Elifba Design full cdr

102
Hәr ölkәnin bir baş şәhәri olur. Bu
şәhәr «paytaxt» adlandırılır.  Azәr 
-
bay canın baş şәhәri Bakıdır. Bakı Ab -
şe ron yarımadasında, Xәzәrin sahilindә
yerlәşir. 
Bir dön, bizim Bakıya bax!
Sahillәri çıraq-çıraq.
Buruqları sıra-sıra,
Naxış salır boz çöllәrә!
Bakı dünyanın әn
gözәl, әn qәdim şәhәrlә -
rindәn biri dir.  Onun yaşı
bilinmir.  Qız qalası Bakı -
nın qәdim tarixindәn ya -
di gardır.
Bakı gündәn-günә gö -
zәllәşir, yeni yollar çәkilir,
kör pü lәr, 
xi ya banlar,
pros pektlәr sa lı nır,  bi-
nalar, muzeylәr, metro
stan  siyaları  tikilir. 
1. Bakını daha necә adlandırırlar? 
a) neft şәhәri
b) vulkanlar şәhәri
c) külәklәr şәhәri 
2. Daha hansı ölkәlәrin paytaxtlarını tanıyırsan?
3. Mәtni vә şeiri öyrәn.
BAKI
Dәftәrinә köçür
XӘZӘR DӘNİZİ
Bakı Xәzәr dәnizinin sahilindә yerlәşir. «Neft daşları» Xәzәrin
sularında qurulan kiçik neft şәhәrciyidir. Bu şәhәrcik bütün dünyada
mәşhurdur. Orada qorxmaz Azәrbaycan neftçilәri yaşayır. Onlar
xüsusi qurğuların kömәyi ilә dәnizin dibindәn neft çıxarırlar. Mәn
dә böyüyәndә neftçi olacağam.

---

103
Hәr millәtin öz milli bayramları var. Azәrbaycanın da öz milli bayramları
var. Bu bayramlardan әn qәdimi Novruz bayramıdır.
Novruz
Novruz gәlir, yaz gәlir,
Nәğmә gәlir, saz gәlir.
Novruz, Novruz, a Novruz,
Dolu gәldin, boş gәldin?
Novruz, bizә xoş gәldin!
Novruz – tәbiәtin yenilәnmәsi, torpağın qış yuxusundan oyanıb canlanması
bayramıdır.
Novruzun gәlişi ilә:
–  Sellәr haray çәkir, çaylar gur axır,
Açır yaxasını göy meşәlәr dә.
Qar altından baş qaldırıb boylanır
Yazın ilk sovqatı bәnövşәlәr dә.
Novruzun gәlişi ilә günlәr uzanmağa, gecәlәr qısalmağa başlayır. Ağaclar
tumurcuqlayır, tarlalarda әkin işlәrinә başlanılır. Payızda isti ölkәlәrә uçub-
gedәn qaranquşlar, durnalar geri qayıdır.
Novruz bayramında:
– hәyәt-baca tәmizlәnir;
– ağacların dibi bellәnir, budaq -
ları budanır;
– sәmәni cücәrdilir;
– evlәrdә şәkәrbura, paxlava,
qoğal bişirilir;
– tonqallar yandırılır;
– tәzә pal-paltar geyilir;
– xonçalar bәzәdilir;
– yumurta boyadılır;
– küsәnlәr barışır;
– qohumlara, qonşulara, qocalara 
Novruz payı aparılır.
BAYRAMLARIMIZ

---

104
Dәftәrinә köçür
– Novruzda qәmli oturmazlar.
– Atı, iti incitmәzlәr.
– Sovqat üçün qapıya atılan papağı boş qay-
tarmazlar.
Sәmәni, saxla mәni,
Hәr il cücәrdәrәm sәni!
Novruz axşamına cücәrdilәn sәmәni hәr evә
tәbiәtin bir parçasını gәtirir. 
Qәdim Novruzun әsas adәtlәrindәn biri dә
böyüklәri yad etmәk, onlarla bayramlaşmaq,
uşaqları sevindirmәkdir. 
1. Novruzun gәlişi ilә tәbiәtdә hansı hadisәlәr baş verir?
2. Novruz bayramını daha necә adlandırırlar? 
3. Novruzda hansı işlәr görülür?
4. Novruzda evlәrdә sәmәni cücәrdilmәsinin mәnası nәdir?
5. Novruzun әsas adәt-әnәnәlәri hansılardır?
Sallanar torbalar bacadan,
Uşaqlar pay istәr ucadan:
– Xanım bacı, dursana!
Torbanı doldursana!
Qonağı yola salsana!

---

105
Dәftәrinә köçür
Çörәk bol olarsa, basılmaz Vәtәn.
Torpaq çörәyi ilә, insan әmәyi ilә tanınar.
1. «Yerüstü sәrvәtlәr» dedikdә nә başa düşürsәn?
2. Daha hansı yerüstü sәrvәtlәr haqqında mәlumatın var?
3. Yerә atılmış çörәk görәndә nә edirsәn?
4. Zibil qutularına atılmış çörәk görәndә hansı hisslәri keçirirsәn?
5. «zәngin», «tükәnmәz» sözlәrinin mәnasını izah et vә cümlәdә işlәt.
Hәr bir ölkәnin yeraltı vә yerüstü sәrvәtlәri var. Azәrbaycan hәm yerüstü,
hәm yeraltı sәrvәtlәri ilә dünyanın әn varlı ölkәlәrindәn biridir. 
«Yerüstü sәrvәtlәr» deyәndә, gözlәrimiz önünә meşәlәr, çaylar, dәnizlәr,
bol mәhsullu pambıq tarlaları, üzüm, çay plantasiyaları, taxıl zәmilәri gәlir.
Çörәk
Elә ki, yemәkdәn gözüm doyardı,
Çörәyi әlimlә didәrdim hәrdәn.
Anam tikәlәri götürüb yerdәn,
Öpüb gözlәrinin üstә qoyardı.
İndi o sәhnәni gördükcә mәn dә,
Xәyalәn baxıram hәmin gözlәrә.
Yanıram atılmış çörәk görәndә,
Sanıram gözlәrim tökülmüş yerә.
YERALTI VƏ YERÜSTÜ SƏRVƏTLƏRİMİZ
Sarı sünbül bizim çörәk,
Pambığımız çiçәk-çiçәk,
Hәr üzümdәn bir şirә çәk
Sәhәr-sәhәr acqarına,
Qüvvәt gәlsin qollarına.

---

106
Dәftәrinә köçür
Azәrbaycanın zәngin yeraltı sәrvәtlәri var.
Qızıl, dәmir, polad, digәr qiymәtli daşlar vә
metallar  da Azәrbaycanın yeraltı sәrvәtlәridir.
Tәbiәt Azәrbaycana sıx, yaşıl meşәlәr, uca dağlar, axar bulaqlar, çaylar vә
dәnizlә yanaşı, yeraltı sәrvәtlәr dә – neft, qaz, qiymәtli metallar da bәxş edib.
Yeraltı  sәrvәtlәrimizdәn әn qiymәtlisi neftdir. 
Neft – müasir dünyada әn çox tәlәb olunan nadir sәrvәtlәrdәn biridir.
Azәrbaycan nefti dünyada istehsal olunan neftlәrin әn keyfiyyәtlisidir. 
Maşınlar, avtobuslar neftdәn hazırlanan benzinlә hәrәkәt edir, tәyyarәlәr
benzinlә uçur. Neftdәn yollar üçün asfalt, geyim, mәişәt әşyaları vә avadanlıqları
üçün parça, rәnglәr, әtir, yağlar vә digәr mallar hazırlanır. 
NEFT
1. Daha hansı yeraltı sәrvәtlәrimiz haqqında mәlumatın var?
2. «sәxavәt» sözü hansı halda böyük hәrflә yazılır?
3. Neft daha necә adlandırılır?
a) qiymәtli qazıntı 
b) yanacaq       
c) qara qızıl 

---