“ƏMRAHBANK”
SƏHMDAR BANKI
AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
31 DEKABR 2008-
CI İL TARİXİNƏ BİTƏN
İL ÜZRƏ
MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(
Azərbaycan manatı ilə
)
18
Kreditlərin dəyərsizləşmə ehtiyatı
Bank dəyərsizləşməni qiymətləndirmək üçün kreditləri mütəmadi olaraq nəzərdən keçirir. Yaranmış
dəyərsizləşmə zərərlərinin Bankın kredit portfelində tanınması üçün Bank kreditin dəyərsizləşməsi
ehtiyatlarını yaratmışdır. Bank kreditlərin dəyərsizləşmə ehtiyatları ilə bağlı mühasibat proqnozlarını
aşağıdakı səbəblərdən qeyri-müəyyənliyin əsas mənbəyi hesab edir: (i) onlar dövrdən-dövrə
dəyişməyə çox həssasdırlar belə ki, dəyərsizləşən kreditlərlə bağlı gələcək kredit riskinin dərəcələri
və potensial zərərlərin qiymətləndirilməsi haqqında fərziyyələr onun son dövr üzrə fəaliyyət
təcrübəsinə əsaslanır, və (ii) Bankın hesablanmış zərərləri ilə faktiki zərərləri arasında hər hansı
mühüm fərq əhəmiyyətli olarsa, Bankın gələcək dövrlər üzrə maliyyə hesabatlarına mühüm təsir edə
biləcək ehtiyatlar yaratmağı tələb edə bilər.
Borcalan maliyyə çətinlikləri keçirdiyi halda və oxşar borcalanlarla bağlı bir neçə məlumat mənbəyi
olduqda Bank hər hansı dəyərsizləşmə zərərinin məbləğini qiymətləndirmək üçün rəhbərliyin
mühakimələrindən istifadə edir. Eynilə, Bank keçmiş fəaliyyətinə, keçmiş müştəri bazasına, qrupa
daxil olan borcalanların ödəniş statusunda mənfi dəyişiklikləri əks etdirən məlumata və qrup
daxilindəki aktivlər üzrə əlaqələri nəzərə almaqla milli və ya yerli iqtisadi şəraitə əsaslanan
dəyişiklikləri qiymətləndirir. Rəhbərlik kredit riski xüsusiyyətlərinə malik olan aktivlərlə bağlı
təcrübəsinə və kreditlər qrupuna daxil olan aktivlər üzrə aşkar dəyərsizləşmə sübutuna əsaslanmaqla
qiymətləndirmələrdən istifadə edir. Bank məlumatda öz əksini tapmayan hazırkı şəraitin daxil
edilməsi üçün bir qrup kreditlər üçün məlumatın təkmilləşdirilməsi zamanı rəhbərliyin
mühakimələrindən istifadə edir.
Maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşmə ehtiyatları mövcud iqtisadi və siyasi şəraitlər əsasında müəyyən
edilmişdir. Bank bu şəraitdə Azərbaycan Respublikasında hansı dəyişikliklərin baş verəcəyini və
belə dəyişikliklərin gələcək dövrlərdə maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşmə ehtiyatlarına edəcəyi təsiri
əvvəlcədən proqnozlaşdırmaq iqtidarında deyil.
31 dekabr 2008 və 2007-ci il tarixlərinə müştərilərə verilmiş kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə ehtimal
olunan ehtiyatın balans dəyəri müvafiq olaraq 1,128,358 manat və 6,612,226 manat olmuşdur.
Maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi
Satıla bilən kimi təsnifləşdirilən maliyyə alətləri ədalətli dəyərlə göstərilir. Bu cür maliyyə
alətlərinin ədalətli dəyəri alətin məcburi və ya likvidasiya satışından başqa, könüllü tərəflər arasında
aparılan cari əməliyyat nəticəsində mübadilə edildiyi məbləğdir. Əgər alətin bazar dəyəri
açıqlanmışdırsa, onun ədalətli dəyəri bazar qiymətinə əsaslanmaqla hesablanır. Bazarda
qiymətləndirmə parametrlərini müşahidə etmək mümkün olmadıqda və ya müşahidə edilən bazar
qiymətlərinə istinad etmək mümkün olmadıqda, ədalətli dəyər hər bir məhsul üçün uyğun olan digər
bazar məlumatını və qəbul edilmiş maliyyə nəzəriyyələrindən əsaslandığımız riyazi metodologiyanı
istifadə edən qiymətləndirmə modelini təhlil etməklə əldə olunur. Qiymətləndirmə modelləri
qiymətli kağızların müqavilə şərtlərini, habelə bazara əsaslanan qiymətləndirmə parametrlərini (məs,
faiz dərəcələri, dəyişkənlik, mübadilə məzənnələri və partnyorların kredit reytinqi) nəzərə alır.
Bazara əsaslanan qiymətləndirmə parametrlərini birbaşa müşahidə etmək mümkün olmadıqda,
rəhbərlik həmin parametrin ən yaxşı qiymətləndirmə metodu ilə bağlı qərar qəbul edəcək ki, alətin
bazarda qiymətləndirilməsini düzgün əks etdirə bilsin. Bu mühakimələri yerinə yetirərkən, müxtəlif
vasitələrdən o cümlədən, müşahidə edilən məlumatın etibarlılığından, tarixi məlumatdan və
ekstrapolyasiya vasitələrindən istifadə olunur. Alət bazarda müşahidə olunan məlumatla müqayisə
edilməklə təsdiq olunmadıqda ilkin tanınma zamanı maliyyə alətinin əməliyyat qiyməti ədalətli
dəyərin qiymətləndirməsi üçün ən yaxşı sübutdur.
“ƏMRAHBANK”
SƏHMDAR BANKI
AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ
31 DEKABR 2008-
CI İL TARİXİNƏ BİTƏN
İL ÜZRƏ
MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(
Azərbaycan manatı ilə
)
19
Qiymətləndirmə mexanizminə əsaslanmaqla əməliyyat qiyməti ilə dəyər arasındakı hər hansı fərq
maliyyə vəziyyəti haqqında hesabata ilkin tanınma üzrə daxil edilmir. Sonrakı gəlirlər və ya zərərlər
bazar iştirakçılarını qiymət təyin edərkən nəzərdən keçirə biləcəyi faktordakı dəyişikliklərin nəticəsi
həcmdə tanınır.
Bank elan olunmuş bazar qiymətləri olmayan maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı
mühasibat proqnozunu aşağıdakı səbəblərdən qeyri-müəyyənliyin əsas mənbəyi hesab edir: (i) onlar
dövrdən-dövrə dəyişməyə çox həssasdırlar belə ki, bu rəhbərliyin faiz dərəcələri, dəyişiklik,
mübadilə məzənnələri, kredit reytinqləri, qiymətləndirmə düzəlişləri və əməliyyatın spesifik
xüsusiyyəti ilə bağlı fərziyyələr irəli sürməsini tələb edir və (ii) qiymətləndirmələrdəki dəyişikliyin
tanınmasından irəli gələn təsirin Bankın balans hesabatında, eləcə də mənfəət/(zərər) hesabında
açıqlanan aktivlərinə əhəmiyyətli təsir olması ehtimal edilir.
Rəhbərlik faiz dərəcələri, dəyişkənlik, mübadilə məzənnələri, kredit reytinqləri, qiymətləndirmə
düzəlişləri ilə bağlı müxtəlif fərziyyələrdən istifadə edərsə, elan edilmiş bazar qiyməti olmayan
maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsində kiçik və ya böyük dəyişiklik Bankın hesabat olunan xalis
gəlirinə əhəmiyyətli təsir ilə nəticələnə bilər.
Ədalətli dəyərlə ifadə olunan maliyyə alətlərinin balans dəyəri 31 dekabr 2008 və 2007-ci tarixlərinə
aşağıdakı kimi olmuşdur:
31 dekabr 2008-ci il
31 dekabr 2007-ci il
Satıla bilən investisiyalar
5,762,993
200,000
Yeni və düzəliĢ edilmiĢ beynəlxalq maliyyə hesabatı standartlarının qəbul edilməsi
Cari hesabat ili ərzində Bank öz əməliyyatlarına aid olan və 31 dekabr 2008-ci il tarixinədək hesabat
dövrləri üçün qüvvədə olan Beynəlxalq Mühasibat Standartları Şurası (“MBSŞ”) və bu BMSŞ-nın
Beynəlxalq Maliyyə Hesabatlarının Şərhləri Komitəsi (“BMHŞK”) tərəfindən buraxılmış bütün yeni
və düzəliş edilmiş standart və şərhləri tətbiq etmişdir. Yeni və düzəliş edilmiş standartların və
şərhlərin qəbul edilməsi Bankın mühasibat uçotu siyasətlərində mühüm dəyişikliklərə səbəb
olmadığından bu il və keçən illərdə hesabat olunan məbləğlərə təsir etməmişdir.
“Kapital açıqlamaları” haqqında MUBS 1-ə (“MUBS 1”) düzəlişlər – 18 avqust 2005-ci il tarixdə
MUBS şurası MUBS 1-ə düzəliş hazırlamışdır. Düzəlişə əsasən kapitalın idarə edilməsi ilə bağlı
müəssisənin məqsədləri, siyasətləri və prosesləri haqqında açıqlamanın daxil edilməsi tələb olunur.
Əlavə məlumat düzəliş edilmiş MUBS 1-də tələb olunduğu kimi cari və müqayisəli hesabat dövrləri
üçün açıqlanmışdır.
“Maliyyə Alətləri: Tanınma və Ölçülmə” haqqında MUBS 39-a və “Maliyyə Alətləri: Açıqlamalar”
haqqında MHBS 7-yə “Maliyyə Alətlərinin yenidən təsnifləşdirməsi” adı altında düzəlişlər – 13
oktyabr 2008-ci il tarixdə MUBSŞ MUBS 39 və MHBS 7-yə düzəlişləri açıqlamışdır. Bu düzəlişlərə
əsasən mənfəət və zərər hesabında ədalətli dəyərlə qiymətləndirilən qeyri-derivativ maliyyə aktivləri
(ilkin tanınma zamanı mənfəət və zərər hesabında ədalətli dəyərlə göstərilən maliyyə aktivi kimi əks
etdirilənlərdən başqa) üzrə müəyyən yenidən təsnifləşdirmələrin aparılmasına, eləcə də maliyyə
aktivlərinin xüsusi hallarda satış üçün saxlanılan kateqoriyadan kreditlər və debitor borclar
kateqoriyasına yenidən təsnifləşdirilməsinə icazə verilir.