610
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî
1.2.2.3. Ahmed-i Yesevî ve Çatışma Çözümü
Duygusal zekâ çatışma çözümüne çok önem vermiştir. Önce çatışma bir
sorun olarak belirlenir, mahiyeti anlaşılır, sonra çözüm yöntemleri aranır,
her sorun aynı yöntemle çözümlenmeyebilir. Düşünce zenginliğiyle sürekli
olarak çözüm için yol ve yöntemler bulunur. Bu yöntemlerde duygu boyutu
ihmal edilmez. Çatışma farklı görüşlerin sonucunda ortaya çıkar, bireysel de
toplumsal da olabilir. Her iki durumda da farklı görüşler kavgaya, mücadeleye
dönüşmeden müzakere edilerek çözülebilir. Sorun çözen kişiler sevilir, herkes
tarafından sayılır, itibar gösterilir.
Ahmed-i Yesevî çağının bilgesidir ve hoca sıfatıyla asırlar boyunca sevilip
sayılmıştır. Divan-ı Hikmet’inde çok çeşitli sorunlara çareler göstermiştir, bil-
gisizlikle mücadele etmiştir. Aşağıdaki mısralarda bireysel bir çatışma yaşa-
dığını eleştirel bir yaklaşımla dile getirir. Bir çatışma yaşar, önce başkasının
değil kendi sufîliğini sorgular, sufilikle kibrin, riyanın, dünya sevgisinin bir
arada olamayacağını ifade eder. Şeklen sufi gibi olsa bile iç dünyasındaki arın-
ma gerçekleşmediği için hakiki Müslüman olamayacağını, asıl Müslüman’ın
iç ve dış ahengiyle bütünleşmesi icap ettiğini telkin eder.
Ey köngül kıldıng günahı hergiz püşeyman bolmadıng
Sofimen deb lâf urup tâlib-i cânân bolmadıng
Hayf ömrüng ötti bir lahza giryân bolmadıng
Sofî-nakş boldung velî hergiz Müsülmân bolmadıng
Ey gönül işledin günah asla pişman olmadın
Sufiyim deyip laf edip yarin tâlibi olmadın
Yazık ömrün geçti bir an ağlayıcı olmadın
Sufî-nakş oldun fakat asla Müslümân olmadın
23
1.2.2.4. Ahmed-i Yesevî ve İşbirliği
Kişinin başka insanlarla ortak amaçlar doğrultusunda işbirliği yapması
duygusal zekânın bir değeri olarak önemlidir. Işbirliği, bencilliği önler, ego-
nun kibrini azaltır, yardımlaşmayı güçlendirir, bir ve birlik olmayı özendirir.
Ahmed-i Yesevî bir hikmetinde dostlarına çağrıda bulunur, birlikte Allah adını
anmayı ve birlikte aydınlığa çıkmayı önerir. Çünkü insanlar bir olup bir araya
geldiklerinde sosyalleşirler, bilmediklerini öğrenirler, bildiklerini öğretirler.
23
Hoca Ahmed, age., s.152.
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî
611
Keling dostlar barça turup aytaylık
Yadı bizni yaruklukka tartar ermiş
Yadı birle şuru’ kılgan aşıklarnı
Niyazları kündin künge artar ermiş
Gelin dostlar hep birlikte durup söyleyelim
Zikir bizi aydınlığa çeker imiş
Zikri ile devam eden âşıkların
Niyazları günden güne artar imiş
24
1.2.2.5. Ahmed-i Yesevî ve Liderlik
Liderlik önder olmaktır, insanlara rehberlik ederek onları da hedefe var-
dırmaktır. Toplumların her zaman işlevine göre liderlere ihtiyacı olagelmiştir.
Ahmed-i Yesevî devrinin çok değerli bir lideridir, toplumsal bir misyon yük-
lenmiş ve insanları ikna ederek Allah yolunda iman, ahlak, kulluk, doğruluk,
iyilik kavramlarına yöneltmiş, harekete geçirmiştir. O, çağlar boyunca top-
lumsal lider olarak Türk kültür hayatına eşsiz kazanımlarda bulunmuştur.
Tarikatga şeriatsız kirgenlerni
Şeytan kelip imanını alur ermiş
Uşbu yolnı pirsiz dâva kılganlarnı
Sersan bolup ara yolda kalur ermiş
Tarikata şeriatsız girenlerin
Şeytan gelip imanını alır imiş
İşbu yolu pirsiz iddia eyleyenleri
Şaşkın olup ara yolda kalır imiş
25
1.2.2.6. Ahmed-i Yesevî ve İlişki Kurmak
Duygusal zekânın değerlerinden biri de ilişki kurmak olup bu değer, ki-
şinin aile ve sosyal çevresinde sağlam ilişkiler kurmasını beceri haline ge-
tirebilmesini sağlar. Sosyal hayatta ilişki kurmak esasen zordur; sabır ister,
tahammül göstermeyi icap ettirir. Sevgi ve saygı ekseninde, çıkara ve menfa-
ate dayanmayan ilişkiler kurmak sosyal hayatın en önemli değerlerindendir.
24
Hoca Ahmed, age., s.137.
25
Hoca Ahmed, age., s.140.
612
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî
Birey, toplumdaki ilişkileri duygusal boyutta kurar ve sürekli geliştirir. Hz.
Peygamberin ilişki kurmadaki tavsiyeleri ve kendi hayatında bunları davra-
nışa dönüştürerek sünnetler halinde ümmetine esasen emretmesi dikkate
değerdir.
Ahmed-i Yesevî, aşağıdaki Hikmetinde bir yerde değerli insanların bir
araya geldiğini duysa oraya gidip onlara ilmihal denilen ve günlük yaşantı-
yı ilgilendiren bilgileri öğretmek istediğini açıklar. Eğer onların sohbetinden
hoşlanmışsa, kendisini onların arasına katmak ister, o bu duygularıyla son
derece candan ilişkiler içindedir.
Kayu yerde azizlemi cem’i bolsa
Oşal yerde hal ilmini söyleyesim gelir
Alamı sohbetini huşlasam men
Özlimni özlerige katgum kelür
Hangi yerde azizlerin toplantısı olsa
O şu yerde hal ilmini söyleyesim gelir
Onların sohbetinden hoşlansam ben
Özümü özlerine katasım gelir
26
1.2.2.7. Ahmed-i Yesevî ve Gücün Farkında Olmak
Gücün farkında olmak, kişinin, çevresindeki güç sahipleriyle denge kur-
masıdır. Öyle güç sahipleri vardır ki kişi zayıf olduğunu anladığı durumlarda
stratejisini değiştirmelidir. Gücüyle aşamadığı anlarda kişi yöntem değiştir-
melidir. Insan sınırlı bir güce sahiptir, o gücün sınırları ölçüsünde muhata-
bına karşı çıkmayı bilmelidir. Duygusal zekâ kişiye bu karşı çıkmanın yönte-
mini öğretir.
Ahmed-i Yesevî öncelikle kul ile onu yaratan Hâlık-ı Mutlak arasındaki
ilişkiyi bilir. Insan, aklıyla kendisini mahlukatın en güçlüsü görür ve dünya-
yı yönettiği için de haklılığı vardır. O, aşağıdaki söylemlerde canın emanet
olduğunu, insanın mala mülke inanmamasını hatta ünlü zenginlerin sem-
bolü Karun’u, kudretin sembolü Firavun ve Haman’ı, herkesin tanıdığı aşk
kahramanlarından Vâmık’ı, Azrâ’yı, Ferhat’ı, Şirin’i ve Mecnun’u hatırlatır
ve faniliği telkin eder. Bu kahramanlar zahiren ölümsüz gibidirler, her çağda
26
Hoca Ahmed, age., s.69.
Dostları ilə paylaş: |