Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
ŞÜŞƏ MƏMULATININ EKSPERTIZASI ZAMANI NAXIŞLANMANIN
Yüklə 379,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4. ŞÜŞƏ MƏMULATININ EKSPERTIZASI ZAMANI NAXIŞLANMANIN VƏ NAXIŞ NÖVLƏRININ ƏHƏMIYYƏTI
38
VƏ NAXIŞ NÖVLƏRININ ƏHƏMIYYƏTI
Şüşə məmulatının bədii-dekorativ dəyərini artırmaq üçün müxtəlif naxış üsulları tətbiq edilir. Üfürmə şüşə qablar həm istehsal prosesində, həm də hazır olduqdan sonra naxışlanır. Buna görə də şüşə məmulatlarda tətbiq edilən naxışları 2 qrupa bölmək olar:
1. Məmulatda isti emal prosesində əmələ gətirilən naxışlar; 2. Məmulatda son emal prosesində (soyuq halda) əmələ gətirilən naxışlar. Şüşə məmulatda isti emal prosesində əmələ gətirilən naxışlara rəngli şüşə, əlvan qatlı şüşə, şixta, dolaşıq sap, bərq, atlas, fotohəssas şüşə, rəngli səpmə, şüşə çubuq və sap, rəngli şamot kütləsi, quten emalı, daxili spiral, sulfid sink şüşə, optik naxışları, həmçinin surozol və qabarcıq naxışı, fiqurlu qulp və ayaq daxildir. Rəngli şüşə. Rəngli şüşə dolğun və açıq rəngdən tünd rəngə keçən rəngdə olur. Açıq rəngdən tünd rəngə keçən rəngli məmulat əksəriyyətcə qalın dibli istehsal olunur. Burada şüşənin kütləsinə boyaq əlavə edilir, bəzən də məmulatın gövdəsi və çox az halda ayağı boyanır. Əlvan qatlı şüşə. Bu rəngsiz şüşə olub, səthi rəngli nazik qatla örtülür. Əlvan qatlı məmulat hazırlamaq üçün qabaqca rəngsiz şüşə kütləsindən məmulatın bankası üfürülür. Və sonra bu bankanın üzərinə nazik rəngli şüşə kütləsi əlavə edilib, hamısı birlikdə qəlibdə üfürülür. Rəngsiz şüşənin ciddi üfürülməsi nəticəsində rəngsiz şüşə rəngli şüşə ilə birlikdə əriyib birləşir. Hazır məmulatın qəlibinin xarici divarı su ilə isladılır və məmulat qəlibdən ayrılır. Bir qayda olaraq əlvan qatlı məmulat əlavə almaz, nəqqaşlıq və s. naxışlar ilə naxışlanır. Rəngsiz və rəngli naxışlar eyni termiki genişlənmə əmsalına malik olur. Əlvan qatlı məmulat bir qayda olaraq ikiqat və çox az hallarda üçqat olur.
kimidir: tərkibində adi komponentlərdən başqa kalloid boyaqlar (qızıl, gümüş, mis) 39
olan şüşə kütləsindən formaya salınmış məmulata civəli-kvars lampasından işıq salınır. Sonra isə isti emaldan keçirilir. Şüşədə işığın qısa dalğasının təsiri nəticəsində fotokimyəvi reaksiya gedir ki, bu da kristallaşma mərkəzinin əmələ gəlməsini və isti emal nəticəsində isə kalloid hissəciklərinin artmasını sürətləndirir. Kalloid boyaqlar yalnız işıq salınan yerlərdə əmələ gəlir. Işıq salınmayan yerlərdə isə boyaq əmələ gəlmir. Boyağın rəngi müxtəlif çalarlı, qızılı, çəhrayı və qırmızı olur (bu, şüşənin tərkibinə daxil edilən qızıl və gümüşün miqdarından asılıdır).
ibarətdir. Bunun üçün müxtəlif metalların duzları dəmirin, sinkin, qalayın, kadmiumun və s. xlorlu və sirkə turşulu birləşmələri tətbiq edilir. Ayrezol duzları distillə edilmiş suda və üzvi həlledicidə (xörək duzu əlavə edilməklə etil spirtində, efirdə, asetonda) həll edilməsi nəticəsində hazırlanır. Ayrezol emal etmə yolu ilə şüşənin isti səthində duz məhlulunun parçalanması nəticəsində əmələ gəlir. Qabarcıq naxışı. Məmulatda qabarcıqların yerləşməsi çox müxtəlif spiral, məmulatın yuxarı, yaxud aşağı hissəsində qabarcıqlar qrupunun toplanması halında ola bilər. Onların ölçü və formaları müxtəlifdir. Bu naxışın əmələ gətirilmə üsulu mürəkkəb deyil: rəngsiz və ya rəngli şüşə azca üfürülür və ona lazımi formanı vermək üçün diyirləndirilir. Bundan sonra şüşə səthinin yuxarı hissəsində iynəsi olan sökülə bilən metal formaya yerləşdirilir. Və güclü üfürülür. Bununla da formadan çıxarılmış şüşə kütləsinin səthində hava ilə dolmuş çökəklər qalır. Sonra təzədən şüşə kütləsi əlavə edilir ki, yenidən üfürülür. Nəticədə şüşənin daxilində qabarcıqlar əmələ gəlir. Məmulatın son tərtibatı adi metal formada aparılır.
formaya üfürülür, nəticədə məmulatın üzərində bərabər düzülmüş çıxıntılar əmələ gəlir. Onlara dalğavari hamarlıq vermək üçün axırıncı üfürülmə adi hamar formada aparılır. Bərq. Bu naxışı əldə etmək üçün məmulat isti halda stronsium birləşmələrini əlavə etməklə qalay və ya gümüş xloridin buxarında emal edilir. 40
Bunun nəticəsində məmulatın səthində göy qurşağının bütün rənglərinə qalan nazik bərq təbəqəsi əmələ gəlir. Soyuq emal mərhələsində bu məqsəd üçün titan dördxlorid tətbiq edilir ki, bu da qəşəng bərq təbəqəsi əmələ gətirir. Şixta naxışı. Şüşə kütləsi soyuq suya salınır, sonra peçdə qızdırılır. Bu əməliyyat üç dəfə təkrar edilir, sonra şüşə formaya üfürülür. Bunun nəticəsində məmulatın səthi iri və xırda qatlarla örtülür. Qızdırılan zaman xarici qatlar əriyir, daxili qatlar isə şüşədə naxış əmələ gətirir. Bu naxışı şüşəyə müxtəlif rəng çalarlığı verməklə müxtəlifləşdirmək olar. Bundan ötrü şüşə kütləsi, yaxud şüşə məmulat soyuq suya salınana qədər tozla örtülür. Rəng çalarlığı daxili qatların naxışına uyğun məmulata effektli xarici görünüş verir.
olur. Bu qatların arasına müxtəlif formada 4-8 mm ölçüdə əlvan şüşə qırıntıları tökülür və qəlibə üfürülür. Mərmər naxışlı məmulat əldə edilməsi üçün süd rəngli bankanın üstünə döyülmüş əlvan şüşə qırıntıları səpilir və sonra üzərinə peçdən rəngsiz şüşə kütləsi bulaşdırılıb qəlibdə üfürülür. Şüşədə rəngli zolaq əmələ gəlir ki, bu da mərmərdəki damarcığı xatırladır. Dolaşıq sap naxışı. Bu naxış məmulatın gövdəsindəki qabarıq torpaqdan, yaxud da rəngli şüşənin tellərindən əmələ gətirilən spirallardan ibarətdir. Bundan ötrü rəngsiz şüşə borucuqla birlikdə dayağın üzərinə yerləşdirilir. Dayaq vintlə hərəkətə gətirilərək fırlanır və şüşəyə qızdırılmış rəngli şüşə çöpləri yapışdırılır. Rəngli sap bankanın səthinə sarınır.
hazırlanır. Burada rəngli nazik şüşə çöpləri xüsusi qəlibin divarlarına düzülür və sonra həmin qəlibə rəngsiz şüşədən banka salınır. Qəlibin divarlarına düzülmüş şüşə çöpləri əriyib bankaya yapışandan sonra həmin banka qəlibdən çıxarılır və maşa ilə tutulub öz oxunun ətrafına çevrilir. Bunun nəticəsində şüşə çöpləri spiral şəklini alır. Axırda da bankanın üstünə peçdən rəngsiz şüşə kütləsi bulaşdırılıb üfürülür və məmulat şəklinə salınır.
Yüklə 379,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|