G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
sələlərdən fərqli o laraq , neofeminist q a d ın la r q ad ın şəx- siyyətinə hörm ət edilməsini qəti şəkildə t ə b b edirdilər. H ə tta Q M T -n in bəzi iştirakçılan belə hesab edirdilər ki, q a d m la r m bu vəziyyətinin kökünü dövlətin siyasi sistemin- də a x ta rm a q lazımdır və onlarm fıkrincə belə sistemi ya- r a d a n kişilərdir. Nəticədə, kişilərə qarşı m übarizə a p a r m a q lazımdn*. Seksizm feminizmin əsas istiqam ətlərindən biri elan edilrdi. Əlbəttə, feminizmin ideoloqları bu nəticəyə birdən- birə gəlməmişdilər. Ə v v ə lb r Q M T sol q ü v v ə b rin g ə n c b r h ə rə k a tm m bir q a n a d ı kimi fəaliyyət göstərirdi. O n u n üzə- rinə düşən vəzifə q a d m la rm siyasi cəhətdən hazırlanm ası və təşkilatlarm işinə cəlb edilməsi idi. L akin, h ə rə k a tm ba- ş m d a d u r a n k işib rin q a d m la n n t ə b b b r i n ə biganə q alm a- l a n Q M T -n in b u h ə rə k a td a n ayrılaraq, yalnız q a d m la r d a n ibarət olan, müstəqil hərəkat y a ra tm a la rm a səbəb oldu. Ə v v ə lb r qeyd etdiyimiz kimi, əsrimizin 60-cı ilbri- nin o r ta la r m d a A B Ş -da yaranm ış və ilk v ax tlar ölkənin bir neçə iri şə h ə rb rin d ə fəaliyyət göstərən hərəkət dalğası 70-ci ilb r d ə artıq A B Ş -m bütün şəhərbrini bürümüşdü. H ə r ə k a tm n ü m a y ə n d ə b r i ölkənin Siyasi E l m b r Assosasiyası, M ü asir D i l b r Assosasiyası, A n tr o p o lo q la r Assosasiyası və T arix E lm b ri Assosasiyası kimi m ötəbər təşkilatlarda təmsil o lu n u rd u lar. B undan əlavə, tibb bacı- ları, silahh q ü w ə b r d ə xidm ət göstərən q a d m la r q ru p la r şəklində h ə rə k a ta qoşulurdular. Eyni z a m a n d a , yaşh qa- d m la r m d a h ə rə k a t q ru p u yarandı. Fem inist q a d m la r tərə- flndən ciddi tənqidə m əruz qalmış ro m a -k a to lik kilsəsi də Q A U H - u n təsir qüvvəsini öz üzərində hiss etməyə başladı. K a t o l i k k i l s ə b r d ə x id m ə t göstərən ra h ib ə q a d m l a r bütünlükdə k iş ib rd ə n ibarət olan klerikal ierarxiyadan ö z b ri üçün d a h a çox müstəqillik t ə b b etməyə başladılar. Q a d m əm əyinin q iy m ə tb n d irilm ə sin d ə k i haqsızlığa və a b o rtu n q a d a ğ a n ı ilə bağh q a n u n a etiraz əlaməti olaraq çox sayda nümayişlər və m arşlar keçirilirdi. Fem inist qa- d m la r (hərəkatm əvvəhndə iştirakçılar tam am ilə ağ irqə m ənsub q a d m la rd a n ibarət idi) ABŞ-m q a r a dərih qadm la- rm a də müəyyən təsir göstərirdilər. ƏvvəUər bu q a d m la r vətəndaşhq h ü q u q l a n u ğ ru n d a Öz irqlərinə m ənsub kişilər- lə b ərab ər m übarizə a p a rd ıq la n haida, so n ralar ayrılaraq q arad ə rih q a d m la rm azad olunması u ğ ru n d a müstəqil hə- rəkat yaratdılar. A m erikah neofeminist q a d m la rm hərə- katı tezhklə digər ölkələrdə də geniş vüsət aldı. Tezhklə Q M T -n in (Q a d m la r Mihi Təşkihıtı) ardıcıllan K a n a d a d a , F ra n sa d a , A v strah y ad a, İsveçdə, Y a p o n iy ad a, Alm aniya- da, H o llan d iy ad a, F inlandiyada və Böyük Britaniyada m e y d a n a çıxdı. Beİə ki‘ Böyük B ritaniyada bu hərəkatm güc yığm asm a səbəb yorulm aq bihnəyən m übariz xanım M .U o ls to n k r a f tm əsərlərinin çap olunm ası idi. Ingihs Q M T -d ə iki xətt özünü aydm büruzə verirdi: hberai və sosialist feminizm. Liberal feminizm 1975-ci ildə Beynəlxalq Q a d m İIi münasibəti ilə yaradılm ış Bərabər İm k a n la r U ğ r u n d a K o- m issiyanm fəahyyətində h əy ata keçirihrdi. K om issiya X IX -cu əsrin feminist q ad m ların m təhsil ah n aq , məşğul- luq, vərəsəlik h ü q u q u və öz u şa q larm a sahib o lm aq hüqu- q u u ğ ru n d a mübarizəsini davam etdirirdi. Sosialist feminizm u topik sosializmin ənənələrinə söykənərək q a d m la rm sosial azadlığmm yolunu yalnız sin- fı m übarizənin m arksist nəzəriyyəsində görürdülər. Əgər hberal görüşlü feminist q a d m la r q a d m la rm hü- q u q la rm m genişləndirilməsi u ğ ru n d a çıxış edir və parla- m ent lobbilərində təzyiq qüvvələri yaradn’dılarsa, sosialist feminist q a d m la r sosial siyasi partiyalarda iş a p a n rd ıla r. Q a d m koo p erativ gildeyasmm. m üharibə əleyhinə yara- dılmış təşkilat və birləşmələrin işində y ax m d an iştirak edirdilər. Q a d ın la rın azad h ğ ı u ğ r u n d a İıərəkatın BÖyük B rilaniyadakı əsas vəzİfələri L o n d o n d a (70-ci illərdə) keçi- rilmiş Milli K o n fra n s iştirakçıları tərəfındən qəbul olun- m uş 7 tələbdə açıq-aydm görünürdü: - əməyə görə bərabər ödənişlər; - b ərab ər təhsil və im k a n la r haqqı; - gün ərzində ödənişsiz körpələr evi; - a b o r t etm ək h aq q ı və hamiləliyin qarşısmı alm aq üçün ödənişsiz vasitələr; - ailə vəziyyətindən asıh o lm a y a ra q bütün qadm - larm təcavüzə m əruz q alm a q o rx u s u n d a n azad o lm alan ; - kişilərə üstünlük verən və q a d m İa ra qarşı güc tət- biq olu n m asm ı müdafiə edən bütün institutlarm ləğv edil- məsi və s. Fem inist q a d m la r "Q a d m la rm qarşıhqh köm ək fe- derasiyalarm ı" y a ra tm a ğ a başladılar. 80-ci illərin əvvəÜə- rində İngiltərədə, Ş otlandiyada, Uelsdə və İrlandiyanm m üxtəlif guşələrində kişilərin təcavüzündən q o r u n a n qa- d m la r üçün 100-dən artıq sığm acaqİar yaradılmışdı. Bura- d a o n ia rm özİəri və övladları üçün kişiİərdən iqtisadi cəhət- dən asıiı o lm a m a q u ğ ru n d a m übarizə y oİian öyrədiiirdi. B u n d a n əiavə bütün ölkə üzrə "B öhranh vəziyyətlər mər- kəzləri" fəaiiyyət göstərirdi ki, o r d a z o ria n m a y a m əruz qalmış q a d m la r hüquqi məsiəİıətİər aiu* və on iarm bu işlə ə ia q ə d a r m əhkəm ə o rq a n İa rm a m üraciət etməiərinə kö- m əklik göstəriİirdi. F em inst q ad ın lar etiraz yürüşiəri təşkil edir, qadm - iarm öziərini küçəiərdə təhİükəsiz hiss etməiəri u ğ ru n d ak ı m übarizəsinə ictimaiyyətin diqqətini cəlb etməyə çaİışn‘dı- lar. Z o r işlədiiməyə qarşı keçirilən etiraz həftəiəri zam anı feminist q a d m ia r müvafiq ədəbiyyat və təşviqat vərəqələri yayır, teatrlaşdırıimış tam aşaiar göstərirdilər. Bu q a d m la r Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|