162
düşüncələrin ömrü az olur. Həqiqətin böyük qüvvəsinə qar
şı şirin xəyallarla çıxış etmək həqiqəti bir daha duymayanlar
üçün şirin ola bilər. Bu şirinliyinsə nəticəsi yenə də acı dad
malıdır.
Aradan bir ay keçdi. Hələ də iş tapmamış Sentinin tale
yi yenidən üzünə güldü. Yenə də eyni xətlə gələn məktub
da Sentiyə Parisin mərkəzində yerləşən hüquq məslə hət
xanalarından birində işlə təmin olunacağı bildirildi. Məktubda
belə yazılmışdı:
«Hörmətli Senti, salam. Sizin taleyinizlə maraqlandığım
üçün sizdən çoxçox üzr istəyirəm, məni bağışlayın. Hər hal
da mən sizin pisliyinizi istəyən şəxslərdən deyiləm. Tale sizdə
insanlara qarşı elə bir mehri ülfət yaratmışdır ki, bu mehri
banlıq qarşısında baş əyməmək mümkün deyildir. Siz elə bir
xilqətsiniz ki, taleyim istəristəməz sizə köməklik etməyə məni
borclu bilir. Sizin iş tapmaq üçün nə qədər çalışdığınızı yaxşı
bilirəm. Hiss edirəm ki, siz hər dəfə sevdiyiniz Searanın yanı
na iş tapmadan gələndə nə qədər iztirab keçirirsiniz. Bilirəm
ki, siz Searanın o gözəl gözlərinə iztirab çökməməsi üçün öz
həyatınızla risk edirsiniz. Bu cəhətinizə əhsən deyirəm. Çünki
öz qadınına məşuqə kimi deyil, sevgili kimi baxan insanlar öz
həyatlarını sevdiklərinin yolunda qurban verməyi belə baca
rarlar. Mən də sənin belə ideyalı olduğunu bilirəm. Bilirəm
ki, Sentinin qəlbi yalnız özünə məxsusdur. Bilirəm ki, mənim
tanıdığım o qəlb ki var, onda ən təmiz hisslərin toplusu dəniz
kimi çağlayır. Senti, sən mənim tərəfimdən təmənnasız edilən
bu hörmətə layiqsən. Bunu mən sənin və Searanın xatirinə
edirəm, Senti. Seara yaxşı qadındır. O səni sevir. Ondan öz
həyatın qədər muğayat ol. Qoy sənin odlu hisslərin Searanın
yanan qəlbini daha da alovlandırsın. Qoy Senti, buludsuz
səma kimi təmiz olan Seara qəlbinə daha da şəffaflıq versin.
163
Senti, siz böyük teatrın yanındakı hüquq məsləhətxanasına
gedin. Orada sizi məmnuniyyətlə işə götürəcəklər. Alacağın
maaş iki nəfərin maddi ehtiyaclarını ödəyə biləcəkdir. Atana
o qədər də əziyyət çəkməli olmayacaqsan. Vaxt gələr, mənim
kim olduğumu bilərsən. O zaman bəlkə də mən heç həyatda
olmadım. Lakin sən məni yad etməklə ruhumu bu dünyada o
qədər şad edəcəksən ki, bəlkə də özüm həyatda yaşayan anda,
elə şadlıqlar nəsibim olmamışdır.
Hörmətli Senti, yəqin ki, başınızı ağrıtdım. Deyəcəksiniz
ki, bu nə uzunçu adamdır. Ancaq ürəyimdəkiləri ən qısa
şəkildə yazmağa çalışmışam. Lakin bununla belə, ürəyimin
o qədər də yüngülləşdiyini hiss etmirəm. Bircə onunla təsəlli
tapıram ki, mənim üçün həyatımdan daha artıq olan bir in
sana və onun sevdiyinə kömək etmişəm. Bax, budur mənim
pərişan könlümdə şehli çiçəklər kimi adicə bir mehdən əsən,
varlığıma xoş ətir yayan düşüncələr. Hələlik bu qədər, Sen
ti». Məktub burada sona yetirdi. İmza yerində: «Sənin əllərini
sıxmağa cürət etməyən şəxs» yazılmışdı. Məktubun üzərinə
iki damla yaş düşməyinə dəlalət edən ləkə vardı. Hiss olunur
du ki, məktub qadın əliylə yazılmışdı və bu alicənablığı da
edən qadın idi. Bu alicənab qadının kimliyiysə Sentini düşün
dürürdü. O, teztez Fridanı eyninə gətirirdi. Lakin Frida ona
demişdi ki, Parisdən çoxçox uzaqda yerləşən monastırlardan
birinə gedəcək. Oradan isə mühüm hadisələri deyil, orada ya
şayan bir sakinin həyatını izləmək o qədər də asan deyildi.
Fəqət, Senti bilmirdi ki, Frida Parisin özündə, ona lap yaxın
olan bir mənzildə yaşayır və bu yaşayışı ilə sevdiyi bir insa
nın həyatında baş verən ən xırda hadisələri belə hər hansı bir
vasitə ilə izləyir. Bəli, Senti bunu bilmirdi. Elə bilməməyi də
daha yaxşı idi. Axı, Frida özü də belə istəyirdi.
164
Hər səhəriniz səadətlə açılsın. Senti üçün də bu gün gülərüz
bir səhər açılmışdı. İnsan ki öz taleyindən razı oldu, həyatın
hər üzü, insanların lap şirin olmayan danışığı da ona şirin gö
rünür. Senti də belə bir vəziyyətdə idi. O, bu gün Searanın
heyranedici baxışları, həyatverici ehtirasları və təkanverici
ehtiyacları altında məktubda göstərilən ünvana getdi. Getdi
və özü ilə Seara arasındakı cazibə sahəsini pozmadan getdi.
Onlar xoşbəxt idilər. O kəsin xoşbəxtliyi şübhə altında olar ki,
həmin şəxs hər hansı bir cəmiyyətdə öz səadətini vardövlət
üstündə qurmağa çalışsın, öz mənliyini, ləyaqətini, namusu
nu, vicdanını pula satsın, özünü vardövlətin, hər hansı bir
yüngül əyləncənin, ehtirasın əsiri etməsin.
***
Bax, Klara da belələrindən idi. Klara hər bir insan üçün va
cib olan insanlıq hisslərini demək olar ki, itirmişdi. O özünü
pul üçün hər bir işgəncəyə dözməyə vadar edər, bədənini ən
çirkin, eybəcər yolla satar, özünü qul vəziyyətinə salardı. Pul
onun nəzərində özündən yüksək səviyyədə dayanırdı. Pul
ona nəşə üçün, geyim üçün, karetalarda təmtəraqla gəzmək
üçün, kimsələrinsə gözündə zahirən gözəl görünmək rövnəq
vermək üçün, bir az da qarnını yeməklə doldurmaq üçün lazım
idi. Əgər ona bir dəfə teatrlardan birində, ən yaxşı yerlərdən
birində əyləşmək üçün bilet götürsən, o öz hissləri ilə birlikdə
bədənini də o an sənə qurban verərdi. Kavalerlərindən hansı
daha əliaçıq idisə, Klaranın da ağuşu ona açıq idi. Bir namus
lu qadın kimi qadınlıq ləyaqətini itirməmək üçün canını fəda
verən qadınlara nisbətdə, Klara heç bir quru baxışla baxılma
ğa da layiq qadın deyildi. O qadının ki, cansız daşqaş canlı
hisslərinə hakim kəsildi, demək, o qadın qadınlıq ləyaqətini
Dostları ilə paylaş: |