Elmi redaktor: amea-nın həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Fuad Qasımzadə
Yüklə 2,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 347
min 0 qədər də çox işlədilmirdi. O dövrə qədər «inqilab» («revolyusiya») termini əsasən öz əvvəlki mənasını saxlamışdır: «dairəvi hərəkət» (ingiliscə «revolve» - fırlama deməkdir). Amerikan və fransız liderləri həqiqətən inanırdılar ki, onlar təbii vəziyyətə qayıdırlar. Onlar bəyan edirdilər ki, bütün insanlar azad və bərabər doğulurlar, lakin sonra onlar kral və başqa yalançı hökmdarların zülmü altına düşürlər; inqilab xoşbəxt təbii vəziyyəti bərpa etmək vasitəsi olmalıdır. 70 ildən çox bütün Sovet İttifaqında olduğu kimi Azərbaycanda da sosial inqilab haqqında marksist təlim ictimai və elmi fikirdə hökmran mövqe tutmuşdur. K.Marksın aşağıdakı fikri rəsmi göstəriş kimi qəbul edilirdi: «Öz inkişafının məlum mərhələsində maddi məhsuldar qüvvələr mövcud istehsal münasibətləri ilə ziddiyyətə girirlər... Bu münasibətlər məhsuldar qüvvələrin inkişaf formasından onların buxovuna çevrilir. Bu vaxt sosial inqilab dövrü başlayır».^ Marksistlər hesab edirlər ki, sosial inqilab olmadan heç bir sosial-iqtisadi formasiya özündən əvvəl gələn formasiyanın yerini tuta bilməz. İnqilab - mövcud quruluşun əsaslannı sarsıdan, sosial-siyasi həyatın bütün sahələrinin və ya çox hissəsinin kompleksli dəyişdirilməsidir. İnqilab sıçrayışlı xarakter daşıyır və cəmiyyətin bir keyfiyyət vəziyyətindən başqasına keçməsidir. İnqilabın sosial, elmi, dini, idarəetmə, texniki, siyasi, iqtisadi, mədəni formaları var. Sosial və siyasi inqilablar sosial-siyasi quruluşun dəyişməsinə səbəb olur, başqa formalar isə eyni sosial quruluş çərçivəsində də baş verə bilər. Hər bir inqilab sıçrayışdır, lakin hər sıçrayış inqilab deyil. İnqilabi sıçrayış öz kəskinləşməsi ilə sistemin əsas ziddiyyətinə toxunur. İnqilab yalnız mütərəqqi inkişaf ilə, ibtidaidən aliyə keçid ilə əlaqələndirilir. Əgər sıçrayış, ziddiyyətlərin həll edilməsi, keçmişin inkan geriyə aparırsa, əgər ictimai sistemi yüksək inkişaf səviyyəsindən aşağıya sürükləyirsə, belə sıçrayış inqilabi dəyişiklik xüsusiyyətini itirir. Bəzi siyasətçilər inqilabı guya sürətləndirmək üçün bəzən «tezləşdirilmiş vaxt» mifindən istifadə edirlər. «Böyük sıçra- K.MapKC II 3ıırenbC. CoHHHCHHfl, T.I3, c.7.
Yüklə 2,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|