boshqa ikki qanotlilar kiradi. Odamlar va chorva mollariga, asosan,
so'nalar oilasining vakillari jiddiy ziyon keltiradi (1 14-rasm).
D
E
114-rasm . K a lta m o‘ylovli ik k i q a n o tlilar:
A - so‘na; В - volfart pashshas; D - qonxo‘r it pashshasi; E- qonxo‘r
qo‘y pashshasi.
So‘n a la r (T ab an id ae) oilasiga
eng yirik qon so‘ruvchi ikki
qanotlilar kiradi. So‘nalar tanasining uzunligi 6-30 mm bo‘lib, rangi
turlariga qarab sariq, qora va kulrang tusda bo‘ladi.
Boshining yon
tomonida yirik fasetkali ko‘zlari joylashgan. Ko‘zlari qizgMsh tilla
rangda tovlanib turadi.
Boshining ostki qismida og‘zi joylashgan boMib, og‘iz apparati
urg‘ochilarida sanchib so4ruvchi tipda, erkaklarida yalovchi tipda
tuzilgan bo-lib, xartumcha ko‘rinishda.
Erkagi va yosh urg‘ochisi gul nektari bilan oziqlanadi. U rgcochi
so‘nalar faqat urugMangandan keyin qon bilan oziqlanishga o ‘tib,
qoramollarga, odam va y o w o y i hayvonlarga hujum qiladi.
Ular bu
davrda kemiruvchilar, kahakesaklar va hatto hayvonlaming 2 -3 kunlik
murdalariga ham hujum qilishi mumkin.
So4nalar hayvonlar terisini sanchib-yalovchi yoki kesib-yalovchi
og‘iz organlari orqali kesib, shu joydan chiqadigan qonni so‘rib
356
oziqlanadi va 2 -4 kundan so‘ng suv yoki ariq bo‘ylaridagi nam
tuproqlarga to ‘p-to‘p qilib tuxum quyadi.
So‘nalar 1 yilgacha yashaydi, ammo qon so‘rib olgan urg‘ochi
IO‘na 1 oygina yashaydi va shu vaqt ichida bitta urgcochi so‘na ariq
ho'yidagi nam tuproqqa 300 tadan 3500 tagacha tuxum qo‘yadi.
Tuxumlardan 1-2 haftadan keyin qurtlar chiqadi. Qurtlar 10-11
oygacha
botqoqlikdagi organik qoldiqlar bilan oziqlanadi. Bu muddat ichida ular
6 marta po‘st tashlab, 6 yoshga kiradi. Bahorda qurtlar g ‘umbakka
ayianadi. G‘umbaklik davri ob-havoga bog‘liq bo‘lib, u 6 kundan 25
kungacha davom etadi, so‘ngra jmsiy voyaga yetgan qanotli so‘na uchib
chiqadi (115-rasm).
115-rasm . Q o ram o l so4nasi
Dostları ilə paylaş: