı institutunda dərs deyib. O ixtiraçı alim idi. Müharibə vaxtı onun elmi tapıntılarından istifadə edilib. Məsələn, quru spirti icad etmişdi. Cəbhədə yeməklərin qızdırılmasında və digər əhəmiyyətli işlərdə istifadə edilirdi. O, Azərbaycandan kənarda yaşadı. Millətsevər insan idi, ölkədən gedəndə də ağlaya-ağlaya yola düşdü. Biz onu qatarla yola saldıq. Əvvəllər Saratovda işlədi, sonra Moskvada namizədlik və doktorluq dissertasiyalarını müdafiə etdi. Onu Yaroslavl universitetinə dəvət etdilər. Həmin universitetdə ka- fedra müdiri oldu. Son illər isə kimya tarixi ilə məşğul olmağa başlamışdı. Bu mövzuda bir neçə ciddi əsərləri çap olundu. Bəzi fransız alimləri haqqında kitablar yazdı. YUNESKO-nun müxbir üzvü seçilmişdi. 1966-cı ildə Parisdəki Beynəlxalq Elmi-Tarixi və Fəlsəfə Akademiyasının müxbir üzvü idi. . Yaroslavlın fəxri vətəndaşı kimi, şəhərin mərkəzində onun heykəli ucaldılıb.Yusif dayımın oğlu da elmlər namizədi, kim- yaçıydı. Cavan ikən dünyasını dəyişib. Peşəsi ölümünə səbəb olub. İş yerində kimyavi maddələrlə xeyli çalışır və evə qayıdarkən, yolda yıxılır. Keçdiyi yol isə daldada olduğundan, onu görən olmur, yıxıldığı yerdə donur. Biz onun dəfnində iştirak eləyəndə şəhərdə 37 dərəcə şaxta var idi. Həmin gün Musabəyovların ən ağır faciələrindən biri idi... 41
Anam Əfruz xanım da tanınmış alim olub. Elmlər namizədi idi, Torpaqşünaslıq institutunda laborotoriya müdiri işləyib. Onun doktorluq işinə maneçilik törətmək istəyənlərə qarşı amansızlıq etdi. Haqqını tələb edən, elmi axtarışlardan yorulmayan, əsl fədakarlıq nümayiş etdirən ziyalı olduğunu təsdiqlədi. Doktorluğu müdafiə edərkən ondan püşvət istədilər. O zaman mənim DTK-da yaxın dostum çalışırdı. Onun tapşırığı ilə həmin adama bağlama və istədiyi 500 manat pulu göndərdik. Əfruz xanım ondan haqq uman həmin o insanı həbs etdirdi. Məhkəmənin gedişində məlum oldu ki, həmin rüşvətxor xüsusən azərbaycanlılara qarşı belə mövqe tuturmuş. 10 il həbsə məhkum edildi.... Qardaşım Yavuz dosentdir, hazırda İsraildə yaşayır. Mən bir müddət Türkiyədə çalışdım və Azərbaycandan kənarda yaşaya bilmədim. 10 ilə yaxın qonşu ölkədə olsam da, yenə də vətəndan ayrı yaşamağa alışa bilmədim. Yenidən öz doğma iş yerimə, Texniki Universitetə qayıtdım... Əfruz xanım öz el – obasını sevən bir xanım idi. Musabə- yovlarla bağlı hər nişanə onun üçün əziz idi. Hətta o bu nəsilə aid nə varsa, hamısı toplayıb, Qəbələ tarix diyarşünaslıq muzeyinə təqdim elədi ki, bu məşhur nəsil haqqında məlumatlar tarixdən silinməsin. Qəbələdə, muzeydə Musabəyovlarla bağlı guşədə yetərincə məlumatlar toplanıb. Hətta anam bu nəsilə aid bütün qiymətli materialları o muzeyə etibar edib. O, dəfələrlə deyirdi ki, azəri qızla ailə həyatı qurun, eldən- obadan qız alın ki, doğulan uşaq da əsil azərbaycanlı olsun. Milli əqidəli xanım idi və istəyirdi ki, yer üzünə səpələnən bütün Musabəyovlar bir-birini tanısın. Ən uzaq yerdə yaşayan qohumunu yada salır, çalışırdı ki, onunla da əlaqəni itirməsin. Bizə daim məsləhət verirdi ki, insan birləşəndə bütöv olur, siz bir-birinizə arxa olun, dayaq olun. Prinsipiallıq bu nəslin qanında idi. Onlar özlərini hər sahədə göstərə bilirdilər. Sözlərini harda yaşamasından asılı olmayaraq yeritməyi bacarırdılar. Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|