Фуат рясулов
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Test 8.1. Əgər 1990-cı ildə ölkədə qiymət indeksi 100 və 1999-cu ildə 120 faiz, 1999-cu i
- 8.2. Əgər iqtisadiyyatda qiymətlərin orta səviyyəsi aşağı düşürsə
- 8.3. Sadalanan hadisələrdən hansı struktur işsizliyini xarakterizə edir
- 8.4. Məcmu tələbin dəyişikliyi (əyrinin hərəkəti) müşahidə olunur, o zamani
- Doqquzuncu fəsil
141 Sey qeyd edir ki, istehsalçı öz məhsulunu satarkən çalışır ki, «yalnız öz məhsulunun qiymətinə elə məhsullar alsın ki, bunlar ona istehlak üçün lazım olsun», deməli, satıcı bütövlükdə pul axtarmır və onda lüzum görmür, əgər ona malik olmağı arzulayırsa, deməli onu öz istehlakını təmin edən əşyalara dəyişir. Bunlar Seyin mübadilə nəzəriyyəsinin əsas tezislərini təşkil edir. Xülasə 1. İstənilən dövlətin başlıca iqtisadi məqsədlərinə ölkə vətəndaşlarının tam məşğulluğunu, əmtəə və xidmətlərin qiymətlərinin sabitliyini, ölkədə iqtisadi artımı təmin etmək daxildir.Tam məşğulluq dedikdə əksər əhalinin iqtisadiyyatda təminatlı əmək haqqı olan iş yerləri ilə təmin olunması başa düşülür. Qiymətlərin sabitliyi dedikdə iqtisadiyyatda elə vəziyyət təsvir olunur ki, bu zaman ümumi qiymətlərin orta səviyyəsi nə artır, nə də ki azalır.İqtisadi artım iqtisadiyyatda uzun müddət ərzində daima artan miqdarda əmtəə və xidmətlərin buraxılışı zamanı baş verir. Bu artım əhalinin artımını qabaqladıqda hər adambaşına düşən məhsul və xidmətlər buraxılışı da getdikcə çoxalır. 2. İşsizliyin 4 tipi mövcuddur: - Friksion işsizlik; - Tsiklik işsizlik; - Struktur işsizlik; - Mövsümi işsizlər. 3. İqtisadiyyatda ümumi qiymətlərin orta səviyyəsinin ölçülməsi üçün qiymət indeksindən istifadə olunur. Digər qiymət indeksləri də vardır. Onlardan ən çox istifadə olunanları aşağıdakılardır: • İstehsalçıların qiymət indeksi. • ÜDM -in deflyatoru 4. Qiymətlərin orta səviyyəsinin əvvəlki dövrlərə nisbətdə davamlı surətdə artımı inflyasiya, azalması isə deflyasiya adlanır. 5. İqtisadçıların fikir ayrılığının səbəbləri aşağıdakılarla izah olunur. - Müxtəlif müddət çərçivəsi; - Fərqli yanaşmalar; - Müxtəlif iqtisadi nəzəriyyələr; - Fərqli qiymətləndirmələr. Müzakirə üçün suallar Başlıca iqtisadi məqsədləri sadalayın və onların hər birinin izahını verin. ? 142 İşsiz olub iş axtaranlarla iş axtarmayanların fərqində nələr durduğunu aydınlaşdırın. İşsizliyin tiplərini sadalayın və onların hər birinin izahını verin. Hər bir tipə aid misallar göstərin. Qiymət indekslərini sadalayın və onların hər birinin tərifini verin. İnflyasiya və deflyasiyanın fərqini göstərin. Müxtəlif misallar əsasında iqtisadi artım tempini hesablayın. Nəyə görə iqtisadçılar arasında fikir ayrılığının mövcudluğunu əsaslandırın və onun daha aydın izahını vermək üçün eyni mövzu ətrafında 3-4 nəfər arasında debat təşkil edin. Test 8.1. Əgər 1990-cı ildə ölkədə qiymət indeksi 100 və 1999-cu ildə 120 faiz, 1999-cu i ldə nominal ÜDM 480 mlrd. manat təşkil edirsə, onda 1990- cı ilin qiymətləri ilə 1999-cu ildə real ÜDM nəyə bərabərdir? a) 384 mlrd.manat b) 400 mlrd.manat c) 424 mlrd. manat d) 460 mlrd manat e) 480 mlrd manat. 8.2. Əgər iqtisadiyyatda qiymətlərin orta səviyyəsi aşağı düşürsə: a) Digər bərabər şərtlər daxilində, alıcılar daha çox idxal və daha az yerli mallar alırlar b) Digər bərabər şərtlər daxilində, alıcılar daha çox idxal və daha çox yerli mallar alırlar c) Digər bərabər şərtlər daxilində, alıcılar daha az idxal və daha çox yerli mallar alırlar d) Digər bərabər şərtlər daxilində, alıcılar daha az idxal və daha az yerli mallar alırlar 8.3. Sadalanan hadisələrdən hansı struktur işsizliyini xarakterizə edir? a) Kompüter proqramçısı işdən imtina edir və daha yüksək əmək haqqı olan iş axtarır b) İnşaatçı qışda işsiz qalır c) İqtisadi böhran zamanı avtomobil zavodunun fəhləsi iş yerini itirir d) Poladtökən fəhləni robot əvəz edir. 8.4. Məcmu tələbin dəyişikliyi (əyrinin hərəkəti) müşahidə olunur, o zamani: a) İstehlak qiymətləri indeksi dəyişir b) İstehsalat resurslarının qiyməti dəyişir c) İstehlakçıların gözləmələri dəyişir ? ! 143 d) Məhsuldarlıq dəyişir e) Enerji daşıyıcılarının qiyməti dəyişir. Doqquzuncu fəsil Bu fəsli oxuyarkən aşağıdakı termin və anlayışlara diqqət yetirin: • Pul – bu hər şeydir • Pul və onun funksiyaları • Mübadilə və mübadilə vasitəsi 144 • Monetarist monetar siyasət • Pul kütləsi və onun aqreqatları • Milli Bank pul kütləsini necə tənzimləyir? Tarixən insanların əmtəə və xidmətlərin istehsalı üzrə ixtisaslaşması dərinləşdikcə natural mübadilə əməliyyatlarının aparılması getdikcə çətinləşirdi. Bu zaman h ansısa bir universal mübadilə vasitəsinə tələbat meydana çıxırdı. Pulun yaranmasına səbəb ticarətin sürətli inkişafı oldu ki, o da mal mübadiləsinin asanlaşdırılmasına xidmət etməli idi. Pul - əmtəə və xidmətin mübadiləsi zamanı sərbəst şəkildə qəbul edilə bilən hər əşya ola bilər. Pul - mübadilə vasitəsidir. Əgər insanlar pulu kəşf etməsəydilər, hələ də əvvəlki tək natural və ya barter mübadiləsi mövcud olardı ki, bu da müasir həyatı sadəcə mümkünsüz edərdi. Təsəvvür edin ki, siz ədəbiyyat müəllimisiniz. Sizcə, supermarketdən aldığınız malların haqqını Məhəmməd Füzulinin həyat və yaradıcılığı haqqında danışmaqla ödəməyi bacarardınızmı? Və yaxud, avtomobiliniz üçün aldığınız bir bak benzinin əvəzinə benzin doldurma məntəqəsinin işçilərinə Qarabağ probleminin səbəbləri h aqqında 20 dəqiqəlik mühazirə oxumağı təklif edə bilərsinizmi? Pul insanlara öz məhsulunu ona lazım olan digər məhsulla mübadilə etməyə imkan verir! Prinsipcə hər şeyi pul kimi qəbul etmək mümkündür - əgər onları başqa əmtəələr üçün mübadilə vasitəsi kimi dəyişirlərsə. Daha doğrusu, "PUL"- ticarəti asanlaşdırmaq üçün istifadə olunan xüsusi əşyaların ümumiləşdirilmiş adıdır. Keçmişdə ayrı-ayrı ölkələrdə müxtəlif əsrlərdə çox sayda əmtəə və əşyalardan mübadilə vasitəsi kimi istifadə olunmuşdur. Pul kimi qızıl və gümüşdən başqa daş təkərlər, duz, tütün, pivə, filin, su itinin dişləri, iribuynuzlu mal-qara, sikkələr, kağız banknotlar və s.-dən istifadə edilib. Hətta XIX əsrədək Dokotoda siçan quyruğu da pul kimi çıxış edirdi. Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|