Еlеktrik rabitə sistеminin struktur sхеmi 6 şəklində göstərilmişdir

8.2. Fazanın xüsusiyyətləri

Riyazi şəkildə, əgər Furye çevrilməsi nəticəsində siqnalının və tezlik cütlükləri alınırsa, onda zaman oblastında sürüşmə nəticəsində, yəni siqnalının Furye çevrilməsi və siqnalları olacaqdır. Burada . Bu o deməkdir ki, s nöqtəli sürüşmə amplituda təsir göstərmir, lakin fazaya xətti toplanan əlavə olunur.

siqnalının sağa və ya sola sürüşməsi zamanı fazanın dəyişməsini nəzərdən keçirək (şək.8.3). Amplitudu nəzərə almırıq, çünki o, sürüşmə zamanı dəyişmir. Şək.8.3.(a-d)-də mərkəzi 128 saylı nöqtəsində yerləşən siqnal sağa sürüşdürülür. Şək.8.3.(d)-də siqnalın mərkəzi artıq sıfır nöqtəsində yerləşir. DFÇ-nin periodik olduğu üçün siqnal sağ sərhədin kənarına çıxanda, onun müəyyən hissəsi sol tərəfdən görsənməyə başlayır.
Zaman siqnalı simmetriyaya malik olduğu üçün onunfazası xətti

Şək.8.3. Zaman siqnalının sürüşməsi nəticəsində faza dəyişikləri
olmalıdır. Zaman siqnalı sağa sürüşdükcə faza düz xətt şəkilində qalır, lakin onun əyilmə bucağı azalır. Əgər siqnal sola sürüşdürülsə, onda fazanın əyilmə bucağı artacaq. Yəni, zaman siqnalının sürüşməsi tezlik oblastında fazanın əyilmə bucağının dəyişməsinə gətirib çıxardır. Şək.8.3.(f)-da faza bütövlüklə sıfıra bərabərdir. Buna o vaxt rast gəlmək olar ki, siqnalı sıfır nöqtəsinə görə simmetrikolsun. Birinci baxımdan, bu simmetriya aydın görünmür, çünki şək.8.3.(b)-da siqnal 256 saylı nöqtəsinə görə (N/2) simmetrikdir. Lakin, nəzərə alaraq ki, DFÇ-si periodikdir, onda sıfır nöqtəsinə görə simmetrik olan siqnal N/2 nöqtəsinə görə də simmetrik olacaqdır və əksinə.
Şək.8.3.(d, h)-da göstərilmiş siqnalları nəzərdən keçirək. Tutaq ki, şək.8.3.(d)-də göstərilmiş siqnal şək.8.3.(c) siqnalının bir az sağa sürüşməsi nəticəsində alınmışdır. Bu o deməkdir ki, fazanın bucağı daha da mənfi olacaqdır. Bu faza 1-ci əyri kimi göstərilmişdir. Sonra isə, fərz edək ki, şək.8.3.(d)-dəki siqnal şək.8.3(a)-da göstərilmiş siqnaldan sola sürüşməklə alınmışdır. Onda fazanın bucağı şək.8.3.(e)-dən daha da müsbət olmalıdır. Bu faza 2-ci əyri kimi göstərilmişdir. Və, nəhayət, qeyd edək ki, şək.8.3(d)-də göstərilmiş faza N/2 nöqtəyə görə simmetrikdir və ona görə də bu siqnalın fazası sıfır olmalıdır. Bu faza 3-cü əyri kimi göstərilmişdir. Bu fazalardan hansı biri düzdür? Bu suala cavab sürüşmənin və ya -ya aparılmasından asılıdır.
Baxdığımız misallarda siqnallar xətti fazaya malik idilər. Qeyri-xətti fazaya malik olan siqnallar sürüşməyə eyni reaksiya verirlər (şək.8.4.). Bu şəkildə qeyri-xətti fazanın əyrisində düz xətt üzərində iki düzbucaqlı impuls yerləşir. Zaman siqnalı sürüşməyə məruz qalanda, fazanın qeyri-xətti xarakteristikası öz görünüşünü dəyişmədən yalnız dönmə bucağını dəyişir.
Zaman siqnalı sola və ya sağa sürüşəndə onun həqiqi və xəyalihissələri necə dəyişir? Onlar heç bir qanuna uyğun dəyişmirlər.
Siqnal barəsində hansı informasiya fazada, hansı informasiya amplitudda saxlanılır? Bu məsələyə aydınlıq gətirmək üçün şək.8.5-də göstərilmiş siqnalı nəzərdən keçirək. Şək.8.5(a)-da təsvir olunmuş

Şək.8.4. Tezlik oblastında qeyri-xətti faza

siqnalın iki aydın görünən qırılmaları var. Bu qırılmalar çox vacibdir, çünki onlarda informasiya saxlanılır, yəni həmin tezliklərdə müəyyən hadisələr baş verir.

Şək.8.5. Fazada saxlanılan informasiya
Zaman oblastı informasiyanı şəffaf formada kodlaşdırır. Zaman siqnalına DFÇ-ni tətbiq edərək, tezlik spektrini polyar koordinat sisteminə keçirək. DFÇ-si əsasında başlanğıc siqnalı bərpa etmək üçün fərz edək ki, siqnalın fazası parçasında dəyişən təsadüfi küydür. Tərs DFÇ-ni tətbiq edərək zaman siqnalını bərpa edək.Şək.8.5(b)-də təsvir olunmuş siqnal yalnız amplitudda saxlanılan informasiyaya əsaslanır. Analoji olaraq, amplitudu kiçik təsadüfi ədədlərlə əvəz edib, tərs DFÇ-dən istifadə edərək, zaman siqnalını bərpa edək. Şək.8.5(c)-də təsvir olunmuş siqnal yalnız fazada saxlanılan informasiya əsasında bərpa olunmuşdur. Təsvirlərdən göründüyü kimi, zaman siqnalının bütün qırılmaları şək.8.5.(c)-də aydın görünür, lakin amplitud əsasında bərpa olunmuş siqnalda bu qırılmalar haqqında informasiya yoxdur. Beləliklə, zaman siqnalının qırılmaları haqqında informasiyanın böyük hissəsiamplitudda yox, fazada saxlanılır. Elə siqnallar var ki, onların görünüşü haqqında informasiya amplitudda saxlanılır, faza isə heç bir əhəmiyyət daşımır. Bu cürə siqnallara səs siqnallarını aid etmək olar.
Əgər siqnalların amplitudları eynidirsə, lakin fazalar bir-birinin əksidirsə, onda onlar kompleks qoşmasiqnallar adlanırlar. Verilmiş siqnalın kompleks qoşması«*» kimi işarə edilir. Əgər siqnalı və hissələrdən ibarətdirsə, onda onun kompleksqoşması, yəni siqnalı və hissələrdən ibarət olacaqdır. Düzbucaqlı koordinat sistemində əgər siqnalı və hissələrdən ibarətdirsə, onda onun kompleks qoşması, yəni siqnalı və hissələrdən ibarət olacaqdır.
Əgər zaman siqnalının DFÇ-si -dirsə, onda siqnalının DFÇ-si olacaqdır.
Əgər tezlik siqnalının fazasını sıfır etmək lazım gələrsə, onda tezlik siqnalı onun kompleks qoşmasına vurulmalıdır, yəni siqnalınınfazası sıfırdır.