Environmental and Social Impact Assessment- appendix d construction Phase esmmp

CQBK –nin Az rbaycanda Geni l ndirilm si Layih si 
traf mühit  v  sosial sah y  t sirin qiym tl ndirilm si
  
Son variant 
 
traf Mühitin v  Sosial Sah nin  dar  edilm si v  Monitorinqi Plan
 
200 
 
n tic l rinin h m arxeoloji t sisatlara, h m d  daha geni  ictimaiyy t  müvafiq m tbuat 
orqanlar  vasit sil  yay lmas  daxildir. 
18.5.6.1 Giri  
Da d c  sah   i l rinin n tic l rinin yay lmas   v  Layih nin arxivi aç q ictimai arxivd  
yerl
dirm si ümumilikd  raz la d r lm  bir prinsipdir (ACAO, 1993-cü il) v   ( ngilis  rsi, 
1991-ci il). Ümumi istifad y  daxil olmayan m lumatlar faktiki olaraq itirilir.  
 
Keçmi   i l r  dair bilikl r, xüsusi bir  razinin  trafl  ara d r lmas   v  bütün növd n olan 
layih l ri planla d rark n veril c k q rarlara  sas töhf l rd n biridir. Ona gör   d , h min 
m lumatlar n ümumi istifad y  daxil edilm m si q rarlar n keyfiyy tin  v  arxeoloji qeydl r  
ziyan vurur, bu da arxeoloqlar v  resurslar   m nafeyin  faydal  olan c miyy t üçün tam 
itkidir. (BMK, 1994-cü il).  
 
Ona gör   d , boru k m ri Layih si üzr  arxeoloji t sirl rin azald lmas  strategiyalar ndan 
ld  olunmu   m lumatlar   h m pe
kar arxeoloqlar c miyy tin , h m d  daha geni  
ictimaiyy t  asan olan formalarda yaymaq h min strategiyalara c lb olunmu   m d ni irs 
üzr  qrupun v  M M-nin v zif sidir. 
 
Sah   i l rinin n tic l rin   saslanan pe
kar elmi n
rl rin haz rlanmas  üzr  standartlar 
a a da göst rilir. 
 
lav  olaraq, M M boru k m ri mar rutu üzr  arxeoloji tap nt lara dair bilikl rin, xüsusil  
yerli s viyy d  yay lmas n  f al 
kild  d st kl yir.  
 
Hesabat üzr  bilikl rin yay lmas  aspektind n ba qa, d rsl rin ( g r varsa) öyr nil  bilm si, 
boru k m ri mar rutunun dig r yerl rind  v  dig r layih l rd  t tbiq oluna bilm si üçün i in 
bu elementi q bul olunmu   t sir azaltma v  idar etm   t dbirl rinin effektivliyin  dair 
hesabat ver c k. 
18.5.6.2 Qanunverici ç rçiv  
Bu, qanunun h rt r fli aç qlamas  deyil, qanunverici ç rçiv nin ümumi icacaq, onun 
sas nda layih  üzr   n tic l rin n
ri v  yay lmas  proseduru i l y c k. Milli, regional v  
yerli s viyy l rd  t tbiq oluna bil n dig r qanunvericilik. 
 
Torpaq i l ri, qaz nt lar v   t dqiqatlara dair MdTN ad ndan apar lan elmi hesabatlar n
r 
olunmaq üçün qaz nt n n r hb ri t r find n haz rlan r.  
 
Arxeoloji 
rsin Qorunmas na dair Avropa Konvensiyas n n 7-ci Madd si (Valetta 
Konvensiyas ) b yan edir ki, “Arxeoloji k
fl rin öyr nilm sin   v  onlar bar d  bilikl rin 
yay lmas na köm k m qs di il   h r bir T r f, arxeoloji  m liyyatlar apar ld qdan sonra 
ixtisasl   t dqiqatlar n n tic l rinin z ruri tam  hat li n
rin d k d rc edilm li olan elmi 
xülas sinin t rtibinin t min edilm si üçün bütün  m li t dbirl ri görm yi öhd sin  götürür”.  
 
Valetta Konvensiyas n n 9-cu Madd sind  deyilir ki: 
“H r bir T r f a a dak lar  öhd sin  götürür: 
 keçmi i bilm k üçün arxeoloji irsin  h miyy tini v  bu irs üçün t hlük l ri 
ictimaiyy tin d rind n d rk etm sini t min etm k m qs di il  maarifçilik i i 
aparmaq; 
 ictimaiyy ti arxeoloji irsin mühüm elementl rin , xüsus n d  qaz nt  yerl rin  
getm y   h v sl ndirm k v  arxeoloji obyektl rin uy un çe idl rl  ictimaiyy t  
nümayi  olunmas na köm k etm k.” 
 
Dünya  rs Konvensiyas n n 5-ci Madd si b yan edir ki: 
 “H r bir t r f a a dak lar  öhd sin  götürür 
 ictimai 
h yatda m d ni v   t bii irs  mü yy n yer verilm sin  yön ldilmi  ümumi 
siyas t yürütm k; v  

---

CQBK –nin Az rbaycanda Geni l ndirilm si Layih si 
traf mühit  v  sosial sah y  t sirin qiym tl ndirilm si
  
Son variant 
 
traf Mühitin v  Sosial Sah nin  dar  edilm si v  Monitorinqi Plan
 
201 
 
  bu irsi mü yy n etm k, qoruyub saxlamaq, t qdim etm k v   b rpa etm k üçün 
müvafiq hüquqi, elmi, texniki, inzibati v  maliyy  t dbirl ri görm k.” 
 
Standartlar v  minimum t l bl r 
N
r olunmu  hesabata a a dak  m lumatlar daxil olacaq: 
 
 Layih l ndirm d  göst rildiyi kimi, t dqiqat n m qs dl ri v  laz mi yerl rd  
Layih nin yenil nmi  plan  
 Faktlar 
v  i in t
kili, bunun apar ld
 tarix. 
 
l ri aparan 
xs/t
kilat n mü yy n olunmas  
 Layih nin n tic l rin  dair yekun hesabat 
 Layih  arxivinin t rkibind ki materiallar n xülas si, onun yerl
diyi yer v  m sl h t 
edilm  yollar  
 Sah   i l rinin apar ld
 yerin koordinatlar  (sah nin d qiq yerl
diyi yerin n
r 
olunmas  ümumi maraqlara uy un olmad qda v  ya ictimai giri  üçün 
m hdudla d r ld qda, laz mi qaydada ixtisar olunur). 
 
Hesabat yaz lmas  üzr  meyarlar 
Layih nin n tic l rini yazark n, a a dak lara diqq t yetiril c k: 
 
 Hesabat 
Layih nin n tic l rinin 
h miyy tini laz mi 
kild  
ks etdir c k v  
sah nin sosial, siyasi v  tarixi kontekstini öyr n c k 
 Sah d ki m lumatlar n izah   t qdim olunan sübut il   sasland r lacaq. M lumat 
bazas ndak  ikim nal  sözl r müzakir  olunacaq v  bird n çox izah  olduqda, 
alternativl r t qdim olunacaq 
 Hesabat tap nt lar haqq nda balansla d r lm   m ntiqi ard c ll qla, aç q v  
strukturla d r lm  formada m lumat t qdim ed c k. Sah  haqda heç bir m lumat  
olmayanlar üçün bu d rhal anla lan v  istifad  üçün asan olacaq 
 Layih nin m qs dl rinin yerin  yetirildiyi d r c , o cüml d n t tbiq olunan 
metodologiyalar n mühüm qiym tl ndirm si v  arxeoloji resurslar n qorunmas nda 
t sir azaltma v  idar etm   t dbirl rinin effektivliyi il  ba l  öyr nil n d rsl r 
müzakir  olunacaq 
 Hesabat 
ayd n v   q sa yaz lacaq, m lumatlar n t qdim olunmas  üçün c dv ll r, 
planlar v  ya foto
kill r kimi dig r üsullardan laz mi, uy un v   q na tl  istifad  
ed c k 
 Müt x ssisl rin hesabatlar   v   lav   m lumatlar  diqq tl  seçil c k v  düzgün 
h miyy ti veril c k. Müt x ssis t dqiqatç lar, onlar n i inin çapda t qdimat na t sir 
ed n redaksiya q rarlar na c lb olunmal  v  ya bu bar d  m lumatland r lacaq.  
 Bütün 
t rkib hiss l rin  uy un olaraq çarpaz istinad edil c k. 
 Layih nin raz la d r lm  layih l ndirm si ç rçiv sind  tam ara d r lmas  mümkün 
olmayan g l c k t dqiqat potensial  olan sah l r  diqq t yetiril c k.  
( ngilis  rsi, 1991-ci il). 
 
M tn M D N   RS ÜZR  PODRATÇI t r find n n
r  tamamland qdan sonra t sdiq 
olunmaq üçün M M-  gönd ril c k. M D N   RS ÜZR  PODRATÇIDAN al nan bütün 
n tic l r yay lmadan önc  M M t r find n t sdiq olunacaq. 
 
Boru k m ri Layih sin  dair arxeoloji sah   i l rinin n tic l rinin raz la d r lm  arxeoloji 
n
rl rd n tutmu , m lumat lövh l ri, s rgil r v  mühazir l r, aç q günl r v   m kt b  
s f rl r, radio v  televiziya proqramlar , videolar v  m
hur n
rl r v  internet  kimi bir s ra 
vasit l rd n istifad  etm kl  yay lmas  n z rd  tutulacaq (BMK, 1994-cü il).  
18.5.7 
stismara Keçid 
stismar m rh l sind  Layih  mümkün q d r m d ni irs sah l rinin z d l nm sinin 
qar s n  almaq üçün i l ri planla d racaq v   T sadüfi Tap nt lar Prosedurunun t tbiqini 
davam etdir c k. H r hans  t kmill
dirm l r, t mirl r, texniki xidm t, yeni tikilil r v /v  ya 
istismardan ç xarmalarla ba l  m d ni irs sah l rin  mümkün t sirl r n z rd n keçiril c k. 

---