F.Ə. Sadıxova
Yüklə 240,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
46 əmələ gətirmə, hemaqqlütininin istiliyə davamlılığının və virusun infeksion xüsusiyyətlərinin örtülməsinin mümkünlüyü aydınlaşdırılmışdır (1962). Rekombinant virusların genetik stabilliyi in vitro Webster və b. 1971 tərəfindən müəyyən edilmişdir. Epidemioloji nöqteyi-nəzərdən Webster və Cambell (1974) təcrübələri maraq doğurur. Bu təcrübələr “yeni” qrip virusu ştammının rekombinasiya və seleksiya şərtlərini aydınlaşdırır və “yeni” rekombinant ştammların epidemik potensiya cəhətdən imkanlarının mümkünlüyü məsələsinə aydınlıq gətirir. Müəyyən edilmişdir ki, bir virusun HA və digər virusun NA qarşı antitellərin aşağı səviyyəsinə malik quşların qarışıq infeksiyası rekombinantların seleksiyası üçün ideal şərait yaradır. İnfeksiyanın ardınca məhdud dərəcədə hər iki valideyn viruslar replikasiya edirlər. Bununla onlar valideyn virusları eliminasiya edən immun sistemi stimulə edirlər. Bu yolla rekombinantlar seleksiya oluna bilərlər və virulentliyin vacib xassələrinə və digər fərdlərə ötürmə qabiliyyətinə malik olmaq şərtilə bu rekombinantlar epidemik xəstəlik törədə bilərlər. Webster, Laver (1978) qeyd edirlər ki, in vitro və in vivo şəraitində alınan nəticələr bu cür proseslərin təbiətdə də baş verə biləcəyini güman etməyə imkan verir. Bu zaman onlar dolayı sübutlar gətirirlər: 1. İnsan, ibtidai məməlilər və quşlardan ayrılmış qrip virusları arasında antigen uyğunluğu. 2. Qrip virusunun qəti sahib dairəsinin olmamazlığı. 47 Yuxarıda göstərildiyi kimi, A/H2N2/ və A/H3N2/ pandemik qrip viruslarının mənşəyinin araşdırılması zamanı insan və heyvan mənşəli viruslar arasında antigen uyğunluğu müəyyən edilmişdir. Quş qripi viruslarının bəzilərinə antigen cəhətdən insanın əvvəlki qrip viruslarının HA-ni çox yaxındır: ördəklərin virusu (A/утка/ Германия/1918/68 Hav6 N1) H0N1 və H1N1 insan viruslarının NA-na yaxın NA-ya malikdir (Schild, Newman,1969). Donuz və insanın qrip viruslarının NA-sı qohumdurlar- H0N1 və Hsw1N1 (Meier-Ewert və b. 1970). QQV NA-sı (A/индюк/Массачусетс/65 Hav6 N2) insanın H2N2 qrip virusunun NA-sı ilə identikdir (Pereira və b. 1967; Schild, 1969;) QTV NA-sı (A/ВГИ/Голландия/27 Hav1 Neq1) atların I tip qrip virusunun NA-sı ilə oxşardır (A/лошадь/Прага/1/57/ Heq1 Neq1)(Webster, Pereira, 1968; World Health Org., 1971). Quş qripinin səkkiz müxtəlif yarımtipindən dördü insan və at qripi viruslarının NA-antigeninə qohum NA-antigeninə malikdir. O ki, qaldı HA şərtlənən antigen uyğunluğuna, yuxarıda A/Гонконг/68, А/утка/Украина/63/ və А/лошадь/тип2 viruslarının HA uyğunluğu qeyd edilmişdir. Bundan başqa, son vaxtlar müəyyən edilmişdir ki, Almaniyada ördəklərdən alınmış virus (A/утка/Германия/1225/74 H2 Nav2) A/H2N2/ qrip virusunun HA- ya yaxın HA-ya malikdir. 48 Təbiətdə rekombinasion proseslərin mümkünlüyünün dolayı sübutlardan ikincisi haqda danışdıqda qeyd etmək lazımdır ki, son illərin virusoloji tapıntıları qrip viruslarının heç də həmişə sahibə qarşı qəti müəyyən spesifikliyə malik olmadığını və virusların ikitərəfli keçidinin mümkünlüyünü: insan populyasiyasından ibtidai heyvanlar aləminə və əksinə təsdiq edir (Eeasterday, Tumova, 1971; Webster, 1972). QК/68 virusu donuzlardan, itlərdən, pişiklərdən, babuinlərdən, eləcə də toyuq və danalardan ayrılmışdır (Zhesmer, 1973). Bu virusla dana və toyuqlarda eksperimental infeksiya alınmışdır (Schild, Cambell, Webster; Kilbournun sitatı). Honkonq virusunun insan ştammlarının toyuqlarda replikasiyasının olmaması haqda alınmış məlumatların əsasında yəqin edilir ki, virus başqa sahibə adaptasiya etmişdir və beləliklə, toyuqların orqanizmində ikiqat infeksiya və genetik qarşılıqlı təsir üçün şərait yaranır. R.Q.Vebster qeyd edir ki, bu məsələ haqda daha dəqiq məlumatlar o vaxt alınacaq ki, təbiətdə müxtəlif qrip viruslarının yeni pandemik ştammının əmələ gəlməsinə səbəb olan rekombinasiyasını tapmaq olsun. Belə hadisənin nadirliyi (10-11 il intervalla) faktiki olaraq bu imkanı istisna edir. İnsanlar üçün pandemik olan növbəti ştammın əmələ gəlməsindən əvvəl ştammların retrospektiv analizi məqsədi ilə ştammların “bankının” toplanması alternativlik təşkil edir. 49 Hazırda heyvan və insan qripi virusları ştammlarının təbii rekombinantlarının alınması məlumdur. Sakit okean hövzəsində 1976-cı ildə balinalardan A/кит/ТО/19/76 qrip virusunun təbii rekombinant ştammı alınmışdır. Həmin virus H0-H1 Hav2, yeni təsnifata görə H1N3 antigen formuluna malikdir (Lvov D.K., Zhdanov V.M., Sasonov A.A. və b. 1978). Sonralar, T.V.Pısina, D.K.Lvov və b.(1978) keçmiş SSRİ-nin Primorsk vilayətinin Xasan rayonunun şirin su kompleksində vəhşi quşların virusoloji müayinəsi zamanı 1976-cı ilin yazında vəhşi ördəklərdən rekombinant qrip virusu /Приморье/695/76 ayırd etmişlər. Həmin virus A/Сингапур/1/57 ştammının hemaqqlyutini, quşların ikinci yarımtipinin Nav2 neyraminidazası ilə identik H2 hemaqqlütininə malik idi. Müəlliflər güman edirlər ki, H2 Nav2 virusu H2N2 Asiya virusu ilə Hav7 Nav2 virusunun rekombinasiyası nəticəsində meydana çıxmışdır. 1983-cü ildə göyünlərin Tabanus agrestis növündən Hav1Nav2 və ya yeni təsnifata görə H1N3 antigen formuluna malik qrip virusu alındı (M.T.Janseitova, 1983). 1983-cü ildə Nerome Kuniak və b. 1978-ci ildə Yaponiyada donuzlardan alınmış rekombinant qripp virusunun /Swine/Kanagawa/2/78 hemaqqlütinin və neyraminidazasının monoklonal antitel seriyasının köməyi ilə aparılmış antigen analizi ilə müəyyən etdilər ki, A/SW/Kanagawa 2/78/H1N2/ qrip virusunun HA geni H3N2 insan qripindən, qalan 7 geni isə donuz qripi virusundan alınmışdır. Yüklə 240,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|