Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası

Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 

165 

Bard 

(fr. barde) 

– q

ədim keltlərdə şair və müğənni. 

 

Bariolaj 

(fr. bariolage) 

- 

əlvan boyalı. 

 

Bariton 

(yunan. barytonos – 

ağırsəsli, ital. bary – yoğun, kobud, tonos - ton) 

– 

1. Kişi səsi – bas və tenor arasındakı registri əhatə edir (böyük oktavanın 

lya v

ə si-bemol səslərindən birinci oktavanın sol, lya-bemol səslərinə kimi). 

2. 

Genişmenzuralı mis nəfəs aləti – oval formaya malikdir; nəfəsli orkestrdə 

solo v

ə müşayiətedici alət kimi istifadə olunur. 

 

 

 

 

 

Barkarola 

(ital. barca - 

qayıq) 

– 1. 

Venesiyada yayılmış qayıqçı və ya balıqçı nəğməsi. 

2. Z

ərif, axıcı ahəngli vokal və ya instrumental pyes adı; özünəməxsus ritmli 

müşayiəti ilə qayığın rəvan yırğalanması və avarların hərəkəti təsvir olunur. 

3. Qondolyer n

əğməsi. 

 

Barmaqlar 

– 

baş barmaq, şəhadət barmaq, orta barmaq, adsız barmaq, çeçələ barmaq. 

Musiqi ifaçılığında barmaqlar rəqəmlərlə göstərilir. Bax: Applikatura 

 

Bas 

(ital. basso – 

aşağı, bəm, qalın) 

– 

1.Qalın  kişi  səsi; diapazon həcmi  böyük  oktavanın  fa  səsindən birinci 

oktavanın fa səsinə kimidir. 

---

Musiqi terminl

əri 

166 

2. N

əfəsli orkestrlərdə istifadə olunan genişmenzuralı mis nəfəs aləti. 

3. Akkordun 

ən aşağı səsi. 

4. Çoxs

əsli musiqidə ən aşağı səs. 

 

 

 

 

 

Bas – trombone 

– trombonun 

ən aşağı registrə 

malik növüdür; diapazonun 

h

əcmi kontr-oktavanın  fa 

s

əsindən  kiçik  oktavanın  fa 

s

əsinə qədərdir; indiki dövrdə 

isti-fad

ə olunmur. 

 

Bas açarı 

–  Fa 

(f) sisteminin açarlarından biri; kiçik oktavanın fa notunun not 

s

ətrinin dördüncü xəttində yerləşdiyini göstərir. 

 

Bas al

ətlər 

–  registrin

ə  görə  aşağı,  bas  kişi  səsinə  uyğun  gələn alətlərin müxtəlif 

növl

əri. 

Simfonik opkestrd

ə qalın səsli alətlər. Orkestrdə hər bir alətlər qrupunda bas 

al

ətlər yer almışdır; məs.,faqot, tuba, kontrabas

 

v

ə s. 

 

---

Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 

167 

Bas klarnet 

(ital. clarinetto basso) 

- klarnet musiqi al

ətinin bir növü. İlk 

d

əfə  XIX  əsrdə  opera  musiqisində, 

daha sonra simfonik musiqid

ə tətbiq 

olunmuşdur.  Quruluşuna  görə  klar-

net kimidir, yalnız iri həcminə və bir 

q

ədər dəyişilmiş  formasına  görə 

f

ərqlənir. 

 

Bassethorn 

(alm. Bassethorn; ital. bassetto – basso + alm. Horn – 

şeypur, nəfir) 

– alt (b

əm) klarnet növü; nadir hallarda istifadə olunan nəfəsli alətdir. 

 

Basso kontinuo 

(ital. basso + continuo – daimi, mütt

əsil) 

– XVI 

əsrin sonlarından etibarən qərbi Avropa kamera musiqisində klavişli 

al

ətin  partiyasına  deyilir,  rəqəmlərlə  göstərilən bas səslərdən ibarətdir. B. 

kontinuonun  ifaçısı  nömrələnmiş  səslər  əsasında  tələb olunan akkordu 

çalmalıdır.   

Bax: General – bas. 

 

Basso ostinato 

(ital. basso +ostinato – 

inadcıl) 

– 

polifonik quruluşlu əsərdir. Burada bas səsi eyni bir mövzunun fasiləsiz 

olaraq ardıcıl təkrarlanmasına əsaslanır. Yuxarı səslər isə müstəqil əhəmiy-

y

ətə malik olub, sərbəst şəkildə inkişaf etdirilir və variasiya olunur. 

Mahiyy

ətinə  görə  B.O.  polifonik  variasiyadır.  Onun  bir  növü  də  passaka-

liyadır. 

 

Beşik mahnısı, laylay 

– 

vokal  musiqinin  bir  növü,  folklor  musiqisinin  bir  janrı.  Anaların  uşağı 

yatızdırarkən  beşik  başında  oxuduqları  nəğmə. Həzin, təsirli, lirik əhval-

ruhiyy

əyə malikdir. 

---

Musiqi terminl

əri 

168 

Bütün dünya xalqlarının musiqisində rast gəlinir. 

Bir çox b

əstəkarlar da bu janra müraciət etmişlər. 

 

Bekar 

(fr. bécarre) 

–  b

ərpa etmə işarəsi olub, əsas pillənin yüksəlməsindən (diyez) və  ya 

əksildilməsindən (bemol) sonra onu əvvəlki vəziyyətinə qaytarır. 

 

Bemol 

(fr. bemol) 

–  s

əsin  yarımton  əksildilməsi məqsədilə  qoyulan  işarə. Not sətrində 

açarın yanında və ya bilavasitə notun yanında yazılır. Bax: Alterasiya. 

 

B

əm hoboy 

- 

bax: İngilis nəfiri. 

 

B

ənd 

(yunan. periodos ) 

– mü

əyyən vaxt çərçivəsində dolanma, dövrələmə, zaman dairəsində musiqi 

formasının bir elementi; bitmiş musiqi fikrini ifadə edir; cümlələrdən ibarət 

olur v

ə kadensiya ilə tamamlanır. 

 

B

ənd (boçok) 

–  klarnet musiqi al

ətinin bir hissəsi,  müştük  və  yuxarı  qapaq  arasında 

yerl

əşir. 

 

B

əstəkar 

(lat. compositor – mü

əllif, tərtibçi) 

–  mü

əllif, musiqi əsərinin  yaradıcısı.  Xalq  yaradıcılığında  adətən bəstəkar 

v

ə ifaçı bir simada birləşir. 

 

Birhiss

əli əsər 

– müst

əqil hissələrə bölünməyən əsər. 

 

---