Fənn haqqinda məlumat. Metalların təsnifatı

53. Ştamp poladları.
Məmulları təzyiq altında emal etmək üçün metal deformasiya edən ştamp, puanson, diyircək, val və s. alətlərdən istifadə edirlər. Belə alətlərin hazırlanmasında tətbq edilən poladlara ştamp po-ladları deyilir. Ştamplamanın aşağıdakı üsulları mövcuddur: soyuq və qızmar ştamplama. Sex tem-peraturunda aparılan ştamplamaya «soyuq ştamplama», metalları yüksək temperaturadək qızdır-dıqdan sonra aparılan ştamplamaya «qızmar ştamplama» deyilir. Soyuq və ya qızmar ştamplamada istifadə edilən poladlara uyğun olaraq «soyuq ştamplama poladı» və «qızmar ştamplama poladı» adlandırırlar.
Soyuq ştamp poladları.Metalları soyuq halda deformasiya edən ştampların poladlarının yük-sək bərkliyi (56-60 HRC), yeyilməyədözümlülüyü, möhkəmliyi və özlülüyü olmalıdır. Böyük öl-çülü ştampları hazırlamaq üçün istifadə edilən poladların tablanma dərinliyi də çox yüksək olma-lıdır. Belə ştamlar tablanma zamanı az deformasiya olunmalıdırlar.
Geniş yayılmış ştamp poladlarının kimyəvi tərkibi və termiki emal rejimləri cədvəl 2-də veril-mişdir.
Qızmar ştamp poladları. Qızmar ştamplar sərt yükləmə şəraitində işlədiklərindən plastiki de-forasiya (əzilmə),kövrək qırılma, qızmarçat torunun yaranması və işçi səthin yeyilməsi nəticəsində sıradan çıxırlar.
Qızmar ştamp poladları aşağıdakı kompleks xssələrə malik olmalıdırlar:
Odadavamlı.Yüksək temperaturda olan pəstahın istiliyindən ştampın yeyilməsinəvə defor-masiya olunmasına təsirini azaltmaq üçün qızmar ştampların poladları yüksək temperaturda böyük axma həddinə və yeyilməyədözümlülüyə malik olmalıdırlar.
Qızmardözümlü.Ştampın yüksək odadavamlı xassələri temperaturun uzunmüddətli təsirindən aşağı düşməməlidir.
Özlülük.Ştamplamada pəstahın deformasiyası bu pəstahın ştampa pstahın ştampa zərbələri ilə müşaiyət olunduğundan ştampların materiallarının xüsusən ştamplama döymə çəkiclərində apa-rıldıqda, özlülü olması vacibdir. Özlülüyü artırmaq üçün bəzən odadavamlılıq xassəsini azaldırlar