G e n d e r V ə İ n s a n h ü q u q u
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
ınuşdu. Q a r a b a ğ münaqişəsinin əsas tərəflərindən biri olan E rm ən ista n R espublikasınm nümayəndələri də iştirakçılar a r a s m d a idi. K o n fra n s iştirakçılan P F P üç prinsipinin nə- zərdən keçirilməsinin vacibliyi h a q d a razılığa gəlmişdilər: - dinc q u ru c u lu q d a və hərbi münaqişələrin həll o lu n m a sm d a q a d m l a n n rolu; - q a d m la ra qarşı zorakılıq; - q a d m la rm h üquqları insan hüquqları kimi, o cümlədən q açq m larm və m əcburi köçkünlərin d o ğ m a y u rd -y u v a la n n a q ay tan lm ası və həlli u z u n m ü d d ət tələb edən digər məsələlər. Bu məsə- lələr, k o n fra n s iştirakçılan olan 13 ölkədə yaranm ış vəziy- yətlə ə laq ə d ar olaraq, müvafıq və ak tu al hesab edilmişdir. İş tira k ç ıla r b u məsələləri öz milli h ö k u m ə tlə rin in və ictimayətlərinin nəzərlərinə çatıracaqlarm a söz vermişlər. İştirak çılar həmçinin B M T -nin köməyi ilə subregional və regional əlaqə sisteminin yaradılması məsələsində konsen- susa nail olmuşlar. Subregional k o n fran sm məqsədləri: - ailədə, cəmiyyətdə, milli və beynəlxalq səviyyədə q a d m la ra qarşı zo rak ıh ğ m qarşısm m alm m ası və ləğv edilməsi işində əldə o lu n m u ş effektif təcrübə mübadiləsi; - əm əkdaşhq m əqsədi ilə və regional dialoqlarm aparılm ası üçün foru- m u n yaradılm ası; - gələcək fəaliyyətdə konsensusa nail olunm ası. Bakı Bəyannam əsinin yekun nəticəsi strategiya və m exanizm i müəyyən'edən k o n k ret fəaliyyət p ro q ra m ı oldu. Bu sənədlər milli və regional səviyyələrdə hazırlanmışdı. B M T "Z o rak ıh q la mübarizə və sabit sülh quruculuğu üçün q a d ın la rm ro lu n u n gücləndirilməsi üzrə əm əkdaşhq siste- mi" a d h uzunm üddətli p ro q ra m ın həyata keçirilməsinə kö- m ə k göstərəcəyinə razılıq verdi. Göstərilən əm əkdaşlıq p r o q r a m m m məqsədləri bunlardır: - H ərbi konfliktlərin qarşısm m alm m a sm d a və regionda sülhün bərqərar olması prosesində q a d m la n n ro lu n u n möhkəmiəndirilməsi; - Qa- d m la ra qarşı zorakıhğın qarşısm m ahnm ası və ləğv olun- ması üçün tədbirlərin lıazu'lanması; - Q a d m la n n , o cümlə- dən q a ç q ın la n n və m əcburi köçkünlərin lıüquqlarm nı qo- runm ası. Bakı k o n fra n s m d a girovlar h a q d a d a məsələ qaldı- rılmış, 330-dək q a d m m və 60-dək uşağm taleyi diqqət mər- kəzində olm uşdur. "A zərbaycan q a d m la rm m Bakı Assosa- siyası" qeyri-dövlət təşkilatı B M T -n in İn san hüquqları üzrə Ali K o m m is a rh ğ m m Cenevrə ofısində b u məsələ ilə əlaqə- d a r olaraq çıxış edmişdir. Q eyd o lu n a n problem lə əlaqədar o la ra q m ünaqişə dövrü ərzində q a ç q m la rm və məcburi köçküniərin məsələləri i b bağh 100 -dən çox hüquqi sənəd qəbul edilmişdir. 1994-cü ilin m a y m d a atəşkəs elan o lu n m u şd u r. Sülh müqaviləsinə d ə fə lə rb cəhd edilsə hələ də k o n k re t nəticə yoxdur. M ün aq işə tərəflərinin, beynəlxalq təşkilatların d a müdaxiləsi olm aqla, həm dövlət, həm də qeyri dövlət struk- turları səviyyəsində keçirtdikləri saysız görüşlərdə hələ ki, heç bir irəHləyişə nail olunm am ışdır. T o r p a q la r m işğalı ilə bütün insani h ü q u q la n pozulm uş əhalinin əsas həssas qru- p u olan iqadmlarm m ünaqişədə zo rlan m a, cinsi təzyiq, m əcburi ham iləhk, döymə, təhqir etm ə haliarm ı xüsusi qeyd etməliyik. M ə h z P F P - n m 116-cı m addəsi b u kimi hal- lara qarşı çıxış edir. 1995-ci ildə B M T -n in 39-cu sessiyasm- d a B M T Baş ICatibinin üzərinə q o y u lan q a d ın ia rm azad edilməsi məsələsini Pekin K o n f r a n s m d a öhdəlik kimi üzə- rinə götürən Q ə tn a m ə hələ də icra o lu n m a m ışd ır və Post- Pekin dövründə o n u n müddəti d ö rd dəfə uzadılm ışdır (40, 41, 42, 43, 44-cü sessiyalarda). 1998-ci ildə respublika N azirlər K a b in e tin in q açq m lar, m əcb u ri köçkünlər və əhalinin m iqrasiya şöbəsi tərəflndən respublikanın bütün rayonlarını ə h a tə edən xüsusi sorğu keçirilmişdir. Bu sorğu nəticəsində q a ç q m və məcburi köçkün q a d m la r m təhsili, məşğulluğu. sağlam hğı və yaş göstəriciləri təhlil olunm uş- dur. Bu m əlum atlara görə qaçq m və məcburi köçkün qa- d m larm məşğulluğu müxtəlif ray o n lar üzrə müxləlif şəkildə p ay la n m a q la 30% o lm u şd u r və onlarm a ra sm d a kənd yer- ləri çoxluq təşkil edir. Bu q a d m la n n 16,4%-i müəllim, 12,35-i tibb işçisi, 7,6%-i mədəniyyət işçisi, 41,1%-i kənd təsərrüfat işçiləri, 15,6%>-i isə digərləridir. Ümumilikdə gö- türdükdə isə qaçq m və məcburi köçkünlərin 419171 nə fəri q a d m d ır ki, b u n u n d a 120265 nəfəri 28,7%)-i qaçqm , 298906 nəfəri 71,3%-i köçkündür . I998-Cİ ildə q a ç q m la rm və məcburi köçkünlərin problem lərinin həlli üzrə dövlət p ro q ram ı qəbul edilmişdir. Bu p r o q r a m d a n irəli gələn vəzifələri yerinə yetirmək bey- nəlxalq h u m a n ita r təşkilatlarm, dünya dövlətlərinin kömə- yi və iştirakı o lm a d a n həyata keçirmək m üm kün deyildir. Beynəlxalq q u ru m la rm q a ç q m və m əcburi köçkün ailələri- nə, o cümlədən, ilk növbədə - tən h a və ailə başçısı olan qa- d m lara, yardım və köm ək sahəsində respublikada geniş fəaliyyət göstərilir. Q a ç q m və məcburi köçkün qadıhlarm milli tərkibi belədir: 399058 azərbaycanh, 375 rus, 1902 kürd, 17677 türk, 159 nəfər isə digər millətlərin nümayən- dəsi. Q a ç q m və məcburi köçkün q a d m la rm 15878-i ali, I9384-Ü o rta ixtisas, 85123-ü orta, 45397-i n a ta m a m orta, 75065-i ibtidai, 58059 nəfəri isə başqa təhsilə malikdir. Sta- tistika d a göstərir ki, o n la n n inkişaf potensialı yüksəkdir. Y aş tərkibinə görə: 6 yaşm a qədər 40597 nəfər: 7- 17 yaş arası 73632 nəfər; 18-49 yaş arası 121619 nəfər; 50 və o n d an yuxarı 63060 nəfərdir. Ailə tərkibinə görə: 29484- ü çoxuşaqh ana; 4253-ü şəhid anası; 16948-i ailə başçısı olan qadm ; 3595-i tənha qadm ; 114229-u qız uşağıdn-. R əqəm lər aydm göstərir ki, hərbi m ünaqişə nəticə- sində zorakıhğa m əruz q alm a b u q a d m la rm şəxsi həyat tər- zini də köklü dəyişmişdir., Pekin P la tfo rm a sm m 210-233-ci m addələrində qeyd o lu n ah "Q ad m larm insan hüquqları" Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|