Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

D243
D244
Qara  dağlar öninə  1 ava bindim.
Qara donlu kafırlərə  uğramadım.
Ala gözlü yigitlərim  2  qırdırmadım.
Sağdır-əsəndir yigitlərim ,
oğul,  qayurma!
Üç  3  gündür qoşluğum  yox!
Oğul, at üzərindən məni qap, döşəgim ə 4 çıqar” , -  dedi.
A slan ənigi yenə aslandır; atası at ü z ə rin d ə n 5 qarvadı, tutdı 
döşəginə  çıqardı.  Cübbəsin üzərinə  büridi.  6  Qapusın örtdi.
Bu  yana  yigit  bəglər  gördilər kim,  av  bozılm ış,  h ə r  7  biri 
evlü evinə gəldi.
B əkil  beş  gün  oldı,  divana  çıqmadı.  8  Ayağının  smduğım 
kim səyə demədi.  Bir gecə döşəgində 9 qatı-qatı inlədi, ah etdi. 
Xatunı  ayıtdı:  “B əg  yigidim,  qalaba10lıq  yağı  gəlsə,  qayıtmaz 
idifi.  Butuna ala ox toxunsa,  11  əgilm əz idin.  Kişi qoynında ya- 
tan halalına sirrin deməzmi olur?  12 N ədir halın?” -  dedi.  Bəkil 
aydır:  “Görklüm,  atdan düşdüm,  ayağım  13  sındı”, -  dedi.
Ö vrət  əlin  əlinə  çaldı,  qaravaşa  söylədi.  1  Qaravaş  çıqub 
qapuçıya söylədi. Otuz iki d iş d ə n 2 çıqan bütün orduya yayıldı, 
“B əkil  atdan  d ü şm iş,3  ayağı  sınm ış”  deyü.
M əg ər kafırin casusı vardı. Bu x ə b ə ri4 eşidüb vardı, təkü- 
rə x əb ə r verdi.  T əkür aydır:  “Q alq u b an ı5 yerünüzdən  uru du- 
run, yatur yerdə bəg Bəkili tutun!  Ağ 6 əllərin qarusından bağ- 
lan.  ö afıllü cə  görklü  başın kəsin.  7 Alca  qanın  yer yüzinə  dö- 
kün.  Elin-günin  çapın.  Q ızın-gəlinin  8  yesir edin!” -  dedi.
M əg ər Bəkilin də anda casusı h az ırd ı;9 B əkilə x əb ə r gön- 
dərdi.  Aydır:  “Baş  yarağın  eylən,  üzərinüzə  10  yağı  g əlü r”,  -  
dedi.  B əkil  yuqaru  baqdı.  “G ög  ıraq,  yer q atı” ,  -   "   dedi.  Oğ- 
lancuğın  yanına gətürüb  soylamış;  görəlim ,  xanım,  12  nə  soy- 
lamış,  aydır:
Oğul,  oğul,  ay oğul!
Qarannuluca  13  gözlərim   aydını  oğul!
Güclü  belim  qüvvəti  oğul!
G ör  1 axır n ələr oldı,
nələr qopdı  m ənim   başım a,  -  dedi.
Q a lq u b a n ı2  oğul,  yerim dən durı gəldim .
D245
Boynı  sınsun  A1  ayğırı,  butun  3  bindim.
A v avlayub,  quş  quşlayub  gəzərkən  bunaldı,
sü ric d i,4  m əni  yerə  çaldı.
Sağ  oyluğum   sırıdı.
M ənim   qara başım a  nələr 5  gəldi.
Q ara-qara dağlardan x əbər aşmış,
Q anlu-qanlu  sulardan 6 x əb ə r keçmiş,
D əm ür qapu  D ərvəndindən  xəb ər varmış,
A lca  7  atlu  Şökli  M əlik qatı  pusmış.
Pusduğından  qara dağlara  8  duman düşmiş,
“Y atduğı  yerdə  bəg Bəkili  tutun” , -  demiş,
9  “Q arusından  ağ  əllərin bağlan” , -  demiş.
“Qan  alaca  ordusını  10 çapın” , -  demiş.
“A ğca  yüzlü  qızını-gəlinini  yesir ey lən ” ,  -  demiş.
"   Qalqubanı  oğul,  yerindən  durı  gəlgil!
Yelisi  qara Q azılıq  12  atun butun  bingil!
A rqurı  yatan  A la  dağı  dünin  aşğıl!
13 Ağ  alınlu  B ayındır xanın  divanına 
dünin varğıl!
A ğız-dildən  1  Bayındıra salam  vergil!
B əg lər  bəgi  olan  Qazanın  əlin  öpgil!
2  “A ğ  saqallu  babaırı  bunlu” , -  degil!
“Ə lbətdə və  əlb ətd ə Qazan bəg
m afia3 yetişsün dedi” , -  degil! 
G əlm əz olsan,  m əm ləkət bozılub
xarab  4 olur,
Q ızım -gəlinim   əsir getdi,  bəllü  bilgil!  -  dedi.
Bu  arada  5  oğlan  babasına  soylamış,  görəlim ,  xamm,  no  soy- 
lamış,  aydır:
Baba  nə  6 söylərsən,  nə  aydarsan?
B ağrım la yürəgim   nə  dağlarsan?
Qalqubanı  7 yerim dən  durmağım   çoq,
Yelisi  qara  Q azılıq  atıma binm əgim  8  çoq.
A rqubeli  Ala  dağı  avlayuban  aşmağım   yoq.
A ğ 9 alınlu  Bayındırın  divanına  varmağım  yoq.

---

D246
D247
Qazan kimdir?  M ən  anun  10 əlin  öpm əgim  yoq. 
Altundağı  A1  ayğırı  m ana vergil!
Qan  11  dərlədi  çapdırayım sənin  içün.
Əgni  bəg dəm ür donun  12 mana vergil 
Yeni  yaqa dikdirəyim   səninçün!
Qara polad  uz  13  qıhcın  mana vergil,
Ğafıllücə başlar kəsim  səninçün!
Qarğu  1 dalı  sügüni  m ana vergil,
K öksindən  ər sancayım sənin 2  içün!
A ğ yeləklü  ötkün oxın  mana vergil,
Ərdən  ərə  3  keçürəyim   sənin  içün!
A la gözlü üç  yüz yigidin
m a n a 4 vergil yoldaşlığa, 
D ini-M əhəm m əd  yolına
dürişəyim   səninçün!  -  dedi.
5 
B əkil  aydır:  “Ö ləyim   ağzın  içün,  oğul!  O la  kim,  m ən im  
keçmiş g ü n ü m i6 andırtm ayasan” , -  dedi. “M ərə, geyim im  g ə - 
türün,  oğlum  geysün!  A 1 7  ayğınm   gətürün,  oğlum  binsün!  E1 
ürkm ədin  oğlum  meydana  8 varsun-girsün!” -  dedi.
Oğlanı  donatdılar.  A tasıyla-9anasıyla  gəldi  görüşdi.  Ə llə - 
rin öpdi.  Üç yüz  10 yıgidi  yanına bıraqdı,  m eydana  vardı.
A1  ayğır qaçan  kim   11  yağı  qoxusın  alsa,  ayağm  y erə  d ö - 
gərdi,  tozı  gögə  12  çıqardı.
K afirlər aydır:  “Bu at Bəkilindir, biz q açırız” .  Təkür  13 ay - 
dır:  “M ərə,  onat görün.  Bu  gələn  Bəkilsə,  sizdən  öndən  m ən 
qaçaram ” ,  -   1  dedi.
Gözçi gözlədi. Gördi kim, at Bəkilin, Bəkil ü z ə rin d ə 2 degil, 
amma bir quş dəklü  oğlandır.  G əlüb təkürə  x ə b o r 3  verdi.  A y- 
dır: “At, yaraq və işıq Bəkilin, Bəkil içində degil!” —4 dedi.  T ə - 
kür  aydır:  “Yüz  adam  seçilün,  taraqa  çatladın,  oğlanı  5  qorqu- 
dun.  Oğlan quş yürəklü  olur,  meydanı  qor 6 qaçar”, -  dedi.
Y üz  kafır  seçilüb  oğlanın  üzərinə  gəlm iş.  7  Oğlana  kafır 
soylamış,  görəlim,  nə  soylamış,  aydır:
O ğ la n ,8 oğlan,  ay oğlan,
H aram zada oğlan!
Altında A 19  ayğırı  arıq  oğlan,
D248
D249
Qara polad uz  qılıcı  gödək  oğlan!
10 Ə lindəki  sügüsi  sınıq  oğlan!
A ğ tozlu yayı  gedə  11  oğlan!
B iləgində  doqsan  oqı  seyrək oğlan!
Y anındağı  12  yoldaşları  çıplaq oğlan!
Q arannulıca gözləri  çöngə  13  oğlan!
Şökli  M əlik  sana  qatı  pusdı.
M eydandakı  1  şol  oğlanı  tutun,
Q arusından  ağ əllərin  bağlan,
2  Ğ afıllicə  görklü başın  kəsin.
A lca  qanın  yüzinə  tökün, -  3  dedi.
Ağ  saqallu baban  varsa,  ağlatmağıl,
Ağ birçəklü 4  anan varsa,  bozlatm ağıl.
Y alnuz yigit alp  olmaz.
Yovşan  5  dibi  bərk  olmaz.
Qadası  yetm iş,  qavat oğlu  qavat,
Q ayıda  6  dön  buradan!  -  dedi.
Oğlan dəxi  burada soylam ış, g ö rə lim ,7 nə soylam ış, aydır:
H ə rz ə -m ə rz ə   söyləm ə,  m ərə  itim  kafır!
A ltım da  A 18  ayğırım   nə  bəgənm əzsən, -
səni  gördi,  oynar.
Əgnim dəki  dəm iir donum  9 çignüm  qısar.
Qara polad uz  qılıcum   qının  doğrar.
Qarğı  10 dalı  sügüm  nə bəgənm əzsən,
Köksün  dəlüb  gögə  pırlar.
Ağca  11  tozlu qatı  yayım  zarı-zarı  inlər.
Sadaqda  oxum  kişin  12 dələr.
Y anım da yigitlərim   savaş dilər.
Alp  ərə  qorqu  verm ək  13  eyib  olur.
B ərü  gəlgil  m ərə  kafır dürişəlim!  -  dedi.
Kafir  aydır:  '  “Oğuzun  arsızı  türkmanın  dəlüsinə  bənzər! 
B ağ-a,  şuna” ,  -  dedi.
2 Təkür aydır:  “Varun  sorun, oğlan Bəkilin nəsidir?” -  dedi.
3  Kafır gəlüb  oğlana soylamış,  görəlim,  necə soylamış;  aydır:

---