Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №5(79) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №5 (79)

57 
 
ABSTRACT 
         Khazar Huseynov 
 
          From the  developmental history of the manufacture of the grain in the                      
                                Nakhchivan Autonomous  Republic (1991-2015 s)  
 
Like  other  fields,  the  topic  of  developmental  history  of  the  manufacture  of  a  grain  in  the 
Nakhchivan Autonomous Republic also arouses scientific interest. The article studies development 
of the manufacture of a grain in the Nakhchivan Autonomous Republic. 
As  at  all  times,  in  the  1991-2015  years  the  development  of  agriculture  in  the  Nakhchivan 
Autonomous  Republic  is  differed  by  its  own  characteristics.  At  the  above  mentioned  years 
agriculture  which  playing  an  own  role  in  the  economic  development  of  the  country  based  on  the 
laws of economic development. 
In  the  investigated  years,  strengthening  and  mechanization  of  the  material-technical  base  of 
agriculture,  important  works  on  in  the  field  of  land  reclamation  in  the  Nakhchivan  Autonomous 
Republic specially thanks happened to Heydar Aliyev’s care. 
 
It  includes  the  achievements  in  the  development  of  the  manufacture  of  a  grain  in  the 
Nakhchivan  Autonomous  Republic  from  archive  materials,  statistic  series,  published  works  by 
different authors, articles and periodical press. 
 
 
 
 
 
 
РЕЗЮМЕ 
     Хазар Гусейнов 
 
Из истории развития полеводства в Нахчыванской Автономной Республике 
(1991-2015 годы) 
 
Как эти и другие статьи, так и тема развития полеводства в Нахчыванской Автономной 
Республике  создаёт  научный  интерес.  В  статье  исследуется  развитие  полеводства  в 
Нахчыванской Автономной Республике. 
Как  во  все  времена,  в  1991-2015  годы  развитие  сельского  хозяйства  в  Нахчыванской 
Автономной  Республике  отличается  своим  характеристикам.  В  упомянутой  выше  лет 
сельском хозяйстве, которое играет свою роль в экономическом развитии страны на основе 
законов экономического развития.  
 
 
 
 
В  исследованных  лет,  укрепление  и  механизация  материально-технической  базы 
сельского  хозяйства,  важных  работ  по  в  области  мелиорации  земель  в  Нахчыванской 
Автономной Республике, специально благодаря случилось ухода Гейдара Алиева. 
В ней были включены в научный оборот достигнутые успехи в развитии полеводства в 
Нахичеванской  Автономной  Республике    на  основе  архивных  материалов,  статистических 
сборников,  исползованы  из  опубликованных  произведений  этих  и  других  авторов  и 
современного пресса.     
 
 
 
 
      НДУ-нун  Елми  Шурасынын  31  oktyabr  2016-cı  ил  тарихли 
гярары иля чапа тювсийя олунмушдур (протокол № 02). 
      Məqaləni  çapa  təqdim  etdi:  AMEA-nın  müxbir  üzvü 
Z.Şahverdiyev 

---

58 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 5(79) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 5 (79) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 5 (79) 
 
 
         
İSA ARSLAN  
Bakı  Dövlət Universiteti  
[e-mail] 
UOT: 94.5 
ŞAH I ABBASIN HAKİMİYYƏTİ DÖVRÜNDƏ AZƏRBAYCAN SƏFƏVİ DÖVLƏTİ 
İLƏ OSMANLI DÖVLƏTİ ARASINDA SİYASİ MÜNASİBƏTLƏR 
Açar  sözlər:  Azərbaycan  Səfəvi  dövləti,  Osmanlı  dövləti,  Şah  I  Abbas,  siyasi  münasibətlər 
diplomatik əlaqələr  
Keywords:  Safavid  state,  the  Ottoman  Empire,  Shah  Abbas  I,  diplomatic  relations,  political 
relations 
Ключевые  слова:  Сефевидское  государство,  Османская  империя,  Шах  Аббас  I, 
дипломатические отношения, политические отношения 
 
XV  əsrin  sonlarında  başlayan  “Böyük  coğrafi  kəşflər”  beynəlxalq  münasibətlər  sistemində 
ciddi  dəyişikliyə  səbəb  oldu.  Bu  dövrdə  Kiçik  Asiya  və  Balkanların  ışğalı  nəticəsində  Aralıq 
dənizində  hegemonluğu  ələ  alan  Osmanl  imperiyası,  Avropanın  şərq  ticarəti  üçün  ciddi  təhlükə 
yaradırdı.  Cünki  Osmanlı  hakimiyyətinin  yeritdiyi  ağır  “kömrük  siyasəti”  Şərq-Qərb  ticarətinə 
böyük zərbə vururdu. Digər tərəfdən bu dövrdə iqtisadi və siyasi böhran dövrünü yaşayan Məmlük 
dövləti, ölkəni böhrandan çıxarmaq üçün Misir və Suriya üzərindən Avropaya daşınan Hind malları 
üzərində  kömrük  vergisini  artırdı.  Hind  mallaranı  Avropaya  daşıyan  Portuqaliyalı  tacirlər  bu  ağır 
vergilərdən  qurtarmaq  üçün  yeni  ticarət  yolları  axtarmağa  başladılar.  Nəticədə,  Atlantik  okeanı 
vasitəsilə Hindistana gedən dəniz yolu kəşf olundu. Portuqaliyalı dənizçi Vasqo da Qamanın ərəb 
coğrafiyaşünası və dəniz bələdçisi Əhməd ibn Məcidin köməyi ilə Hindistana çatması (may/1498), 
Avropa dövlətlərinin Şərqdə müstəmləkəçilik siyasətinin əsasını qoydu (2, 94). 
Şərqlə  Qərb  arasında  yeni  “okean  ticarət  yolu”nun  kəşf  olunması,  bölgədə  iqtisadi-ticarət 
maraqları  üst-üstə  düşən  dövlətlərin  siyasi  mübarizəsinə  ciddi  surətdə  təkan  verdi.  Portuqalların 
Hind  okeanı  üzərində  ticarət  yolunu  ələ  keçirmək  istiqamətindəki  addımları,  Şərq-Qərb  dəniz 
ticarətinin  aparıcı  dövlətlərindən  olan  Misir  Məmlük  dövləti  və  Venesiya  Respublikasının  ciddi 
müqavimətinə səbəb oldu. 
Bu dövrdə Azərbaycanda da ciddi siyasi hadisələr baş verirdi. Ağqoyunlu hakimiyyəti özünün 
siyasi  tənəzzül  dövrünü  yaşayırdı.  Sultan  Yaqubun  (1478-1490)  hakimiyyəti  dövründə  yaranmış 
siyasi  sabitlik,  onun  ölümündən  sonra  pozuldu.  Uzun  Həsənin  varisləri  arasında  başlayan 
hakimiyyət  uğrunda  mübarizə  dövlətin  siyasi  təsisatlarına  və  xarici  siyasi  əlaqələrinə  ciddi  zərbə 
vurdu.    Belə  bir  siyasi  şəraitdə,  siyasi  və  dini  mərkəzi  Ərdəbil  şəhərində  yerləşən  Səfəvilər 
sülaləsinin nümayəndəsi İsmayıl, Azərbaycanda siyasi hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladı. 
1501-ci ildə İsmayıl, Şərur düzündə baş verən döyüşdə Ağqoyunlu hökmdarı Əlvənd Mirzəni 
məğlub edərək, paytaxt Təbrizə daxil oldu və ana babası Həsən padşahın hüquqi varisi kimi şahlıq 
taxt-tacına əyləşdi. Şiə məzhəbini rəsmi dövlət dini elan edən I Şah  İsmayıl “On  iki İmam” adına 
xütbə  oxutdu  və  öz  adına  sikkə  kəsdirdi.  [6,  45].  Beləliklə,  I  Şah  İsmayıl  Ağqoyunlu  sülaləsinin 
hüquqi  varisi  kimi  Azərbaycanda  hakimiyyətə  gələrək,  Səfəvilər  sülaləsinin  rəsmi  hakimiyyətini 
elan etdi. 
Azərbaycanda  səfəvilərin    siyasi  hakimiyyətinin    möhkəmlənməsi  ilə  dövlətin  xarici  siyasi 
əlaqələrində  yenidən  canlanma  müşahidə  olunmağa  və  qonşu  dövlətlərlə  siyasi  və  diplomatik 
münasibətlər  inkişaf  etməyə  başladı.  Bu  dövrdə  dövlətin  sərhədlərinin  genişləndirilməsi,  qonşu 
dövlətlərlə iqtisadi-ticarət və diplomatik əlaqələrin inkişafı Səfəvi hakimiyyətinin xarici siyasətinin 
əsasını təşkil edirdi (2, 95). 
Səfəvilərin  hakimiyyəti  dövründə  Azərbaycanın  xarici  siyasətində  Osmanlı  imperiyası  ilə 

---