Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
42
Süleyman bəyin sonuncu övladı olan Şamil dayım oğluna öz atasının adını qoyub və hazırda babasının adını daşıyan nəvə Süleyman Türkiyədə yaşayır. Onun qızına, yəni Şamilin nəvəsinə isə Ümnisə xanımın adı verilib.... Ümnisə xanım böyük alim idi. Elm aləminin tanınmış siması olduğu kimi, həm də gözəl insan idi. O, doğmalarını da unutmur, işlərinin çox olmasına baxmayaraq bizə, yaxınlarına imkan daxilində vaxt tapırdı. Tez-tez xarici ölkələrə gedir, cərrahi əməliyyatları çox olur, bununla bahəm bizimlə görüşə də zaman ayırırdı. Onun o gərgin həyat tərzindən çox şey öyrənirdik, həyatda uğur qazanmaqdan ötrü çalışmağın, durmadan zəhmət çəkməyin bəhrəsini biz Ümnisə xanımda görmüşdük və işgüzarlığı ilə hər birimizə stimul verirdi... Xalamla biz çox yaxın idik. Xüsusən müharibə illərini yaxşı xatırlayıram. 1943-44-cü illərdə çox vaxt ona sığınardıq. Az-çox onun evində yeyəcək bir şey tapmaq mümkün idi. O zaman mənim 10 yaşım vardı. Axşamlar onlara gedirdik. Xalam bizə yumru qoğallar bişirirdi. Hətta yadımdadır ki, qardaşım qoğalı tez qurtarmasın deyə, onu fırlada-fırlada çox ehtiyatla yeyərdi. Onlar İçəri Şəhərdə, böyük bir mənzildə yaşayırdılar... Xalam hamıdan çox məni istəyir, nəyə maraqlı olduğuma fikir verirdi. Mən uşaqlıqdan texnologiya ilə məşğul olurdum. 4- cü sinifdən radio həvəskarı olmuşam. Xalamın dünyagörüşü geniş idi. Bütün sahələrlə maraqlanırdı. Təbii ki, mən də ondan faydalanırdım... Bizim kafedramız tətbiqi televiziya ilə bağlı olduğundan bizə bəzi obyektlər lazım idi. Yəni yayım televiziyası ilə yox, müxtəlif istiqamətlərdə, elmin, texnikanın ayrı-ayrı sahələrində televiziyanın tətbiqi ilə məşğul olurdu. Məni də tibb aləmi maraqlandırırdı ki, burada görəsən faydalı ola bilərmi?. Elə o vaxt xalam mənə iki ideya vermişdi. Birincisi göz dibinin yoxlanılması, orada məsələn televiziya qurğularından istifadə oluna bilər. Ya da sadə gözün irisində, iridodiaqnostikada tətbiqi mümkündür. Elə o vaxtdan üzü bəri, 70 ildən çoxdur ki, kafedra 43
bu məsələni araşdırır. Hətta bu sahə ilə bağlı bir mütəxəssis kimi, Türkəyə dəvət olunmuşam. Bir müddət qonşu ölkədə bu sahəni inkişaf etdirmişəm. İridodiaqnostikada televiziyanın tətbiqi bizə nə verir? Bilirik ki, televiziya insanla obyekt arasında bir vasitədir. Obyektin təsviri hansısa şəkildə ekranda canlandırılır və izləyici onu müşahidə edir. Amma iridodiaqnostikada ola bilsin ki, bəzi şeyləri həkim görməyə bilər. Məsələn, bəzi fəsadlar olduğu halda irisin üzərində o ləkələr aydın görünməyə bilər. Biz texniki üsullarla onları daha aşkar hala gətirə bilirik. Hətta iridodiaqnostikadan başqa, maqnit-rezonans tədqiqatlarında da mən onu Türkiyədə tətbiq etmişəm. Bəzi xəstəlikləri maqnit- rezonans üsullarla yoxlayırlar, ancaq ekranda lazımi məlumatlar olmur. Onu deməli daha aşkar hala gətirmək mümkündür. Yəni bu ideyanı mənə Ümnisə xanım vermişdi ki, belə bir şey ola bilər?. Mən də dedim ki, texniki üsullarla biz o şəkilləri istənilən dərəcədə dəyişdirə bilərik, yəni aşkar olmayan şeyləri daha aşkar hala gətirə bilərik... Mən Türkiyədə olanda bir dəfə bir göz həkiminə müraciət elədim. O məni müayinə elədi və sonra dedi ki, xocam, siz Azərbaycandansınız?. - Dedim bəli. Bildirdi ki, mən Azərbaycanda oftalmologiya institutunda magistr olmuşam. Orada Ümnisə Musabəyovanın işləri ilə tanış oldum. Dedim, ancaq siz onun ideyalarına əməl etmirsiniz. Dedi necə? Xalam həmişə deyərdi ki, əgər sizin yanınıza bir xəstə gəlirsə, bu xəstənin yaşı 40-dan keçibsə, ilk növbədə, onun göz dibini yoxlamalısınız. Çünki hələ üzə çıxmayan xəstəliklər barədə göz dibində informasiya var. Və siz göz dibinə baxıb, qabaqcadan diaqnoz qoya bilərsiniz. Heç olmasa ekspres diaqnoz. Sonra şübhələnən sahənin ixtisaslı həkimi ilə xəstəliyin dəqiq diaqnozu təyin edilər... Yadımdadır ki, bir gün xalam bizə gələndə gördü ki, mənim oğlumun dırnaqları lay-lay qopur.
44
Dedi ki, Fuad göstər barmaqlarını, biz də dedik ki, nə elə- yirik, xeyri yoxdur. Dedi sabah gələrsən klinikaya, mən yoxlayacam. Mən qayıdıb dedim ki, dırnaq hara, göz hara?. Dedi yox, əlaqəsi var. Apardım uşağa xalam baxdı və dedi ki, belə bir şey var. Çəngəlvari vəz, “viloçkova jeleza”. Bu oğlanlarda yetkinlik dövründə başlayır və inkişafda geriləmə müşahidə olunur. Xalamın məsləhəti ilə endokrinoloqa müraciət elədik. Endokrinoloq diaqnozu təsdiqlədi və bir tabletka yazdı, iki günə getdi. Ümnisə xanımın həkimliyi yüksək səviyyədə idi. Yaxşı yadımdadır. 1968-ci ildə mən namizədlik disser- tasiyasını müdafiə eləyəndə “İnturist”də ziyafət verildi. Məslicə gələnlər Ümnisə xanımı tərifləməyə başladılar. Dedi ki, “yox, bu gün mənim günüm deyil, bu məclis Çingiz üçün təşkil olunub, bu gün məhz onun günüdür. Biz hamımız Çingizin uğurlarından danışmalıyıq, ona dəyər verməliyik...”. Həqiqətən Ümnisə xanım yaşından asılı olmayaraq hamıya hörmət edər, dəyər verərdi. Xalamın əri İbrahim İsmayılzadə görkəmli elm xadimi idi. Tibbi təhsilini Almaniyada davam etdirib. Çox bilikli insan idi. 1938-ci ildə repressiya zamanı, həbs olundu. Onun Əlirza adında Almaniyada birgə oxuqları yaxın uşaqlıq dostu var idi. Əvvəlcə, o tutuldu. Sonra ən yaxın dostu olduğundan İbrahim müəllimi göz altına saldılar. İki ildən sonra, 1940-cı ildə məhkəməsi oldu. Məhkəmə onun Trotski dərnəyinə qatıldığını isbat etməyə çalışsa da, heç nə sübut edə bilmədi. Bilirik ki, o dövrdə dəlil-sübuta ehtiyac yox idi, kimdən şübhələnirdilərsə, onu da aradan götürürdülər. Həqiqəti gizlədən insan deyildi, hətta illər keçəndən sonra da İbrahim müəllim günahsız yerə tutulduğunu söyləyirdi. 2 il burda yatdı. Məhkəmə ona 5 il iş kəsdi. Göndərdilər Sibirə... 1944-cü ildə Mir Cəfər Bağırovda ekzema xəstəliyi əmələ gəlir. Heç kəs də müalicə eləyə bilmir. XDİK-dən (rus dilində NKVD adlanırdı) deyirlər ki, ekzema üzrə Almaniyada yetiş- dirilən çox böyük bir professor var. Amma o indi Sibirdədir. Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|