Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
9 nəzarətçiləri olur. Heysiyyatı ilə oynayan bu insanların ayağına xırda bir daş dəyəndə, barmağına tikan batanda həkimdən tezliklə sağaltmağı tələb edirlər, “yoxsa həyatından keçməli olacaqsan” deyib, onu ölüm qorxusu ilə hədələyirlər. Əlində iynə dərmanın olmadığı həkim xəstələrini ancaq el yolu ilə, türkəçarəylə, ərazidəki bitkilərin gücünə müalicə etmək məcburiyyətində qalır...
* * *
İbrahim İsmayılzadə qürbət həyatından, dözülməz şəraitdən çətinliklə də olsa, yaxa qurtara bilir. Uzun müddətdən sonra vətəninə qayıdan alimin burada da taleyi yenə gətirmir ki, gətirmir... Ona paytaxtda yaşamağa icazə verilmir. Məcburiyyət qarşısında qalıb, Gəncəyə - qardaşının yanına sığınır. Bu şəhərdə də həkim işsiz qalır. Şəxsi həyətyanı sahədə, torpaqda çalışaraq qədərinə boyun əyir. Kədərini isə qızı Dilarənin tətil zamanı yanına gəlməsi, ata-qız başa-başa qaldığı məqamlarda unudur. Əslində Dilarə üçün də bu görüş ürək açan idi. Anasının gərgin fəaliyyətindən darıxan qızcığaz, özünü atasının yanında xoşbəxt hiss edir, sanki tənhalıqdan qurtulmuş sayılırdı. Nəhayət, İbrahim İsmayılzadənin Bakıya qayıtmasına razılıq verilir... Professor İbrahim İsmayılzadə çox az insanlardan biridir ki, ölümün pəncəsindən xilas edilib. Pepressiya illərindən sağ qurtulan dəyərli alim qalan bütün ömrünü Azərbaycan elminin inkişafına həsr edir. Gözəl həkim, böyük alim xeyli sayda mütəxəssis yetişdirib, tibb aləminə bir-birindən dəyərli tədqiqat işləri, qiymətli əsərlər bəxş edib. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının IV cildində, 549-cu səhifədə alim haqqında deyilir: “İsmayılzadə İbrahim Məmməd oğlu (25.10. 1898-ci il) Gəncədə doğulub, (21.10.1962.) Bakıda vəfat edib. Azərbaycan SSR-da dermoto-venerologiyanın banilərindən biridir. 1929-cu ildə Tibb elmləri doktoru, 1932-ci ildə professor, 1960-cı ildə Azərbaycan SSR –nin əməkdar elm
10
xadimi adına layiq görülüb. 1922-ci ildə 1-ci Moskva Dövlət Universitetinin Tibb fakültəsini bitirib. 1923-25-ci illərdə Berlin, Heydelberq və Münhen
dermoto-veneroloji klinikalarında ixtisasını artırmışdır. 1925-ci ildən Azərbaycan Dövlət Tibb institutunda assistent, elmi katib, dekan və prorektor vəzifələrində çalışmışdır. Tədqiqatı əsasən, ölkə pa- tologiyasına, dəri xəstəliklərinin naftalanla müalicəsinə həsr olunmuşdur. Abşeron neft məhsullarında ilk dəfə onkogen faktorunu tapmışdır. 1948-ci ildən ömrünün sonuna kimi Respublika Dermatoloqlar Cəmiyyətinin sədri olub...” (ASE, cild IV, səh 549). Əziz Əliyev adına Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun www.adhti.edu.az saytında yazılıb: “İsmayılzadə İbrahim Məm- məd oğlu Ə.Əliyev adına ADHTİ-nin dəri-zöhrəvi xəstəlikləri kafedrasının müdiri işləyib. 1960-cı ildə Azərbaycanın əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülüb. 1948-ci ildə dermatologiya üzrə Azərbaycanda ilk tibb elmləri doktoru, əməkdar elm xadimi, professor İbrahim Məmməd oğlu İsmayılzadə kafedraya ikinci professor seçilmişdir. I Moskva Tibb Universitetini bitirdikdən sonra 1923-1925-ci illərdə Almaniyanın mərkəzi şəhərlərində (Berlin, Münhen, Heydelberq və s.) 2 illik təkmilləşməyə göndərilmişdir. Almaniyanın dünya şöhrətli alimi Tsumbuşla dostluq etmiş, onunla birgə elmi iş aparmışdır. Prof. İ.M.İsmayılzadə dəri və uroloji xəstəliklərin naftalanla müalicəsini ətraflı öyrənmiş və bu mövzuya həsr olunmuş monoqrafiya nəşr etdirmişdir. Abşeronun sənaye neftinin onkoloji xassələrini 1929-cu ildə məhz professor İ.M.İsmayılzadə öyrənmişdir və
onun doktorluq dissertasiyasının əsasını təşkil etmişdir. Prof. İ.M.İsmayılzadənin Azərbaycan dilində tədrisin təş- kilində böyük əməyi olmuşdur. Onun Azərbaycan dilində nəşr etdiyi bir neçə dərs vəsaiti və latın-rus-azərbaycan dilində tibbi terminoloji lüğəti həkimlərə böyük kömək etmişdir. Alimin elmi
11
əsərləri institun, respublikanın və Moskvanın jurnallarında dərc olunmuşdur....”.
* * *
Ümnisə Musabəyli isə Azərbaycan Oftalmologiyasının ba- nisidir. Anadangəlmə kor doğulan uşaqların gözlərini dünyada ilk dəfə cərrahiyyə yolu ilə açan Azərbaycan alimi. Səsi-sorağı dünyanın hər tərəfindən eşidilən Qutqaşının (İndiki Qəbələ) alim qızı. Musabəyovlar nəslinin daha bir şan-şöhrət sahibi, alim övladı. Zirvələri fəth edən bu yeganə alimin xidmətlərindən nəinki Azərbaycan oftalmoloqları, eyni zamanda dünya səhiyyəsi bəhrələnib. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının VII cildində alimin elmi fəaliyyəti qeyd olunub. (ASE, VII cild, səh 95). O, Azərbaycan elminə dəyərli alimlər bəxş etməklə, özündən sonra qoyduğu kadr potensialı ilə oftalmologiyanın prob- lemlərini həll edərək dünyasını dəyişib. İncə duyğulu, həssas qəlbli insan olaraq, xəstələrlə mədəni davranış qaydalarını təcrübədə öz fəlsəfi prizmasından tətbiq edib. Əməliyyatdan öncə xəstənin psixoloji hazırlığına önəm verən həkim sonda hər şeyin yaxşı qurtaracağına əmin olan yeganə cərrah idi ki, heç vaxt uğursuz nəticə ilə üzləşməyib. Alimlər danışır ki, Ümnisə Musabəyliyə həkimlik Tanrı tə- rəfindən verilmiş istedad olub. O yeri gələn anda elmin hü- dudlarından kənara çıxaraq özü əmin olduğu və istədiyi kimi əməliyyatlar aparıb. Anadan kor doğulan uşaqların gözünə işıq verməsi xəbəri bütün SSRİ-yə yayılanda, onun yanına nəinki ittifaqın hər yerindən, hətta xaricdən də xəstələr gəlməyə başladı... O vaxtlar İttifaqın ən tanınmış Oftalmologiya mərkəzi Odessa idi. Bu tibb ocağının həkimləri Azərbaycan aliminin praktikasına üstünlük verdiyindən, Ümnisə xanımı dəfələrlə öz Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|