ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi

ġəriət risaləsi 
344 
16. Məsciddə istifadəyə yaramayan qab və əĢyaların hökmü: əgər məscidin qab-
qacaqları və əĢyaları həmin məsciddə və ya digər məscidlərdə istifadəyə 
yararsızdırsa, onları satıb oxĢar əĢyalar ala bilərlər. 
17. DağılmıĢ məscidin avadanlıqlarının köçürülməsi: əgər bu avadanlıqlar baĢqa 
məscidlərdə istifadə oluna bilərsə, onlara verilməlidir, istifadəyə yararsızsa 
satılmalı, pulu həmin məscidin ehtiyaclarına xərclənməlidir. Bunu baĢqa 
məscidlərə də xərcləmək olar. 
18. Aylı gecələrdə namaz: namazın aylı və aysız gecədə qılınmasının fərqi 
yoxdur. 
19. Böyük Ģəhərlərdə namaz və oruc: bu baxımdan böyük və kiçik Ģəhər 
arasında mühüm fərq yoxdur. Böyük Ģəhər dedikdə hər məhəlli müstəqil bir Ģəhər 
olan məkan nəzərdə tutulur. Amma Tehran və bu kimi Ģəhərlər böyük Ģəhər 
sayılmır. Bu Ģəhərlər iqamət və ya vətən məqsədi ilə eyni bir məhəl sayılır. 
20. Yerə yapıĢdırılmıĢ döĢənəcəyin paklanması: belə döĢənəcək boru xəttindən 
gələn su ilə paklanır. Onu bir qədər sıxmaq lazımdır. YaxĢı olar ki, ondan ayrılan 
su bir vasitə ilə toplansın. 
21. Təqlid etdiyi mərcə dünyasını dəyiĢdikdən sonra diri müctəhidə təqlid 
edənin vəzifəsi: əvvəlcə təqlid etdiyi məsələlərdə həmin müctehidə tabe olmaqda 
davam edir. Ġkinci müctehidə təqlid etdiyi məsələlərdə diri müctehidin fətvasına 
tabe olur. 
22. Ayın baĢa çatmasının sübuta: ayın göründüyü Ģəhərlərlə eyni və ya yaxın 
üfüqə malik Ģəhərlərdə ay görünmüĢ sayılır. Eləcə də ayın Ģərq məntəqələrində 
görünməsi qərb məntəqələri üçün dəlildir. 
23. ġəbih (dini hadisələrin səhnələĢdirilməsi): Ģər’i ölçülər pozulmadıqda, 
müqəddəsliklər təhqir edilmədikdə Ģəbihə irad yoxdur. 
24. Əmək haqqı: burada bank və ya xeyriyyə fondu iĢçisinə verilən zəhmət 
haqqı nəzərdə tutulur. Bu qrupdan olanlar hesabların qorunması və digər 
xidmətlərinə görə zəhmət haqqı alırlar. Belə bir məqsədlə müĢtəridən alınan əlavə 
haqq düzgündür. 
25. Borc götürmək: Ģər’i ölçülər həddində əlavə məbləğ ödəməklə bankdan borc 
götürmək olar və bu sələm sayılmır. 
26. Xüms verməyən Ģəxsin evində dəstəmaz almaq, namaz qılmaq və nə isə 
yemək: qonaq ev sahibinin evinin və süfrəsində olanların xümsü verilməmiĢ puldan 
olduğuna əmin deyilsə, bunlardan istifadə edə bilər. Əgər bunların xümüslü olduğu 
mə’lumsa, istifadə etdikdən sonra həmin miqdarın xümsünü ehtiyaclı seyidlərə 
vermək olar. Əgər gücünüz çatmasa, öhdənizə götürün, imkanınız çatanda ödəyin.
27. Günün doğub-doğmadığını bilməyən Ģəxsin sübh namazında niyyəti: belə 
bir Ģəxs namazı vacib namaz və ya əda niyyəti ilə qıla bilər. 
28. Cehizin xümsü: adi və ehtiyac duyulan cehizin xümsü yoxdur. Məsələn, qız 
ərə getmək yaĢındasa və cehizi birdəfəyə almaq mümkün deyilsə, tədricən alınan 
cehizin xümsü yoxdur. Əks təqdirdə cehizə xüms verilməlidir. 
29. Anası seyid olanlar: bu qəbil insanlar müəyyən baxımdan seyid, müəyyən 
baxımdan qeyri-seyid hökmündədir. Onlar xüms götürə bilməzlər, seyidlərə 
məxsus libasdan istifadə edə bilməzlər. Amma onlarda seyidlik Ģərafəti var.

---