175
göstərilmişdir:
Şorlaşma dərəcəsi
Şorlaşmanın növü, %-lə
Xloridli
Sulfatlı,
xloridli
Sodalı xloridli
və sodalı-
xloridli
Sodalı-sulfatlı
və sulfatlı-
sodalı
Şorlaşmış
0,35
0,5
0,1
0,15
Zəif şorlaşmış
0,1-0,3
0,05-0,12
0,1-0,15
0,15-0,20
Orta şoran
0,2-0,34
0,12-0,35
0,15-0,30
0,25
Güclü şorlaşmış
0,35-0,60
0,35-0,70
0,30-0,50
0,35
Həddindən çox
şorlaşmış
0,65
0,75
0,55
0,6
LABORATORĠYA ĠġĠ №11
Torpaqlarda ümumi qələviliyin təyini
Torpaqda qələvi metallar hidrokarbonatlar şəklində olur. Odur ki,
ümumi qələvilik HCO
3
-
ionlarına görə təyin edilir.
Lazım olan avadanlıqlar və reaktivlər:
1. Təmiz 400 ml-ik kimyəvi stəkanlar.
2. Həcmi 100 ml olan iki ədəd konusvari təmiz kolba
3. Süzgəc kağızı və qıf.
4. Metiloranj indiqatoru.
5. 0,01 normal H
2
SO
4
məhlulu.
6. Müxtəlif zonalardan götürülmüş torpaq nümunələri.
İşin gedişi. Torpaq qurudulduqdan sonra həvəng vasitəsilə əzilir və
50 q çəkilərək təmiz kimyəvi stəkana tökülür. Üzərinə 200 ml distillə
suyu tökülərək qarışdırılır və süzülür. Süzüntü 100 ml kolbalara
köçürülərək hər birinə 1-2 damcı indiqator tökülür və 0,01 n H
2
SO
4
məhlulu ilə qızıl gül rəngi alınana qədər titrlənir.
Ümumi qələvilik aşağıdakı düsturla hesablanır:
W=0,00061
V
K
20
X= =0,2
V
K
ekv.
HCO
-
3
W
¸1000
61
176
Burada W – təyin olunan maddənin kütlə payı-%, X-100 qr.
torpaqda təyin olunan maddənin qramlarla miqdarı–M
ekv
, V–5 ml su
ekstraktına sərf olunan 0,01 n H
2
SO
4
məhlulunun həcmi,
K–H
2
SO
4
məhlulunun titrinin düzəliş əmsalıdır.
LABORATORĠYA ĠġĠ №12
Torpaq nümunəsində sulfat ionunun qravimetrik üsulla təyini
Lazım olan avadanlıqlar və reaktivlər:
1. Təmiz kimyəvi stəkan-400 ml-lik 3 ədəd
2. Torpağı xırdalamaq üçün həvənğ
3. 10%-li 100 ml NH
4
OH məhlulu
4. 10%-li 100 ml HCl məhlulu
5. 10%-li 100 ml BaCl
2
məhlulu
6. 10%-li 00 ml H
2
SO
4
məhlulu
7. Metiloranj indiqatoru
8. Analitik tərəzi
9. 700
0
C istilik verən mufel peçi
10. Odadavamlı forfor puta
11. Quruducu eksikator
12. Zamanı ölçmək üçün saat
13. Analiz ediləcək torpaq nümunəsi
14. Titirləmə büreti
İşin gedişi: qurudulmuş torpaq nümunəsi həvəng vasitəsilə
xırdalandıqdan sonra 20 q götürüb təmiz kimyəvi stəkana tökülərək
üzərinə 200 ml distillə suyu əlavə edilir və bir neçə dəqiqə yaxşıca
qarışdırılır.
Qarışıq süzgəc kağızı vasitəsilə təmiz kimyəvi stəkana süzülür.
Süzüntüdən 50 ml götürüb 200 ml-lik təmiz stəkana tökülür. Məhlulun
üzərinə bir qədər NH
4
OH məhlulu əlavə edilərək neytrallaşdırılır –
yəni pH-ı 7-yə çatdırılır.
Alınan məhlul 10% HCl məhlulu ilə, metil qırmızışi indiqatorunun
köməyi ilə qızıl gül rəngi alınana qədər titrlənir və əlavə olaraq 1 ml
177
HCl məhlulu əlavə edilir.
Titrlənmiş və turşulaşdırılmış məhlul qaynadılır və üzərinə 10%-li
BaCl
2
məhlulu əlavə edilərək çökdürülür.
Alınan çöküntü –3 dəqiqə qaynadılır və 2 saat isti yerdə saxlanılır.
Alınan çöküntü qalın süzgəc kağızı vasitəsilə süzülür. Süzmə
prosesinin sonunda distillə suyu ilə yuyulur və 10% HCl məhlulu ilə
təkrar yuyulur.
Qıfda olan süzgəc kağızı çöküntü ilə birlikdə qurudulur və çəkilir.
Süzgəc kağızının çəkisi əvvəlcədən məlum olduğundan çöküntünün
miqdarı təyin edilir. Çöküntü 20-25 dəqiqə ərzində 120
0
C
temperaturda qurudulmalıdır.
SO
2-
4
ionunun miqdarı aşağıdakı düsturla hesablanır:
W=m
0,414
10 k H
2
O
Burada: m – BaSO
4
çöküntüsünün qramlarla miqdarı, 0,414
BaSO
4
-ə görə hesablamə əmsalı, W-SO
2-
4
ionunun kütlə payı %-lə,
kH
2
O quru torpağa görə hesablanmış əmsaldır.
100 q torpaq nümunəsində olan SO
2-
4
ionunun miqdarı aşağıdakı
düsturla hesablanır:
W 100
Õ =
48 0,31
LABORATORĠYA ĠġĠ №13
Suyun analizi
İstifadə etdiyimiz sular ekoloji çirklənməyə məruz qalır. Odur ki,
suların təmizlənməsi son illər birinci dərəcəli problemə çevrilmişdir.
Hidrosferin çirkləndiriciləri bəhsində bu barədə ətraflı məlumat
verilmişdir.
Bütün suları təmizlilik dərəcəsinə görə 4 qrupa bölürlər: içməli
sular, təbii sular; sənaye suları və çirkab suları.
İçməli suların yararlılığı müxtəlif analizlərdən sonra təyin edilir.
Təbii sular heç zaman ekoloji təmiz olmur. Bulaq suları müstəsnalıq
Dostları ilə paylaş: |