Firədun Nadir oğlu İbrahimov
Yüklə 369,22 Kb. Pdf görüntüsü
|
34
Təcrübələrdən məlum olur ki, tədris işi yüksək təşkil edilən ali məktəblərdə tələbələr elmi-tədqiqat işlərinə də böyük həvəs göstərir, “Sərbəst iş” üzərində də fəallıqla çalışırlar. “Sərbəst iş” mövzuları tələbələr tərəfindən sərbəst şəkildə seçilir. Fənn müəlliminin təklifi ilə də tələbə mövzu götürüb üzərində işləyə bilər. “Sərbəst iş” tələbənin kiçik elmi tədqiqat işidir – deyə bilərik. Tələbə mühazirədən eşitdiklərini, seminar məşğələlərindən öyrəndiklərini, əlavə materiallardan mənimsədiklərindən istifadə edərək, sərbəst iş üzərində müstəqil olaraq yaradıcı fəaliyyət göstərir. Tələbənin sərbəst, müstəqil şəkildə çalışması bir tərəfdən proqram materialının nə dərəcədə mənimsədiyinin, o biri tərəfdən isə öz biliyini təcrübədə tətbiq etmək bacarığına malik olub-olmadığının bariz göstəricisidir. Ali məktəblərdə fənlərin tədrisi prosesində, tələbələr müstəqil işləməyi, ilk mənbələrdən baş açmağı
bacarmalıdırlar. Aparılan elmi-pedaqoji tədqiqatlardan məlum olur ki, ali məktəb tələbələri hər gün 5-6 saat müstəqil zehni işlə məşğul olmalı, mütaliə etməli, elmlə məşğul olmalıdır. Tələbə kitab və ya başqa material üzərində sərbəst çalışan vaxt oradakı faktlar, həqiqətlər artıq onun malı olur; o əldə etdiyi biliklərə möhkəm inanır. Belə bilik isə tədricən əqidə və inama çevrilir. Buradan belə nəticə çıxarmaq olar ki, biz ali məktəb tələbələrini biliklər üzərində dərindən, sərbəst, müstəqil işləməyə sövq etməklə, eyni zamanda onlarda elmi dünyagörüş də formalaşdırmış oluruq. Yalnız məsələdən müstəqil surətdə baş çıxaran öz qüvvəsinə inanır və bunu başqalarının qarşısında müvəffəqiyyətlə müdafiə edir. Tələbə kitab üzərində bu və ya digər material üzərində sərbəst çalışan vaxt oradakı həqiqətlər onun bilik və əqidəsinə çevrilir və onda biliyə möhkəm inam yaranır.
35
Tələbələrin öz üzərində müntəzəm və müstəqil işləmələri onlarda geniş dünyagörüş formalaşdırmaqla bərabər, həm də faydalı vərdişlər yaradır. Tələbələrə bir deyil, bir neçə mənbədən istifadə etməyi öyrətmək lazımdır. Çünki təcrübə göstərir ki, orta məktəbi qurtaran şagirdlərin heç də hamısı sərbəst şəkildə elmi mənbələr üzərində, müxtəlif kitablar üzərində işləyə bilmirlər. Ona görə də fənn müəllimi tələbələrə müstəqil çalışmaq üçün, elmi mənbələrdən istifadə etmək üçün lazımi məsləhətlər verməli, tədris etdiyi mövzularla bağlı ədəbiyyat siyahısı verməli və onlardan istifadə yollarını da göstərməli, hətta mövzu ilə bağlı slaydlar hazırlamağı tövsiyə edə bilər. Tələbə mövzunu seçdikdən sonra fənn müəllimi ilə birlikdə plan və ədəbiyyat siyahısını müəyyənləşdirməlidir. Mövzu ilə bağlı ədəbiyyat oxunur, təhlil edilir, qeydlər götürülür, çıxarışlar edilir, məntiqi nəticələr çıxarılır, ümumiləşdirmələr aparılaraq yazıya alınır. Sərbəst iş yaradıcı şəkildə yerinə yetirilməlidir. Kitabların, qəzet və
jurnal məqalələrinin üzü köçürülməməli, müəlliflərin fikirləri olduğu kimi
götürülməməlidir. Bütün mətnin başlıca məzmununu səciyyələndirən fikrin əsas məqamları aşkarlanmalı, oxunan materiala, müəllifin fikirlərinə yaradıcı münasibət göstərilməli, ümumiləşmiş fikirlər, lakonik ifadələr yazılmalıdır. Əlbəttə, hər hansı bir “Sərbəst iş” mövzusu girişlə başlayır, sonra mövzunun əsas hissəsi işlənilir, daha sonra isə mövzuya nəticə vurulur, istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı sonda göstərilir. Tamamlanmış “Sərbəst iş” fənn müəlliminə təhvil verilir. Müəllim onu oxuyur və qiymətləndirir. Bunu da xüsusi olaraq qeyd edək ki, təklif olunan “Sərbəst iş” mövzularından tələbələr elmi iş, kurs işi,
36
referat, yaxud hər hansı bir pedaqoji konfransda, Tələbə Elmi Cəmiyyətində məruzə mövzusu kimi də götürüb işləyə bilər.
Sərbəst iş üçün təklif olunan mövzular. 1.
Azərbaycanda ilk müəllim seminariyaları, seminariyalara qəbul qaydaları və onların tədris planları. 2.
fikrinə dair qısa xülasə. 3.
Seyid Əzim Şirvaninin maarif sahəsindəki fəaliyyətinə dair. 4.
fikirləri. 5.
A.Q.Bakıxanovun müəllim haqqında pedaqoji görüşləri. 6.
7.
M.F.Axundov real və dünyəvi təhsil haqqında. 8.
Məhəmməd Ağa Şahtaxtlınln təhsil və tərbiyə haqqında fikirləri. 9.
Hüseyn Cavidin pedaqoji fikirləri və pedaqoji fəaliyyəti. 10.
pedaqoji düşüncələri. 11.
XIX əsrin sonu , XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda qadın təhsili və inkişafı. 12.
Azərbaycanda yeni məktəblərin yaradılmasında A.O.Çernyayevskinin xidməti. 13.
XIX əsrin axırlarında və XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yeni məktəbin təşkilində Rəşid bəy Əfəndiyevin xidmətləri. Yüklə 369,22 Kb. Dostları ilə paylaş:
|