ƏRŞad namazali
Yüklə 4,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ərşad Namazalı
- QOŞA KƏHRİZ
- QOZDİBİ KƏHRİZİ
- Horadiz s əni unutmadım...
- “Qozlu çay”
- Ramiz Abdinov v ə Maqsud İsmayılov
- QURDLU BULAQ
- MƏRCAN BULAĞI
Ərşad Namazalı
110 başqa idi. Haranı qazırdinsa ordan mütləq su çıxmalıydı. Elə ona gör ə də burada yaşayanlar sudan korluq çəkməzdilər və həm də bağ- bağatların yaşıllığı göz oxşayırdı. Bu m
əhəllədə çox geniş olmayan süni Həsən gölü var idi. Onun axan yerin tutardılar və göl bir günə dolduqdan sonra açıb suyu bu- ra xardılar və həyətyanı bağlarını suvarardılar. QOŞA KƏHRİZ Qoşa kəhriz – XX- əsrin əvvəllərində, hətta 1950-ci illərə kimi T əpə kəhrizin və Muxtar kəhrizin suları, Qarağan təpənin qərb t ərəfində yerin altındakı quyularda birləşib bir kəhriz kimi fəaliyyət göst ərdiyindən belə adlandırırdılar. Bu haqda Az ərbaycanın xalq Yazıçısı Əli Vəliyevin “Budağın xatir ələri” kitabında da “qoşa kəhriz”-i qeyd etimişdir. 1950-ci ild ən bu kəhrizləri ayırdılar. Muxtar kəhrizin çıxışı Dəli çaya, T əpə kəhrizin çıxışı isə Abışlı bağın şərq hissəsində, Dəli çayın q əbiristanlığa ayrılan yolun yanında idi. Biz uşaqlıq illərində, gündüzl ər kəhrizdə qız-gəlinlər olmayanda, yayın cırha-cırında ora gedib çim ərək sərinləşərdik. Suyu o qədər soyuq olardı ki, biz h əmişə uşaqlarla mübahisə edərdik, kim bir dəqiqə suyun içində qala bil ər. Bu isə Təpə kəhrizin suyunda mümkün olmurdu.
Qozdibi k əhrizi – Təpə kəhrizlə Qozlu çay arasında, kolxoz bağının başlanğıcında və burada olan iri qoz ağaclarının yanında yer s əthinə çıxdığına görə “Qozdibi kəhrizi” adı vermişlər. Bu kəhriz öz m ənbəyini Qarağan təpənin aşağısından götürür. M ənim şirin xatirələr kimi yaxşı yadımdadır, Novruz bayramı gününd ə, Aralıq yol Şahverənlilər, Güney məscid altı və Əmirqulular m əhəlləsinin cavan oğlan və qızları, çillə çıxarmaq üçün İmanov Şükürün evinə yığışıb səhərə kimi çalıb-oxuyaraq şənlənərdik. Səhər o başdan, dan yeri sökülməmiş biz gedərdik Namazalı kəhrizinə. Eşitmişdik ki, Namazalı kəhrizin üstündəki olan söyüd ağacları, Novruz bayramı günü yəni: köhnə il təzə ilə təhvil verilən gecəsi dan yeri sökülm əmiş başlarını suya əyib kəhrizdən su içirlər. Deyərdilər Horadiz s əni unutmadım...
111 kim onu görs əydi, bütün arzuları yerinə yetəcək. O qədər çalıb oynamışdıq ki, kəhrizin başında oturub söyüdün əyilib su içməyini izl əyə-izləyə hamımız yuxuya getmişik. Bir də ayıldıq ki, gün çıxır. P ərişan halda hamımız heyifsilənərək getdik “Qozdibi kəhrizi”- nə v ə adətə görə üzüm tənəyinin altından üç dəfə o yana, bu yana keç ərək, sonra kəhriz suyunun üstündən üç dəfə tullandıq və ağırlığımızı suya verdik ki, yüngülləşək. Daha sonra həmin hündür qoz ağaclarından ip asaraq yelləncək düzəldib yellənərdik və şənlənərdik. Yelləncəkdə yellənən qız və ya oğlanları nar ağacından düz
əldilmiş çubuqla ayaqlarına vurardılar ki, “Nişanlının adını de”, dey
ib gülüşərdik. Yelləncəkdə olan utanaraq yavaşca adını deyər, yada ki, göz mimikası ilə işarə verərdi. QOZLU ÇAY VƏ KÖRPÜSÜ Qozlu çay – Füzuli rayonunda uzunluğu 28 km, hövzəsinin sah
əsi 100 kv.km olan çaydır və Arazın sol qoludur. 1520 metr dəniz s əviyyəsindən hündürlükdə, Qarabağ silsilə yamaclarının Ərgünəş dağından başlayaraq, Qarakollu, Pirəhmədli, Musabəyli kəndlərindən keç
ərək, Dördçinar və Hüngütlü kəndlərinin arası ilə gəlib, Horadiz k əndimizi iki hissəyə bölür və bizim torpaq sahələrindən keçərək Araz çayına tökülür. Qozlu çay yağış suları ilə qidalanır və yay aylarında quruyur. Axarlığı müvəqqəti olan Qozlu çaydan suvarmada az istifad ə olunurdu. Qozlu çay toponimi adı qoz bitkisi il ə bağlıdır. Çayın sahillərində çoxlu qoz ağacları olduğu üçün və payız aylarında bu çaydan qoz axdığına görə hidronim “Qozlu çay” adlanır. Tarixd ən məlumdur ki, Qozlu çay sahilind ə Səfəvi – Osmanlı mühari- b ələri zamanı çoxlu qanlı döyüşlər olmuşdu. Osmanlıların zəbt etdiyi Qarabağı geri qaytarmağa çalışan I-Sah Abbas (1587-1629), Hüseyn Xan Qacarı(Gəncə hakimləri Ziyadoğulları
Ərşad Namazalı
112 n əslindən idi) qoşunlarını Qarabağa 1604-cü ildə göndərmişdi. Araz ça yını keçdikən sonra Hüseyn Xan Qacarın qoşunları Dərə ağzında, Qozlu çay sahilind ə düşərgə salmışdı. Gəncə Bəylərbəylisi Davud Paşanın 7 min nəfərlik qoşunu isə Qonaqgörməz dərəsindən qəflətən çıxaraq, Hüseyn Xan Qacarın qoşununu, Qozlu çayətrafında məğlub ed ərək, Arazdan o taya çəkilməyə məcbur etmişdir. Qozlu çayda su g ələrkən Horadiz kəndində o tay, bu taya keçm ək üçün, kəndin mərkəzində yeganə əsaslı körpü tikilmişdir ki, texnika v ə adamlar bu körpüdən istifadə edərdilər. Leysan yağışları zamanı, kəndimizdəki çay ətrafı evləri və həyətyanı bağları sel basaraq h əmişə ziyanlıq vurardı. Sonralar çayın içini dərinləşdirərək k ənd camaatını bu bəladan nisbətən qurtarmaq mümkün olmuşdu. QURDLU BULAQ Qurdlu bulaq – Horadiz k əndinin başında, Dəyirman boynunun ətəyində, yeraltı suyun təbii yolla çıxışıdır. Adının tərkibində “qurd” v ə “bulaq” sözlərindən, eləcədə “lu” şəkilçisindən ibarətdir. Ağsaqqallarımız deyərdi ki, qabaqlar bu bulağın yaxınlığında evlər olmazdı, ancaq bulağın yanında bostan əkilərdi. Neçə dəfə görüblər ki, bu bulaqdan canavarlar g əlib su içərdilər. Ona görə bu bulağa “Qurdlu bulaq” deyirl ər. Təbii bulağın aşağı hissəsində süni göl vardı. Bu gölə su yığılıb dolandan sonra, o su ilə həyətyanı bağları suvarardılar. Bu göldə biz məktəb yaşlı uşaqlar yay vaxtı çimərdik. Qurdlu bulaq ətrafında yaşayış evləri vardır.
M ərcan bulağı – Horadiz kəndindən şimal-qərbə, Dəli çayın üstünd ə, kənddən 1,5 km yuxarıda yerləşir. Qeyd ə alınan bu hidronim “mərcan” sözündən və “bulaq” hidronimik apelyativind ən ibarətdir. Bulaq yeraltı suların qaynayaraq yer s əthinə çıxışıdır. Bulağın “mərcan” adlanması yerli məlumata görə, suyunun qaynayıb çıxardığı sahədə mərcan kolcuqların çox olması ilə əlaqədərdır. Suyu sərin və yüngüldür.
Yüklə 4,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|