Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №3 (84) nakhchivan state university. Scientific works, 2017, №3 (84)

283 
2.
 
İsayev  Ə.İ.,  Əliyev  T.Ə.  Torpaq  coğrafiyası  fənnindən  laboratoriya  məşğələləri.  Dərs 
vəsaiti. Bakı, APİ-nin nəşri, 1973, 59 s. 
3.
 
Hacıyev  S.Ə.  Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında  torpaqların  aqroekologiyası,  metodik 
vəsait. Bakı: Elm, 2000, s. 39  
4.
 
Гасанов  Ш.Г.,  Алиева  Р.А.,  Мамедов  Г.Ш.  "Некоторые  методические  вопросы 
бонитировки почв кормовых угодий". Баку, 1976, 26 с. 
5.
 
Гасанов Ш.Г., Мамедов Г.Ш. "Рекомендации по бонитировке пастбищных земель и их 
рациональное использование в Азер. ССР. Баку, 1978, 32 с. 
6.
 
Герасимова  М.И.,  Караваева  Н.А.  Деградация  почв,  методология  и  возможности 
картографирования  Почвоведение, 2000, № 3, с. 358-365 
7.
 
Карманов  И.И.  "Комплексная  оценка  плодородия  почв.  Модели  плодородия  почв  и 
методы их разработки"  Науч. Тр. Почв. ин-та им. Докучаева. Москва, 1982, с. 63-67 
 
ABSTRACT 
Sahib Hajiyev 
Hamide Seyidova 
Methods of holding field practice in “Soil science and soil geography’’ science 
The  article  provides  information  on  the  methodology  for  students  conducting  field 
experiments on the subject "Soil Science and Soil Geography". During the processing of the topic, 
it  was  used  from  methodological  manuals,  learned  about  field  experiments;  individual  periods  of 
historical  developments  and  responding  to  the  modern  demand  for  work  in  Azerbaijan  and 
including  the  Nakhchivan  Autonomous  Republic  (Isayev  A.I.,  Aliev  T.A.  1973,  Jafarov  M.I.  ., 
Hajiyev  O.M.,  1984,  Hajiyev  S.A.  2000).  In  the  main  content  of  the  work,  it  is  recommended  to 
divide the methods of conducting field experiments into three (preparation, conducting experiments 
and  conducting  experiments)  phase.  Here,  the  envisaged  work  was  analyzed  in  each  stage  and  a 
plan for conducting "Soil Science and Soil Geography" of field, experience was compiled.  
In  conclusion,  it  is  noted  that  the  conduct  of  field  experiments  creates  the  necessary 
conditions  for  students  to  develop  a  world  outlook,  work  skills  and  prepare  them  for  independent 
life as a citizen. The parameters of soils collected from the field by students are estimated, based on 
the results of the analyzes carried out.  
РЕЗЮМЕ 
Сахиб Гаджиев 
Гамида Сеидова 
Методика проведения полевого опыта по предмету “Почвоведение и Почвенная 
география” 
В  статье  приводятся  сведения  о  методике  проведения  студентами  полевых  опытов по 
предмету «Почвоведение и Почвенная география». При обработке темы было использовано 
от  методических  пособий,  ученных  о  полевые  опыты,  отдельных  периодов  исторических 
развитий  и  отвечающий  современной  требование  работы  в  Азербайджане  и  в  том  числе 
Нахчыванской  Автономной  Республике  (Исаев  А.И.,  Алиев  Т.А.  1973,  Джафаров  М.И., 
Гаджиев  О.М.,  1984,  Гаджиев  С.А.  2000).    В  основном  содержании  работы  рекомендовано 
разделить  методику  проведения  полевых  опытов  на  три  (подготовка,  проведение  опытов  и 
проведение опытов) этапа. Здесь проанализировано предусмотренные работы в каждом этапе 
и составлено план проведения «Почвоведение и Почвенная география» полевого опыта. 
В заключении отмечено, что проведение полевых опытов создает необходимые условия 
для  формирования  у  студентов  мировоззрения,  трудовых  навыков  и  подготовки  их  в 
самостоятельную жизнь как гражданина. Оцениваются показатели почв, собранных из поле 
студентами, на основание результаты проводимых анализов. 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  27  aprel  2017-ci  il  tarixli  qərarı  ilə 
çapa tövsiyyə  olunmuşdur. (protokol № 08)
. 
Məqaləni  çapa  təqdim  etdi:  Pedaqogika  üzrə  fəlsəfə  doktoru, 
dosent B.Məmmədov 

---

284 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2017,  № 3 (84) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2017,  № 3 (84) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2017,  № 3 (84) 
 
AYNUR İSKƏNDƏROVA 
Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universiteti 
[e-mail]
 
UOT:159.9 
PRAKTİK PSİXOLOQUN ŞƏXSİ  KEYFİYYƏTLƏRİNİN ÖYRƏNİLMƏSİNİN  
ELMİ-NƏZƏRİ ƏSASLARI 
Açar sözlər: Praktik psixoloq, psixoliji xidmət, məktəb psixoloqu,şəxsi keyfiyyətlər, peşə bacarıqları 
Ключевые  слова:  Практический  психолог,  психологические  услуги,школьный  психолог, 
личные качества, профессиональные навыки 
Keywords:  Practical  psychologist,  psychological services,  school  psychologist,  personal  qualities, 
professional  
Müasir  dövrdə  bütün  dünyada  insanların  fəaliyyəti  və  münasibətlərinin  faydalılığı  psixoloji 
biliklərin  tətbiqindən  aslıdır.  Ona  görə  də  psixologiya  insan  haqqında  olan  elmlər  arasında  insana 
xidmət etməsi ilə fərqlənir. Psixologiya elminin praktik problemlərini həll etmək üçün  yaranan psi-
xoloji  xidmət  sahəsinin  formalaşması  xüsusilə  diqqəti  cəlb  edir.  Müşahidələr  göstərir  ki,  psixo-
logiya  elmi  dövrün  praktiki  problemlərini  həll  etdikcə,  cəmiyyətin  müxtəlif  fəaliyyət  sahələrinə 
uğurla nüfuz edir. 
Ölkəmizdə  praktik  psixoloqlara  ehtiyac  getdikcə  artmaqdadır.  Əvvəllər  praktik  psixoloqlar  psi-
xoloji  mərkəzlərdə, məktəblərdə, məhkəmələrdə işləyirdilərsə, indi tib müəssisələrindədə fəaliyyət gös-
tərirlər.  Hal-hazırda  insanların  psixoloji  problemləri  əvvəlki  dövrə  nisbətən  daha  mürəkkəb  xarekter 
daşıyır. Bu problemləri analiz etmək və aradan qaldırmaq praktik psixoloqların işidir.  
Praktik psixoloqların fəaliyyətini üç fərqli əlamətə: praktik psixoloqun şəxsi xüsusiyyətlərinə, 
peşə biliklərinə, praktik psixoloq bacarıqlarına görə dəyərləndirirlər. Adı çəkilən üç əlamət praktik 
psixoloqların peşəkarlığını müəyyən etməyə imkan verir.(2, s121) 
N.N.Obozov qeyd edir ki, praktik psixoloq dərin müşahidə qabiliyyətinə malik olmalı və hər 
hansı  bir  tədqiqat  apararkən,  elmi  cəhətdən  diaqnozu  qoyulan  vəziyyətin  əlaməti  ilə  müşahidə 
olunanın davranış, mimika, səs, baxış, vegetativ reaksiyalar arasında daim əlaqə axtarmalıdır. (5) 
Psixoloji tədqiqatlar göstərir ki,  peşə fəaliyyətinin təsiri ilə praktik psixoloq şəxsiyyətində  bir sıra 
dəyişikliklər müşahidə olunur. D.Q.Trunov  öz tədqiqatında praktik psixoloqun şəxsiyyətindəki dəyişik-
liklərlə bağlı peşəkar fəaliyyətin amillərini, mexanizmlərini nəzərə alaraq müəyyən nəticələr əldə edib. 
O, bu dəyişiklikləri pozitiv  və neqativ xüsusiyyətlər olaraq aşağıdakı kimi göstərmişdir. (17) 
Pozitiv xüsusiyyətlər 
Neqativ xüsusiyyətlər 
Özünü,  insanları  və  baş  verən  hadisələri 
dərindən dərketmə 
Neqativ  problemləri  özünə  və  ətrafındakılarına 
proyeksiyalaması 
Həyati situasiyaları analiz etmə 
 
Özünəvə 
ətrafdakılarına  lazımsız  diaqnoz 
qoymaq 
Refleksivlik bacarığı 
Ətrafdakılara məsləhət vermək 
Kritik və sarsıdıcı vəziyyətdən çıxma 
Müəllim rolunu mənimsəmək 
Komnikativ bacarıq 
Hədsiz 
özünənəzarət, 
hiperrefleksiya, 
kortəbiiliyin itməsi 
Mənfi təsirlə mübarizə 
Öz üzərində iş 
Özününizamlama bacarığı 
Həyat 
təcrübəsinə 
əsasən 
həssaslığın, 
rasionalığın, stereotipliyin azalması 
Empatiya bacarığı 
Ünsiyyətdən doymaq 
Geniş  dünya  görüşü  və  fərqli  düşünənlərə 
tolerant yanaşma 
Soyuqqanlı olmaq 
Qnostik maraq 
Hisiyyatsızlıq 

---