CQBK Geni l ndirm Layih si, Az rbaycan
traf mühit v sosial sah y t sirin qiym tl ndirilm si
Son variant
Layih nin T sviri
5-47
Hidros naq üçün su yaln z vv lc d n t sdiq olunmu yerl rd n götürül c k v oraya
bo ald lacaq. Ehtimal olunur ki, s naq proqram h r bir suburax c m nt q d bir neç gün
müdd tind davaml su burax lmas t l b ed c k.
C dv l 5-9: Hidros naq üçün Suburax c M nt q l r v Maksimum su
Buraxma H cml ri
Su axar
Boru k m rinin s na üçün
t l b olunan maksimum h cm
(m
3
)
ÜMQ v mikrotunel s na
v i l m si üçün t l b
olunan maksimum h cm
(m
3
)
A su kanal 100,000
14,000
Göyçay 100,000
13,000
Türyançay 100,000
15,500
Kürün
rq hiss si 100,000
16,400
Qaraba kanal 100,000
13,500
Tovuzçay 100,000
0
Kürün Q rb hiss si 100,000
9,000
C M
700,000
81,400
S naq proqram na ba lamadan önc , tikinti i l rini aparan podratç hidrostatik s naq v
monitorinq plan n haz rlayacaq v t sdiq olunmaq üçün t qdim ed c k. Planda suyun
keyfiyy tinin t hlili, k m rin doldurulmas v bo ald lmas v a a dak potensial t sirl rin
qar s n almaq v ya azaltmaq üçün h yata keçiril c k traf mühit n zar t t dbirl ri üzr
istifad olunacaq metodlar t svir edilir:
Giri (götürülm ) nöqt sind eroziya (m s l n, buy giri i)
Atq sah sind eroziyaya/yuyulmaya qar müdafi
Bal
n nasosla ç kilib apar lmas (m s l n, mü yy n
edilmi bal qlar ya ayan
mühitl rd )
Yanacaq
s zmas (m s l n, nasosun ikinci d r c li qoruyucu örtüyü)
Örtüyü
korlanm torpaqlar n qeyri-müvafiq b rpas .
Tikinti i l rini aparan podratç (podratç lar ) t r find n mü yy n olunan hidros naq suyu
ç kilm m nt q l ri q bul olunmazdan önc Layih qrupu t r find n traf mühit bax
keçiril c k. Suyun ç kilm si v k narla d r lmas üçün t l b olunan bütün laz mi icaz l r
sahibind n/sakinl rd n/yerli orqanlardan al nacaq v Layih nin traf mühitin mühafiz si
üzr t l bl rin uy un olacaq. S naq suyu istifad d n
vv l v sonra keyfiyy tinin
yoxlanmas üçün analiz olunacaq; kimy vi madd l rd n istifad azald lacaq, lakin
korroziyaya qar lav l r, oksigen uducular v ya biosidl r lav etm k laz m g l bil r.
5.7.3
Borunun Qurudulmas v Haz rlanmas
Hidrostatik s na n ard ndan boru k m rind qalan su rsinl m yolu il t mizl n c k v ilk
olaraq Az rbaycan n Qanunvericilik orqanlar il raz la d r lan metoddan istifad etm kl ,
müvafiq qaydada k narla d r lacaqd r. Boru k m rinin rsinl nm sinin ard nca o, istismara
verilm d n önc qurudulacaq. Boru k m ri a a dak üç mümkün qurutma metodlar ndan
birind n istifad edilm kl qurudulacaq:
Azotla
qurutma
Yüks k d r c d quru hava il qurutma
Vakuumla
qurutma.
A a da boru k m rinin qurudulmas üzr müxt lif prosedurlar n q sa t svirl ri verilir.
CQBK Geni l ndirm Layih si, Az rbaycan
traf mühit v sosial sah y t sirin qiym tl ndirilm si
Son variant
Layih nin T sviri
5-48
5.7.3.1 Azotla
qurutma
A a temperaturuna v mayel
dirilmi v ziyy tin gör , azotun t rkibind ki rütub t
h ddind n art q a a d r v rütub ti hopdurmaq qabiliyy ti çox yüks kdir. Azotla qurutma
ümumiyy tl s rt kondensasiya temperaturu üzr spesifikasiyalar t l b olunan q sa boru
k m rl rind istifad olunur. Böyük miqdarda azot t l b olundu undan, el c d
buxarland r c cihazlar kimi avadanl qlar laz m g ldikd , azot yerli t chizatç dan al n r, yaxud
azot yaradan qur u sah y s f rb r olunur.
5.7.3.2 Yüks k d r c d quru hava il qurutma
Bu metod azotla qurutma üsuluna ox ay r. A a ritm temperaturu il quru hava yaratmaq
üçün laz m olan avadanl q ümumiyy tl daha ekstensivdir, lakin xam material çoxdur v bu
metodu azotdan daha c lbedici edir.
K m r mümkün olan n a a t zyiq alt nda quru hava il süpürülür, n z r al nmal d r ki,
ümumi t zyiq azald qca doymam havan n hopdurma qabiliyy ti art r. Burulan ax n
saxlayark n n a a mümkün t zyiq alt nda i l m yin z r rli t r fi odur ki, o hava s rfini
azald r v n tic d qurutma vaxt n art r r.
Qurutma proseduru tamamland qda, boru k m ri quru havan n müsb t t siri alt nda saxlana
bil r v konservasiyaya qoyula bil r. Boru k m rini karbohidrogen m hsulu il istismara
verm d n önc , hava v ya qaz n rsinl rin aras na keçm sin v partlay c qat
q
yaratmas na yol verm m k üçün iki rsin aras nda azot t xac qoyulmal d r.
5.7.3.3 Vakuumla
qurutma
Bu metod boru k m rinin daxili t zyiqini onun daxili temperaturuna uy un olaraq qaynama
d r c sind n a a endirm kl , boruda qalan suyu buxarland rmaqdan ibar tdir. Bu üsulun
üstünlüyü ondan ibar tdir ki, o, suyun tam t mizl nm sin imkan verir v a a miqdarda
oksigen qal
na gör azotla t mizl m t l b etmir. Bu metod yaln z pe
kar irk tl r
t r find n apar l r v qurutma vaxt sas n quru hava metodundan uzundur, baxmayaraq ki,
bu tez-tez quru hava il t mizl m il birlikd istifad olunur.
Vakuumlu qurutma üç m rh l d h yata keçirilir:
Boru
k m rind tutulan havan n çoxunun d rhal ç xar lmas . Bu faza zaman t zyiq
boru k m rinin temperaturuna uy un olaraq suyun qaynama t zyiqin q d r
azalacaq
Suyun
buxarlanmas v vakuumlu sistem il onun nasosla bay ra vurulmas . Bu
nisb t n davaml t zyiq alt nda apar l r v boru divarlar ndak art q su tamamil
buxarlanana q d r davam edir, bu, uzun bir proses ola bil r
Vakuumlu qurutma sonda bütün art q qalan suyu t mizl m k üçün t zyiqi azaldana
kimi davam edir.
Qurutma proseduru tamamland qda, boru k m ri ya istismara veril c k v qaz il
doldurulacaq, ya da konservasiyaya qoyulacaq. Boru k m rini konservasiyaya qoymaq
üçün o, ya yüks k d r c d quru hava il , ya da müsb t t zyiqd azot il doldurulmal d r.
5.7.4
stismara verilm d n vv l görül c k l r
Boru k m rinin,
rsinl m stansiyas n n v ba lay c siyirtm l rin istismar önc si
yoxlanmas , boru k m ri sisteminin Layih nin i çi çertyojlar na v spesifikasiyalar na uy un
olaraq ç kildiyini t min ed c k. Hidrostatik s naqdan f rqli olaraq, istismara verilm d n
vv l görül c k i l r boru k m rinin bütün seksiyalar üz rind apar lacaq (m s l n, boru
k m rinin rsinini i
salma lüzünd n q bul etm kameras na q d r). Bütün birl
dirm
qaynaqlar v ana x ttin avadanl qlar qura d r lacaq v boru k m ri sistemi mexaniki olaraq
tamamlanacaq.