Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qolça qopuz Qild ən hazırlanmış qoşa nağara
- Leyli v ə Məcnun
Az ərbaycan musiqi terminləri 80 Q əna (qina)
– ər. oxuma (vokal) (Qənayi-rükban – karvan mahnısı; Qənayi-mütqan – s ənətkar mahnısı). Q ərəvəlli – aşıq yaradıcılığında olan musiqi – şeir formalarından biri. Q ərai – 1. Rast d əstgahının son şöbələrindən biri; 2. Şur dəstgahına mənsub sayıldıqda Dəşti və Bayatı-kürd muğamları t ərkibinə daxil olan guşə. Q əsəmə – ər. qədim Şərq musiqisində: intervalın iki bərabər hissəyə bölünməsi. Q əsidə – v
əznini (şeir cəhətincə, həm də qafiyəsini) dəyişməyən böyük həcmli musiqi – şeir formasıdır. Məzmunundan asılı olaraq əsas etibarı ilə üç bitkin f əsilə bölünür: nəsib - əsərdə təriflənən gözəl haqqında xatirə, vəsf – vüsal ümidi il ə gedilən yolun təsviri, qəsd – əsərin əsas hissəsi. Burada ya mü əyyən bir şəxs alqışlanır, mədh edilir, ya da qəsidə müəllifinin öz keçmiş h əyatındakı xoş günlər yad edilir. Məzmunu ilə əlaqədar olaraq hər fəslin özün ə müvafiq musiqisi olur. Q əveşt – 1.Yaxın Şəqr xalqlarının musiqisinin əsas 6 avazatından biri; 2. Aşağı divanı (oktavanı) 24 intervala bölünmüş halda götürdükdə səs düzümünün doqquzuncu pill əsi;
3. İran musiqisində: Nəva dəstgahında Gərdaniyə ilə Nəhöft arasında yerl əşən şöbə. Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 81
Q əzəl – fortepiano müşayiəti ilə avaz üçün bəstələnən musiqili poetik əsər. Az ərbaycan musiqi sənətində bu yeni janrın ilk klassik nümunəsi Ü.Hacıbəylinin Nizami Gəncəvinin sözlərinə bəstələdiyi “Sənsiz” və “Sevgili canan” q əzəlləridir.
– z
ərbli musiqi aləti.
– kl. əd-da: muğam şöbələrindən biri. Qişek – çanağı girdə, üzərinə adətən ipəkdən eşilmiş iki sim qoşulmuş qədim simli musiqi al əti.
Qıfılbənd – xalq aşıqlarının yarış məclisində deyişmənin ən qızğın mərhələsində istifad ə etdikləri formalardan biri. Aşıqlar bir-birinə mümkün qədər çətin suallar verm əyə başlayır. Düzgün cavab verənin özü sonradan “rəqibinə” daha ç ətin yeni sual verməklə onu məişət məsələləri ilə əlaqədar hikmətli sözl ərlə Məğlub etməyə səy göstərir. Qıfılbəndlərdə verilən sualın əsl m ənası ilə yanaşı onun daha maraqlı olan məcazi mənası da çox səciyyəvi olur. Burada b ədii kəlam, söz qüdrəti, kəlmədəki məna ən əsas amildir.
– simli musiqi al ətlərinin (tar, kamança, saz, ud və s.) çanağına nəsb olunmuş hissə. Çalğıçı barmaqları ilə qolun üzərindəki simləri sıxır. Simlər uzun – qısa vəziyyət alır ki, bununla da çalğı aləti səslərinin müxtəlif yüks əklikdə olması əldə edilir. Qoltuq sazı – bax: Saz.
Az ərbaycan musiqi terminləri 82 Qopuz (qobuz)
– ən qədim simli musiqi alətlərindən biri. Vaxtil ə Azərbaycan ozanlarının ifaçılıq sənə- tind ə tətbiq və istifadə etdikləri əsas çalğı al əti.
Qoşa nağara – bir-birin ə bağlı bir cüt nağaradan ibarət z ərbli musiqi aləti. Nağaralar (biri kiçik,o biri nisb ətən böyük) adətən gildən (bişmiş palçıqdan) qayrılır, üzərinə heyvan dərisi çəkilir və bir cüt kiçik çubuqla vurularaq s əsləndirilir.
– dörd misradan (rübai) ibar ət olan hər bəndə bir-iki söz əlavə etmək yolu il ə şeirin inkişafını təmin edən priyomlardan biri. Qoşma – aşıq musiqi – şeir yaradıcılığının hər misrası on bir hecadan ibarət olan formalarından biri. Qoşmaların mövzusu dövrün ictimai – siyasi həyatındakı hadis
ələrlə sıx bağlı olur. Eyni zamanda lirik məzmunlu qoşmalara da t əsadüf edilir. Adətən qoşmalar beş bənddən ibarət olur. Qolça qopuz Qild ən hazırlanmış qoşa nağara Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 83
L Lal barmaq – dan. simli musiqi al ətlərində mizrabın ya yayın iştirakı olmadan (sol əlin barmaqları vasitəsi ilə) simin səsləndirilməsi.
– dan. simli musiqi al ətlərinin qoluna çəkilmiş əsas (diatonik səsdüzümünə m ənsub olan) pərdələrin arasında bağlanan əlavə pərdələr. Leyli v ə Məcnun – 1. Az ərbaycan klassik musiqisində Şur (Şahnaz) dəstgahında Muyə ilə Əbülçəp şöbələri arasında olan şöbə; 2. İran musiqisində Hümayun dəstgahında Moalif ilə Tərz arasında, Rast- P əncgah dəstgahında Əbülçəp ilə Ravəndi arasında səslənən şöbə. (http://leyli-mejnun.musigi-dunya.az)
əhn – ər. 1. Səs, səda; 2. Motiv; 3. Ton, melodiya. “L əhn – bir-birinə sevindirici, mehriban və xeyirxah münasibətdə olmaq say əsində yaradılan xoş təranədir” (Səfiəddin Urməvi). (“L əhn - Davud” - köhn. Gözəl səs, xoş avaz) L əzgi-həngi – l
əzgi xalqının oyun havalarında çox təsadüf olunan iti sürətli rəqs musiqisi v əzni. Musiqi ölçüsü 6/8-dır. Məişətdə “Lezginka” adı ilə məşhurdur. Luri - Az
ərbaycan muğam şöbələrindən biri. Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|