Fərrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Tdbbəlik dövrü i/mımn sosicdla^ması prosesinin son d,-)-
ı\7cə miilıüm msrhdhsi olub, ali təhsil sistemində müəyyən sosial faktorların təsiri altında ictimai təcrübənin mənimsənilməsi prosesidir.
Tələbə daxil olduğu ali məktəbin, üzvü olduğu akademik qrupun norma və tələblərini qəbul edir, onları öz dəyərlərinə çevirir. Bəşəriyyətin tarixən yaratmış olduğu təcrübəni (bilik, bacarıq və vərdişlər sistemi, münasibətlər sistemi, yaradıcılıq təcrübəsi) mənimsəyir. Sosiallaşma prosesində tələbə ictimai təcrübəni, sosial normaları, sosial rolları, fəaliyyətin yeni növlərini, ünsiyyətin yeni formalarını mənimsəyir. Tələbəlik dövründə sosiallaşma bir çox mexanizmlərin vəhdətdə fəaliyyəti prosesində baş verir: tələbənin öz sosial rolunu mənimsəməsi; «peşəkar mü- təxəssis» rolunun mənimsənilməsinə hazırlıq; təlqin və təqlid, professor-müəllim heyətinin tələbə qruplarına və ayrı-ayrı fərdlərə sosial təsiri, konformizm və digər mexanizmlər qarşılıqlı əlaqədə və qarşılıqlı təsirdə fəaliyyət göstərərək, tələbənin şəxsiyyət və mütəxəssis kimi inkişafını təmin edir. Ali təhsil tələbə şəxsiyyətinə qüvvətli və həlledici surətdə təsir göstərən faktordur. Ali təhsil sistemində sosializasiya 534
prosesi tələbə və müəllimlərin məqsədəuyğun fəaliyyəti, pedaqoji ünsiyyəti, əməkdaşlığı prosesində baş verir. Tələbələrin sosializasiyası prosesinə müəllimin məqsədəuyğun tərbiyəvi təsiri lazımdırmı? Əgər biz tələbənin tərbiyəsi prosesini ali təhsil prosesində şəxsiyyətin özünütəhsil, özünü- tərbiyə, özünüinkişaf və özünütəkmilləşdirmək üçün optimal şəraitin yaradılması kimi qəbul etsək, onda cavab birmənalı olacaq: bəli, lazımdır. Müəllimin tələbə şəxsiyyətinə təsirinin effektivliyini təmin etmək üçün nə lazımdır?
ali məktəbdə hər bir müəllimin tərbiyə prosesini düzgün layihələşdirməsi.
tələbələrin təhsil, təlim və tərbiyəsinin vəhdətinin təmin edilməsi.
ali məktəbdə təlim-tərbiyə işinin dövrün tələblərinə və prioritetlərinə uyğun istiqamətlərinin dəqiq müəyyənləşdirilməsi. Dördüncüsü, tələbənin ali məktəb həyatına adaptasiyasını asanlaşdıran və intensivləşdirən mexanizmlərin birgə təmin edilməsi. Beşincisi, hər bir ali məktəb müəlliminin özünün tərbiyəvi funksiyalarını təhsilləndirici və inkişafetdirici funksiyaları ilə vəhdətdə həyata keçirməsi. Altıncısı, hər bir tələbədə özünün peşə yararlıhğına inamının gücləndirilməsi, ali təhsilin tədris planına daxil edilən bütün fənlərin dərindən öyrənilməsinin təminatçısı olması. Yeddincisi, tələbədə tanınmış mütəxəssislərin fəaliyyətini izləmək və həmin təcrübəni mənimsəmək cəhdinin yaradılması.
tələbədə özünütərbiyə prosesini ümumi işin xeyrinə yönəltmək bacarığı formalaşdırılması.
ali təhsil müəssisələrində tərbiyə prosesinin «lələbə birliyi-müəllim kollektivi»; «müəllim-tələbə»; «tələbə- tələbə» sistemində reallaşdırılması. Onuncu, tələbə şəxsiyyətinin tərbiyəsində professor-müəllim heyətinin, xüsusən də kuratorun rolunu artırmaq. Akademik qrupda kuratorun Özünəməxsus mövqeyi var. Kurator rəhbər kimi tələbələrlə çox vaxt keçirdiyindən 535
tələbə kollektivinin üzvünə çevrilir. Digər tərəfdən, tələbə qrupu kuratordan asılı olmayaraq, yaşayır və inkişaf edir, öz liderlərini irəli sürür. Həyat təcrübəsi, sosial status, yaş fərqi kuratora tələbə qrupunun «tam hüquqlu üzvü» olmasına imkan vermir. Akademik qrup sosial-psixoloji orqanizmdir və ona fərdi surətdə yanaşmaq lazımdır. Yalnız bu halda möhkəm tələbə kollektivi formalaşdırmaq, onun hər bir üzvü üçün optimal inkişaf mühiti yaratmaq, özünütərbiyəsi üçün əlverişli «iqlim şəraiti» proqnozlaşdırmaq mümkündür. Ali rrləktəbdə tərbiyə prosesinin mahiyyətini nə təşkil edir? <3> Ali məktəbdə təlim və tərbiyə proseslərinin vəhdəti nccə ləmin olunur? ^ Adaptasiya nə deməkdir, növləri, mərhələləri hansılardır? Tələbələrin ali məktəb həyatına adaptasiyasına mane olan əsas amillər hansılardır və onları necə aradan qaldırmaq olar? <2> Ali məktəb müəlliminin tərbiyəçi kimi funksiyaları hansılardır? ^ Ali məktəb müəlliminin tərbiyəçi kimi keyfiyyətlərini müəyyənləşdir. Təhsilin bakalavr pilləsində adaptasiya prosesi ilə magistratu- radakı adaptasiya proseslərini müqayisə et, adaptasiya prosesini asanlaşdırmaq və intensivləşdirmək məqsədilə tövsiyələrini ver. m m m
ÜJ
Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|