Horadiz s
əni unutmadım...
91
(Qarabağ toylarının xanəndəsi) saxlayıb və Seyidin bir xanəndə kimi
püxt
ələşməsində xalasının böyük rolu olub.
H
əbib Ağalar oğlu Sultanov(1932-2012): - Mənim anam
Qüdr
ət Göyüş qızı – 1873-cü ildə Şuşa şəhərinin Çuxur məhəllədə
doğulub. Abış babam faytonçu olub. Şuşaya tez-tez yolu düşərmiş və
orda qonağı, dostu Göyüş kişinin evində qalarmış. Onun qızı Qüdrət
xanım onun xoşuna gəldiyinə görə oğlu Ağalarla evləndirir. Onların
birg
ə yaşayışından bacılarım: - Züleyxa (1899-Əbülfətin anası), Fü-
ruz
ə və qardaşlarım Aslan, Səməd, Həmid (1920) və mən (1932)
doğulmuşam.
Horadiz k
ənd xəstəxanasında baş həkim işləyən Talıb Ağakişi-
yevin h
əyat yoldaşı Tamara xanım Üzeyir Hacıbəyovun bacısı
qızıdır. Onun əri Talıb həkim isə əslən Ağcabədidən, Üzeyir Hacı-
b
əyovun yaxın qohumudur. Talıb həkim bizim evdə tez-tez qonaq
olardı. Biz ailəlikcə onlara yaxın olmuşuq.
Anamın əmisi oğlu Ələkbər Əliyev, Azərbaycan Dövlət Univer-
sitetind
ə dekan, tanınmış alim, (Bakıda Nizami və Lermantov
küç
əsinin kəsişməsində yaşayirdı) isə Üzeyir Hacıbəyovun xalasının
kür
əkənidir. Odur ki, Üzeyir bəy həm bizimlə, həm də Seyid Şuşinski
il
ə daima əlaqəsi vardı Ona görə Anam Qüdrətin qaynı “Cilid”
Muxt
ərin bu kələyindən xəbərdar olubdu.
Bu m
əhəllənin tanınmış şəxsləri haqda sonrakı səhifələrdə
m
əlumat ala biləcəksiniz.
Orta m
əhəllənin Qarabağ şəhidləri:
1. M
əhərrəmov Roman Firəddin oğlu;
2. F
ərhadov Ümid Əli oğlu.
Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin!..
QARAĞAN TƏPƏ VƏ MƏHƏLLƏSİ
Qarağan təpə - Horadiz kəndində ilk yaşayış məskəni, kəndin
m
ərkəzində, Qozlu çayın sağ tərəfində yerləşən, hündür təpəlikdir.
“Qarağan” sözü
“otlaq üçün az yararlı yer”, “yovşanlı sahə”
“qarağanlı təpə” mənaları verir.
Respublikamızın ərazisində özündə “qarağanlı” etnonimini əks
etdir
ən onlarla toponim qeydə alınmışdır. Bunlara nümunə olaraq
Ərşad Namazalı
92
aşağıdakı coğrafi adları göstərmək olar: Qarağanlı dağı, Qarağanlı
d
ərə (Cəbrayıl rayonu), Qarağanlı dağı (Masallı rayonu), Qarağanlı
t
əpə (Lerik rayonu), Qarağanlı dərə (Zəngilan rayonu) və nəhayət
bizim k
ənddə də qeydə alınan Qarağan təpədir.
Qarağan təpə Horadiz kəndində ilk yaşayış məskənidir. Belə ki,
bizim k
əndin camaatı təqribən 500 il qabaq İmam pirinin yanında
yaşadıqları vaxt, təbii hadisələrdən sonra Yadigarlılar, Namazalılar,
Toppuzlular v
ə Təhmirazlılar Qarağan təpəyə köçmüşlər. Burada
əvvəllər evləri təpə ətrafında tikmişlər və orta hündür təpə boş
qoymuşlar ki, ev heyvanlarını oğurluqdan qorumaq üçün münasib
bilmişlər.
Bir müdd
ət birgə yaşadıqdan sonra tayfalar artımı olduğundan,
Namazalılar şərq təpəliklərə, Yadigarlılar kəndin aşağı cənub-şərq
hiss
əsinə - Saqqızlı məhəlləsinə, Təhmirazlılar orta kəndə köçürlər.
Toppuzlular is
ə Qarağan təpədə qalırlar.
Qarağan təpədə bir neçə kənd obyektləri var idi və bunlardan da
Poçt m
əntəqəsi, radio qovşağı, telefon məntəqəsi, Əmanət bankı və
M
əişət evi yerləşirdi. Bu məhəllədə Novruzovlar, Abdinovlar,
Quluyevl
ər, Əzizovlar, Abdullayevlər, Hüseynovlar, Orucovlar,
n
əslinin nümayəndələri yaşayırdılar.
Qarağan təpə məhəlləsi haqda düşünəndə ilk dəfə Quluyev Qulu
kişi yada düşür. Beləki, Qulu kişi çox qorxmaz, ürəkli və cəsur bir
şəxs kimi kəndliləri arasında sayılıb-seçilənlərdən olub.
Ağsaqqallar danışırlar ki, günlərin bir günü, yəni XX-əsrin
əvvəllərində Qorqan kəndindəki dəyirmandan Qulu kişi taxılı
üyüdüb, öküz arabasında bir neçə kisə unla evə qayıdırmış, qəflətən
Qorqanlı Cümşüd bəy onun qabağını kəsir və tələb edir ki,
öküzl
ərin xoşuma gəlir onları aç ver aparacağam.
Qulu kişi Cümşüd bəyə deyir ki, Bəy mənə toxunma, sonra
ziyan ç
əkərsən”. Cümşüd bəy ona fikir vermir və öz adamlarına
öküzl
əri açdırıb dədə malı kimi aparır.
Qulu kişi əlacsız qalıb piyada qayıdır kəndə və qonşulardan iki
ök
üz alıb gəlir öz arabasına qoşub unlarını gətirir evinə və bu qisası
yerd
ə qoymamaq üçün plan qurur.
Horadiz s
əni unutmadım...
93
Üç günd
ən sonra öz əmisi oğlanları Fətalını və Seyidalını özü ilə
götürüb,
əli silahlı gedirlər Qorqana. Əmi oğlanlarının birini kəndin
k
ənarında qoyur, ikincisini isə Cümşüd bəyə nəzarət etməyə və
tapşırır ki, oyansa vurarsan. Özü isə Cümşüd bəyin həyətinə qoyun
saxlanan ağıla girib qoyunun birini kəsir və əti səbətə qoyub, evin
üstünd
ən bu ətli səbətini sallayır həyətdəki itin yanına. İt ətin iyini
hiss ed
ən kimi qalxır səbətdəki əti yeməyə və Qulu kişi səbəti itlə bir
yerd
ə qaldırıb yuxarıda bağlayır.
Sonra sakitc
ə düşür Cümşüd bəyin 100-ə qədər malını və
qoyununu tövl
ədən çıxarıb əmisi oğlanları ilə aparıb İranda dəyər-
d
əyməzə sataraq qayıdırlar evə.
S
əhər Cümşüd bəy oyanıb görür ki, el köçüb yurdu qalıb. Nə
q
ədər axtarırlarsa mal-heyvandan həftə ərzində bir xəbər çıxmır.
Cümşüd bəy fikirləşir bunu kim edər, axır ki, Qulu kişinin sözü “Bəy
m
ənim öküzümü aparma, ziyan çəkərsən” yadına düşür və Horadizə
getm
əyə qərar verir.
Qarağan təpənin şərq tərəfdən və Namazalı kəhrizindən görünüşü