255
sakitləĢdirilməsinə, yuxunun yaxĢılaĢdırılmasına, qan təzyiqinin normallaĢdırılmasına səbəb olur.
Vitamin kompleksi ilə laktusin qarıĢığından hazırlanan preparatların köməyi ilə qan damarları
divarlarının möhkəmləndirilməsində, hipertoniya, ürək-damar sistemində baĢ verən çatıĢmazlıqların
aradan qaldırılmasında istifadə edilir. Kahının tərkibində sintez olunan xolin antioksidant
xüsusiyyətlərinə malik olduğundan orqanizmdən xolesterinin kənar edilməsində, aterosklerozun
qarĢısının alınmasında, öd vəzinin və qara ciyərin normal iĢləməsinə müsbət təsir göstərir.
Cədvəl 8. Kahının rozet yarpaqlarının tərkibindəki mikroeiementlərin
miqdarı (E.Ġ.Eliseeva görə), mq/kq-la
Mikroelementlər
YaĢ halda olan maddələrin miqdarı
Quru maddələrin miqdarı
Dəmir
6,0-21,0
9,1-516
Mis
0,8
3-60
Sink
1,8-6,2
-
Kobalt
0,21
0-0,19
Manqan
-
1-169
Molibden
0,06-0,1
Titan
-
27
Bor
-
6-37
Yod
0,01-0,62
Cədvəl 9. Kahının müxtəlif hissələrinin kimyəvi tərkibinin faizlə miqdarı (E.Ġ.Eliseevə görə)
Bitkinin hissələri
Quru maddə
Zülal
Piy
ġəkərin cəmi Sellüloza
Kül
Yarpaq
4,58-11,6
0,62-2,93 0,26-0,60
0,1-2,28
0,64-0,88
-
BaĢ
4,1-9,37
0,84-1,88 0,21-0,36
0,73-3,86
0,51-0.58
-
Toxum
96,56-93,8
26,3-29,90 40,7-41,8
1,89-2,39
-
0,75-1,25
Cədvəl 10. Kahının müxtəlif sortlarının tərkibindəki əsas qida maddələri
Sort
Sulu maddə
ġəkərin ümumi
miqdarı
Askorbin
turĢusu
Karotin
Xam maddənin %-lə miqdarı
mq/100 q
Xam maddə
Tez yetiĢen
Bettner
5,9-6,10
1,47-1,53
40,68-42,62
2,40-2,53
Lepperman
4,32-4,51
1,36-1,51
37,96-39,11
1,64-1,78
Primavera
4,47-4,63
1,48-1,53
29,98-30.44
1,34-1,46
Orta dərəcəli yetiĢən
Berlin savsı
6,49-6,53
1,91-1,98
9,71-10,14
0,73-0,83
Attraksion
4,73-4,81
1,84-1,88
18,39-19,12
1,02-1,33
Trakodero
4,38-4,51
1,76-1,81
27.51-28,45
0,98-1,12
Yay korolu
5,55-5,79
1,88-1,93
45,15—45,11
1,64-1,78
GecyetiĢən
Böyük göl
5,65-6,21
1,68-1,71
29,61-31,15
1,67-1,74
Xenson
4,52-4,82
1,59-1,68
38,30-39,45
1,73-1,86
Boston baytı
5,45-5,74
1,47-1,53
22,41-26,18
1,33-1,51
Benqrad
5,75-6,12
1,63-1,78
27,50-28,96
1,58-1,67
Ramses
7,85-6,10
1,52-1,54
31,70-33,16
1,54-1,72
Paris yaĢılı
6,06-6,32
1,09-1,11
19,00-20,78
1,15-1,31
Yarpaqvari
Moskva parnikı
3,91-4,01
0,59-0,76
36,42-38.91
2,18-2,28
Rubin
6,33-6,48
1,53-1,59
37,10-38,31
2,35-2,48
Avstraliya
4,40-4,51
1,41-1,48
55,00-57,63
2,42-2,61
256
Qrend repide
5,60-5,83
1,10-1,21
43,60-44,78
2,44-2,54
Yarpaqlarının tərkibində çoxlu miqdarda limon və acımtıl laktusin maddəsinin olması ondan
yeyinti sənayesində ədviyyat kimi istifadə olunmasına səbəb olmuĢdur.
Kahıdan müalicə preparatlarının hazırlanması.
Hipertoniya zamanı. 1,5 xörək qaĢığı yarpağından götürüb 1 stəkan qaynar suya töküb 2
saat dəmləyib süzün. Gündə 2 dəfə stəkanın 1/2 hissəsi qədər qəbul edin.
Qıcqırma zamanı. Kahının 5-6 yarpağından hazırlanmıĢ sıyığı soyuq qaynadılmıĢ suya
töküb qurtum-qurtum için.
Ateroskleroz zamanı. Kahı, kök, çuğundur və turp Ģirəsindən bərabər miqdarda götürüb bir-
birilə qarıĢdırıb gündə 3 dəfə, stəkanın 1/4 hissəsi qədər qəbul edin. Müalicə kursu 1 aydır.
Öskürək zamanı. 1,5 çay qaĢığı doğranmıĢ kahı yarpağını 1 stəkan qaynar suya töküb 2 saat
dəmləyin. Sonra süzüb gündə 3-4 dəfə, 1 xörək qaĢığı qəbul edin. Müalicəni 1 aya qədər aparın.
Ağ ciyər vərəmində. Kahının yarpağından alınmıĢ Ģirədən gündə 3 dəfə, 2 xörək qaĢığı
yemək vaxtı qəbul edin.
Podaqra, duz yığımında, damar xəstəliklərində, revmatizm zamanı. 1 çay qaĢığı yarpağını
1 stəkan qaynar suya töküb 4 saat dəmləyib süzün. Sonra ekstraktdan gündə 3 dəfə, 1 xörək qaĢığı
qəbul edin.
Laktasiyanın (süd ifrazının) artırılmasında. 1 çay qaĢığı kahının toxumlarından götürüb 1
stəkan qaynar suya töküb 2 saat dəmləyin. Sonra süzüb gündə 3-4 dəfə stəkanın 1/2 hissəsi qədər,
uĢağı əmizdirməyə yarım saat qalmıĢ qəbul edin.
Diqqət! Kahını köpmə, kəskin mədə və onikibarmaq bağırsaq yaralarında yemək məsləhət
görülmür. Həddindən artıq qəbul etdikdə vərəm və astmaya qarĢı pis təsir edir, zehni və görmə
qabiliyyətini zəiflədir. Yeməklərdə kahının toxumlarından istifadə edən zaman, kiĢi cinsi
orqanlarına mənfi təsir göstərir.
Kahıdan qida məhsulları hazırlayan zaman onun yarpaqlarının uc hissəsini kəsib atır,
ehtiyatla yuyub suyu tam süzülsün deyə süzgəcə tökürlər. Suyu süzülüb qurtardıqdan sonra
yarpaqları parçanın üzərinə sərib azca qurudurlar. Əsas məsələ yarpağın elastikliyinin və
kövrəkliyinin olduğu kimi saxlanılmasıdır. Yarpaqları 10-15 dəqiqə azca qurutduqdan sonra onu
xırda hissələrə yox, iri yarpaqları 3-4 hissəyə kəsib doğrayır və yaxud iki yerə bölüb istifadə edirlər.
Kahıdan xörəkləri hazırlayan zaman əsasən bitki yağlarından və mayonezdən, almadan,
limon Ģirəsindən, sirkə turĢusundan, qıtıqotundan, xardaldan, istiot və duzdan istifadə edilir. Duzu
xörəyə biĢməyə az qalmıĢ tökürlər, əgər əvvəl tökülərsə, onda yarpaqlar büzüĢüb solaraq öz
keyfiyyətini itirmiĢ olar. Kahıdan hazırlanan salat və xörəklərin tərkibinə əlavə olaraq zövqə görə
xırda doğranmıĢ cəfəri, Ģüyüd, vəzəri, kərəviz, həmçinin sarımsaq və soğan əlavə etmək
məsləhətdir.
Kahıdan hazırlanan ədviyyatların tərkibinə günəbaxan, pambıq, zeytun, qarğıdalı və s.
yağlar da əlavə edilir.
Müalicə xörəklərinin hazırlanması.
Kahıdan supun hazırlanması. 500 q yaĢıl kahı, 1 ədəd soğan, 2 ədəd yumurta, stəkanm 1/2
hissəsi qədər süd, 2 xörək qaĢığı kərə yağı, bir neçə diĢ sarımsaq, 2 litr su, duz götürün.
Kahını və soğanı xırda hissəyə salıb, qaynar suya tökün. Qaynama dərəcəsinə gətirib
duzlayın. Qayğanaq halına salıb, kəsib içərisində 2 litr su olan qazana töküb, üzərinə göyərti, xırda
doğranmıĢ sarımsaq və yağ əlavə edib qaynadıb, qarıĢdırın və süfrəyə verin.
Yaz salatı. 250 q yaĢıl kahı, stəkanın 1/2 hissəsi qədər xama, duz, Ģəkər, Ģüyüd götürün.
Kahı yarpaqlarını yuyub əl ilə kiçik hissələrə salıb, salat qablarına qoyun. Üzərinə xama, təzə narın
doğanmıĢ Ģüyüd səpib, zövqünüzə görə duz və Ģəkər əlavə edib süfrəyə verin.
Vitaminli salat. Bir kahı, 3 ədəd yumurta, 3 xörək qaĢığı bitki yağı, limon Ģirəsi, cəfəri, duz
götürün. Kahını yuyun, yuxarı hissəsini kəsib atın, 4 hissəyə bölün. Yumurtanı biĢirin və sarısını
ayırıb əzin, bitki yağı və limon Ģirəsi ilə qarıĢdırın. Sonra duzlayıb üzərinə azca duzlu xiyar əlavə
edib, yumurtanın ağ hissəsi ilə bəzəyib süfrəyə verin.
Xoş ətirli salat. 300 q biĢmiĢ lobya, bir baĢ kahı, 2 ədəd xiyar, 3 ədəd pomidor, 3 ədəd
Dostları ilə paylaş: |