Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Radioapparaturada ishlatishga mo‘ljallangan qatlamli
plastiklarning xossalari
Xossalari
Getinaks
Tekstolit
Kremniy-
organik
bog‘lamli
shisha-
tekstolit
Izoh
Zichligi,  kg/m
3
(1,3—1,4)
10
3
(1,3—1,45)
10
3
(1,6—1,75)
10
3
Shisha-
tekstolit
200°C da
qisqa vaqtli
ekspluata-
tsiyani
amalga
oshiradi

---

67
Solishtirma hajmiy
qarshilik, 

· m
10
8
—10
11
10
6
—10
9
10
11
Nisbiy dielektrik
singdiruvchanlik
6—7
8
7
Suvda 24
soat ush-
langandan
so‘ng
10
8
 Hz da
dielektrik
yo‘qotishlar
tangens burchagi
0,035—0,08
0,07
0,02
Elektr  mus-
tahkamlik (qat-
lamlarga per-
pendikular),
Mv/m (kam
emas)
33
4—8
18
Martens bo‘yicha
issiqlikka
bardoshlilik,  °C
(kam emas)
150
125
180
Sovuqqa bar-
doshlilik,  °C
—60
—60
—60
Mustahkamlik
chegarasi, n/m
2
:
cho‘zilishda;
egilishda
(800—1000)
10
5
(1300—1500)
10
5
(500—650)
10
5
(900—1200)
10
5
(1200—
1800)  10
5
2000  10
5
Solishtirma zarba
uyushqoqligi,  J/m
2
(15—20)10
3
(20—27)10
3
75—10
3
4.1-jadvalning davomi

---

68
Shisha tekstolit — bu yuqori issiqlikka chidamli va mexanik
mustahkam  listli  material  bo‘lib,  keramik  organik  lok  bilan
shimdirilgan ishqorsiz shisha materialdan yasaladi. Ba’zi markalar
uchun  organik  kremniy  va  epoksid  smoladan  tashkil  topgan
kompozitsiyalardan ishlab chiqiariladi.
4.4-rasmda 50 Hz chastotada getinaks G, tekstolit T va shisha
tekstolit SHT larning minimal elektr mustahkamligining list qalin-
ligiga  bog‘liqligi  keltirilgan.  Tajribadan  oldin  namunalar  4  soat
davomida 70°C temperaturada, so‘ngra 6 soat davomida 20+5°C da
ushlangan. 65

3 % nisbiy namlikda tekstolit 90

2°C temperatu-
radagi moyda teshilishga tekshirildi.
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, shisha tekstolitning elektr mus-
tahkamligi  tabiiy  matodan  yasalgan  tekstolitga  nisbatan  deyarli
uch marta yuqori.
4.4.  Noorganik  dielektriklar.  Radiokeramik  materiallar
Shisha  —  turli  oksidlar  tizimidan  iborat  bo‘lgan  noorganik
amorf modda. Shisha tarkibiga har biri shisha hosil qilishi mumkin
bo‘lgan (SiO
2
, B
2
O
3
) oksidlardan tashqari boshqa oksidlar ham
4.4-rasm. Getinaks (G), testolit (T) va shisha tekstolit (SHT) minimal
elektr mustahkamligining listlarning qalinligiga bog‘liqligi.
0
1
2
3
T
SHT
G
30
Em.min mV/m
20
10

---

69
(Na
2
O,  K
2
O,  SaO,  BaO,  PbO,  Al
2
O
3
)  kiradi.  Shishalarning
asosini  SiO
2
  tashkil  etadi,  shuning  uchun  ular  silikat  shishalar
deb ataladi.
Shisha oksidlarning eritilgan aralashmasidan tez sovitish yo‘li
bilan olinadi. Agar eritilgan aralashma sekin sovitilsa, moddaning
kristall  holatga  o‘tib  ketish  ehtimoli  ortadi.  Qizitish  yo‘li  bilan
kerakli  yuqori  temperaturagacha  yumshatilgan  shisha  puflash,
ushlab  turish,  presslash,  quyish  bilan  qayta  ishlanadi.
Shishaning  zichligi  2000  dan  8000  kg/m
3
  gacha  oraliqda
yotadi; oddiy silikat shisha zichligi 2500 kg/m
3 
ga yaqin. Shisha-
ning  mustahkamligi  siqilganda  (6000—21000  MPa),  cho‘zil-
gandagiga (100—300 MPa) nisbatan ancha yuqori.
Boshqa  amorf  materiallar  singari  shisha  ham  keskin  erish
temperaturasiga  ega.  Ko‘pgina  shishalarning  yumshash  tempe-
raturasi 400—1600°Ñ oralig‘ida bo‘ladi. Oxirgi qiymat kvars shi-
shaga mos keladi (uning tarkibi 100 % SiO
2
).
Oddiy  shishalarga  spektrning ko‘rinish  qismi  uchun  shaffof
SaO qo‘shilsa — ko‘k, Ñr
2
O
3
 qo‘shilsa — yashil, UO
2
 qo‘shilsa —
sariq  rang  olinadi.  Turli  shishalar  uchun  yorug‘lik  sinish  ko‘r-
satkichi n turlicha bo‘lib, 1,47—1,96 oralig‘ida yotadi.
Elektr  teshilishga  nisbatan  shishaning  mustahkamligi  uning
tarkibiga bog‘liq. E
must
 ga havo hisobiga shishada hosil bo‘ladigan
g‘ovaklar  hal  qiluvchi  ta’sir  ko‘rsatadi.  Bir  jinsli  elektr  maydo-
nida o‘zgarmas kuchlanish berilganda  E
must
 qiymati 500 MV/m
gacha  boradi.  Yuqori  chastotalar  yoki  yuqori  temperaturalarda
shishaning teshilishi issiqlik xarakteriga ega.
Radioelektronikada  qo‘llanilishiga  ko‘ra  shishalar  quyidagi
turlarga bo‘linadi.