66
8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Günü, (1910)
“Qədim zamanlardan bəri Vətənə və torpağa sədaqəti ilə seçilən qadınlarımız
milli məfkurəyə sadiq qalaraq bu gün də suveren Azərbaycan Respublikasının
güclənməsi naminə töhfələr verirlər. Onlara xas olan işgüzarlıq, müdriklik,
yüksək daxili mədəniyyət və xalqımızın yüzillər boyu təşəkkül tapmış zəngin milli-
mənəvi sərvətlərinə sədaqət müasir Azərbaycan qadınının ictimai həyatımızda
mövqeyini və simasını müəyyən edir”.
İlham Əliyev,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Qadınların kişilərlə bərabərhüquqlu olmaq uğrunda
apardığı mübarizə başlanğıc kimi 8 mart 1857-ci ildə
ABŞ-ın Nyu-York şəhərində, geyim sektorunda çalışan
yüzlərlə qadının aşağı maaşa, uzun çalışma saatlarına,
eyni zamanda pis iş şəraitinə etiraz olaraq tətil etməsi
qəbul edilir. 1908-ci ildə Nyu-Yorkda 15000 qadın, daha
qısa çalışma saatı, daha yaxşı gəlir və səsvermə hüququ
üçün nümayiş keçirdi. Nümayişdə ilk dəfə olaraq dekret
icazəsi istəyən qadınların şüarı “Çörək və Gül” idi. Çörək həyat eşqini, qarın
toxluğunu, gül isə daha yaxşı həyat tərzini ifadə edirdi. 1909-cu ildə isə Avropadaki
qadınlar fevral ayının son bazar gününü (fevralın 28-ni) ilk qadın günü olaraq qeyd
etmişlər. 1910-cu ildə (1857-ci il hadisələrdən 52 il sonra) Danimarkanın
Kopenhagen şəhərində keçirilən Qadın Sosialist İnternasionalının qurultayında
Klara Setkin adlı bir alman sosialist qadını
1857-ci ilin 8 martında Nyu-Yorkda
başlayan mübarizənin, qadın hüquqlarının genişləndirilməsi və qadın həmrəyliyinin
simvolu olaraq, Amerikada 8 martda yandırılaraq öldürülən 129 qadın işçinin
xatirəsinə hər il 8 mart gününü Beynəlxalq Qadınlar Günü olmasını təklif etdi və bu
təklifi qəbul edildi. Məhz qadınların kütləvi şəkildə savadlanması, müəyyən
hüquqlara malik olması həmin dövrə təsadüf edir. Bəlkə də, buna görədir ki, 8 Mart
digər sosializm mənşəli bayramlardan fərqli olaraq, artıq müstəqillik qazanmış
keçmiş SSRİ respublikalarının təqvimindən bu günə qədər silinməyib. 1998-ci ildə
Azərbaycanda Ailə, Uşaq və Qadın Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılıb.
Azərbaycan həm də Avropa Şurasının qadınlarla bağlı bürosunda təmsil olunur,
BMT-nin qadın məsələləri üzrə komissiyasının tam hüquqlu üzvüdür. 1995-ci ildə
isə Azərbaycan rəsmi şəkildə qadınlara qarşı münasibətdə ayrı-seçkiliyin bütün
formalarının aradan qaldırılması haqqında beynəlxalq konvensiyaya qoşulub. Hər il
bayram günü ərəfəsində dövlət başçısı 8 mart – Beynəlxalq Qadınlar Günü
münasibətilə Azərbaycan qadınlarına təbrik ünvanlayır, onların bir qrupuna fəxri
adlar verir, digər bir qrupu isə orden və ya medallarla təltif edir.
İnternetdə:
www.books.google.com
67
9 Mart – Barbi Gəlinciyinin Yaranması Günü
Dünyada ən məşhur olan gəlincik Barbinin anası və
onun əsas yaradıcısı Rut Hendler hesab olunurdu. Rut Elliot
düşündü və qərara gəldi ki, nəyə görə istifadə etdikləri ağac
parçalarının qırıntılarını atsınlar? Çünki belə qırıntılardan
da gəlir əldə etmək olardı. Rut irəli bir təklif sürdü və
bildirdi ki, həmin ağac parçalarından gəlinciklər üçün
mebel hazırlansın. 1956-cı ildə Rut Hendler İsveçrəyə
istirahət məqsədi ilə getmişdi. Orada o, çox qəribə bir
gəlincik gördü və hamı bu gəlinciyi Lilli adlandırırdı. Bu
gəlincik özündən çox əmin görünürdü, həmçinin açıq sarı
rəngində saçları və çox gözəl formada olan paltarları var idi. Rut bu gəlinciyə
baxdıqdan sonra özlüyündə düşündü ki, bəlkə də artıq uşaqlar "ana – qız" formasında
evcik qurub oynamaqdan beziblər. Rut buna əsasən uşaqlar üçün tamamilə
böyüklərin həyatına bənzər bir yeni gəlincik yaratmaq qərarına gəldi. Bu düşüncələr
içində yanan Rut Lilli gəlinciyinin bütün səlahiyyətlərini öz əli altına aldı və
tamamilə yeni texnika ilə işləməyə başladı. İş prosesində onun yoldaşının firması
Mattelin çox saylı mühəndisləri və rəssamları da iştirak edirdi. Rut Lilli gəlinciyini
bütün hissələrinə qədər ən gözəl formaya salmaq istəyirdi. Barbini yaradaraq Rut
sosial sorğu keçirdi. Bütün qız uşaqları bir ağızdan məhz belə gəlincik istədiklərini
bildirdilər. Nəticədə Rut uşaqların sözünə qulaq asmaq qərarına gəldi, çünki "uşaqlar
həmişə sözün düzünü deyirlər". Barbi üçün ilk paltarlar tanınmış modelyer olan
Jivanşi və Dioradan sifariş edilmişdi. 1958-ci ildə Hendler rəsmi yollarla bu
gəlinciyin bütün patentlərini öz üzərinə aldı. Gəlincik bütün dünyada hazırlanmış
heç bir oyuncağa bənzəmirdi. Gəlincik hazırlayan şəxslərin qızının adı olan
Barbaranın şərəfinə Barbi adlandırıldı və beləcə Barbi dünyaya gəldi. Hazırda bu
gəlinciklər dünyanın 150 müxtəlif ölkəsində bir dənəsi 25-70 dollara satılır.
Tədqiqatçıların fikrincə, dünyada daha çox tələbat yaradan 20 mal içərisində bu
gəlincik də yer alır. Hazırda amerikan ailələrin çoxunun evində ən azı 10 ədəd Barbi
gəlinciyinə rast gəlmək mümkündür. Bu vəziyyət İtaliya, Fransa ailələrində də
belədir, üstəlik İngiltərədə bu say orta hesaba görə 5 gəlincikdən ibarətdir. Havay
adalarında Barbi muzeyi yaradılmışdır. İngilətərədə Mançester adını daşıyan
qəsəbədə "Barbisayağı" adını daşıyan evlərdən ibarət olan küçə hazırlanmışdır.
Hazırda bütün dünya Mattel kompaniyasını Disney kimi nəhəng formada tanıyır.
Mattek firması ekskuliziv icazəyə sahibdir, yəni öz oyuncaqlarını Disneyləndə satır,
həm də məşhur fiqurlar olan Tom və Cerrini də hazırlayıb buraxır.
İnternetdə:
www.books.google.com