Əsil və sadələşdirilmiş məttılər "ÖNDƏr n ə Ş r iy y a t "

Altm ış yaraqlu adam seçdiler, vardılar. N agahandan altmış
2 dəm ir donlu kafır oğlanın üzerinə gəldilər. Geyim  qılcıdısın- 
d a n ,3 at çığırmasmdan (m əger yigit ayğır binərdi), xanım, a t 4 
qulağı sağ olur, çəkübeni oğlanı oyardı.  O ğ la n 5 gördi kim, bir 
alay atlu gelür,  sıçradı.  Adı  g ö rk lü 6 M əhem m ədə  salavat g ə - 
türdi.  Atına bindi.  Qara  donlu  kafıre  7  qılıc  urdı.  Basdı  qalaya 
qoydı.  Y enə  uyxusm   8  yenm əyüb,  yerinə  varub  yatdı-uyıdı. 
Genə  atınun 9 çilberin  bileginə keçürdi.
Kafırlər, sağ o la n la rı,10 qaçaraq təkürə gəldilər. T ekür ay - 
dır:  “Tu  yüzünüze,  altmış  kişi!  11  Bir  oğlanı  tutam adınuz!”  -  
dedi.  Bu kerrə yüz k a f ir 12 oğlanın üzərine geldilər.  A yğır ye- 
no  oğlanı  oyardı.  13  Gördi,  kafırlər  alay bağlam ış gəlürler. 
D265 
Oğlan d u rd ı,1 atına bindi. Adı görklü M əhəm m ədə salavat 
gətürdi.  Kafıre  2  qılıc  qoydı,  basdı  qalaya  tıqadı.  Atm ı  dön- 
d ə r d i.3 Genə m enziline geldı.  Uyxusm yefiəm ədi, gerü yatdı- 
uyıdı.  4 Atının çilbərin  yene biləginə  keçürdi.  Bu kərre  at oğ- 
lamn  5 biləginden boşandı,  qaçdı.
K afırlər yene  təkürə  gəldilər.  6 Təkür  aydır:  “Bu  qatla üç 
yüz vanfi!”  -  dedi.
K afırlər aydır:  “V a rm azu z,7 köküm üz kesər, həpüm iz qı- 
rar!”  -   dedilər.  T əkür  aydır:  “Ya  necə  eylem ək  gərək?  8 V a- 
rın,  ol  tutsaq  yigidi  çıqarın-gətürüfi.  D ə p eg ən   köbini  9  süse- 
gen yırtar.  At verin,  don  verin!”  -  dedi.
G əldilər.  Ə grəge  10  ayıtdılar:  “Yigit,  sana  təkür  him met 
eylədi.  Şunda  bir  dəlü  yigit  11  yolçm ın-yolıqçım fi,  çobanın- 
çolığıfi ətm əgin alur.  12 Tut ol dəlüyi öldür,  səni qoyu verəlim, 
v ar-g et!” - d e d ilə r.13 “Xoş ola!” - dedi. Ə grəgi zindandan çı- 
D266 
qardılar.  S açı-1  saqalmı  yüldilər.  Bir  at,  bir  qılıc  verdiler.  Üç 
yüz  kafır  2  afia  yoldaşlığa  verdilər.  Oğlanın  üzərinə  geldiler. 
Üç 3 yüz kafir gen  yerdə  durdılar.
Ə grək  aydır:  “Qanı  ol  delü  yigit?” .  4  Iraqdan  gösterdilər. 
Ə grek aydır:  “Gelüfi v a ra lım ,5  tutalım !”  K afirlər aydır:  “T ə- 
kürden  buyruq  sana  oldı,  sən  v ar!”  -   6  dedilər.  Ə grek  aydır: 
“U şda uyur, gelün varalım !” -  d e d i.7 K afırlər aydır: “Hay, nə 
uym aq,  qoltuğı  altından  baqar,  qalqar,  bizə  8  gefi  yazuyı  dar 
g ö sterər” ,  -   dedi.  A ydır:  “tm di  m en  varayım ,  9  elin-ayağın 
bağlayayım ,  andan  siz  g ələsiz” ,  -   dedi.  Sıçradı,  kafırler  10 
arasından çıqdı.  At sürüb, bu yigidifi üzerinə gəldi.  11  Atından
D267
D268
endi,  çilbərini  bir  dala  ilişdirdi.  Baqdı  gördi  kim,  12  ayun  on 
dördinə b ən z ər bir m əhbub, ala gözlü gənc yigit b urçu q -13bur- 
çuq dərləm iş,  uyur.  G əlendən-gedendən  xəbəri  yoq.  Dolandı,
1  başı  ucm a  gəldi.  Gördi  kim,  belində  qopuzı  var.  Çıqarub,  2 
əlinə  aldı.  Soylamış,  görəlim ,  xanım,  nə  soylamış,  aydır:
Q alqubanı  yerinden  3  duran  yigit,
Yelisi  qara Q azlıq  atın butun  binen,
A rq u b e li4  A la dağdan dünin  aşan,
A qındılı  görkli  suyı  dəlüb  5  keçən,
Q arıplığa g ələn   yaturmı  olur?
B ənciləyin  qarusından  ağ  ellerin 6 bağladuban,
dofiuz  dam ında yaturmı  olur? 
A ğ saqallu b a b a sın ı,7  ağ  birçəklü anasını
ağladuban  bozladurmı  olur?
N iye  y a tu rsa n ,8  yigit?
Ğafıl  olm a,  görklü  başıfi  qaldır,  yigit!
A la  gözüfi  açğıl,  9  yigit!
Q adir verən  dadlu  canıfi  uyxu  almış,
Yigit,  qarusından  10 qollarıfiı  bağlatmağıl!
Ağ  saqallu  babafiı,  qarıcıq  anafiı  ağlatmağıl!
11 N ə  yigitsen,  Qalın  Oğuz elindən  gelen  yigit? 
Y aradan haqqıyçun  12  durı  gelgil!
Dörd  yanını  kafır bağladı,  bellü  bilgil!  -  dedi.
13 
Oğlan  serm ərdi  uru  durdı.  Qılıncının  belçağına yabışdı  1 
kim,  bunı  çırpa,  gördi  kim,  əlinde  qopuz  var.  Aydır:  “Moro 
kafir,  dedəm   Qorqud  2  qopuzı  hörm etinə  çalm adım,  -   dedi,  -  
e g ə r  elünde  qopuz  olm asaydı,  3  ağam  başıyçun,  səni  iki  para 
qılurdum ” ,  -   dedi.  Ç əkdi  qopuzı  4  əlindən  aldı  oğlan  burada. 
Soylamış,  görəlim ,  xanım ,  nə  soylamış:
5  A lan  sabah  yerinden  durduğum  qardaş  içün.
A ğ -b o z atlar yorultm ışam   6 qardaş  içün.
Qalafiızda  tutsaq  varmıdır,  kafir,  degil  mafia?
7  Q ara  başım  qurban olsun,  kafır,  safia!  -  dedi.

---

Ulu qardaşı  Ə grək  8  burada  soylam ış,  görəlim ,  xanım ,  n ə  
soylamış. Aydır:
Ağzın içün  9 öləyim ,  qardaş!
Dilün  içün öləyim ,  qardaş!
Qalarda-qoparda  10 yerin  sorar olsam , nə  yerdir?
Qara gərdun  içində  yol  arasan,
11  azsan,  um un  nədir?
Qaba aləm  götürən  xanlar kim ?
Govğa güni  12  öndin d əp ən   alpınuz kim?
Yigit,  sənin baban kim ?
Alp ə r ərd ən   13  adm  yaşurm aq  eyib  olur, 
adın  nədir,  yigit? -  dedi.
D269 
Bir dəxi  1 soylam ış,  aydır:
Qaytabanım güdəndə  sarvam m m ısan?
Qaragücim güdəndə  2  ılqıçım m ısan?
Ağayılım güdəndə  çobanım m ısan?
Qulağımda şırşıyan  3  naibim m isən?
Beşikdə  qoyub  getdigim  qardaşcığım m ısan?
Y ig it,4  degil mana!
Qara başım  qurban olsun bu  gün  sana!  -  dedi.
Səgrək 5 burada ulu qardaşına  soyladı.  Aydır:
Qara gərdun  içində  6 yol  azsam,
um um ,  -  Allah!
Qaba ələm   götürən xam m ız, -  B ayındır xan!
Q ırış 7 güni  öndin  d ə p ə r alpım ız,  -   Salur Qazan!
Babam adın  sorarsan, -  Uşun  8  qoca!
Mənim adım   sorar olsan, -   Səgrək!
Qardaşım varmış,  a d ı 8  Əgrək!  -  dedi.
Bir dəxi  soyladı,  aydır:
Qaytabanda güdəndə  sarvanınam .
10 Qaraquçın  güdəndə  ılqıçınam .
Beşikdə  qoyub  getdigin  qardaşınam , -   11  dedi.
Ulu qardaşı  Ə grək burada  soylam ış,  görəlim ,  xanım, necə
12  soylamış,  aydır:
D270
D271
A ğzın  içün  öləyim ,  qardaş!
D ilün  içün öləyim ,  13  qardaş!
Ərm i  olduii,  yigitm i  oldun,  qardaş!
Q əriblığa  qardaşın  1  istəyü
sənmi  gəldin,  qardaş!
Qalqubanı  iki  qardaş  q uca-2quca  görüşdilər.  Ə grək  kiçi 
qardaşın  boynın  öpdi.  3  Səgrək  daxı  ağasımn  əlin öpdi.
Qarşu  yaqadan  4  kafirlər baqışurlar,  aydırlar:  “G ürəşdilər, 
olamı? B olay ki, b iz im k i5 y en ə”, -  dedilər.  G ördilər kim,  qu- 
cışdılar-görüşdilər;  Q azılıq  atlar  6  binişdilər.  Qara  donlu  k a- 
firə  at saldılar,  qılıc  yüritdilər.  7  Kafıri basdılar-qırdılar,  qala- 
ya dökdilər. G əlüb y en ə ol q o n y a 8 girdilər.  Yundları daşra çı- 
qardılar.  Tavlanbaz  urub, yundları 9 önlərinə bıraqdılar.  D ə rə - 
şam  suyım  dəlüb  keçdilər.  Dün  qatdılar.  10  Oğuzun  sərh əd d i- 
nə yetdilər.
Qanlu  kafır  əlindən  qardaşcuğın  dartub  "   aldı.  Ağ  saqallu 
babasma muştçı göndərdi. “Babam mana qarşu 12 gəlsün!” - dedi.
Uşun  qocaya  çap ar  gəldi.  “Muştluq!  Gözün  13  aydm! 
Oğullarun  ikisi  bilə  sağ -ə sə n   gəld i” ,  -  dedilər.  Qoca  1 eşidüb 
şad  oldı.  G um bur-gum bur davullar çalındı.  A ltun-2tuc  borılar 
ağrıldı.  Ol  gün  ala  bargah  otaqlar  dikildi.  3  A tdan-ayğırdan, 
dəvədən  buğra,  qoyundan  qoç  qırıldı.  Qoca  bəg  4  oğullarına 
qarşu  gəldi.  A tından  endi,  oğlanlanyla  quca-quca  5  görüşdi: 
“Xoşmısız,  əsənm isiz,  oğullar?”  -   dedi.  Günligi  altunluca  6 
odasma gəldilər.  Şadlıq,  yem ək-içm ək oldı.  Ulu  oğlına  7 dəxi 
görklü gəlin gətürdi.  İki  qardaş bir-birinə sağdıc o ld ıla r,8 gor- 
dəklərinə  çapub  düşdilər.  M urada-m əqsuda  irişdilər.
D ədəm   Qorqud  9 gəlübən boy boyladı,  soy  soyladı:
Ə vvəl-axır uzun  10 yaşın  ucı  ölüm!
Ölüm   vaqtı  gəldügində  arı  imandan  ayırmasun!
11  Günahınuzı  M əhəm m əd  Mustafa yüzi  suyına
bağışlasun!
“A m in”  12  d ey ə n lə r didar görsün!
Xanım,  hey!

---