Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 010, Sa. 141 Yeni Çek kanunu’na göre tüzel kiŞİleri temsilen çek düzenlenmesi ve sonuçlari metin topçUOĞLU

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

Metin TOPÇUOĞLU

146

şında temsil ile yetkilendirilen kimseler aynı zamanda imza yetkilisi sıfatını 

taşıyan kimselerdir. Bankalarda olduğu gibi bu kimseler, ticari mümessil veya 

ticari vekillerdir. 

Gerçek kişilerin aksine, YÇK m. 2/3, ayrım yapmaksızın “imza yetki-

lisi” olan kişiler ifadesine yer verdiğinden, ticari vekillerin de “çek hesabı”

6

 

açıp açamayacağı sorunu akla gelmektedir. YÇK m. 2/3 hükmünün beyan yü-

kümlülüğünü

7

 düzenlediği, bu sebeple çek hesabı açma ve çek düzenleme ko-

nusunda ticari vekilin yetkisini genişleten bir içeriğe sahip olmadığı söylene-

bilir. Ancak imza yetkilisi olan kişilerden ticari vekillerin, özel yetki olmadan 

çek hesabı açamayacakları ve çek düzenleyemeyecekleri dikkate alındığında, 

“hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı bulunan gerçek 

kişinin, … imza yetkilisi olduğu tüzel kişiye çek defteri verilmez” hükmünün 

amacını aştığı görülür. Şu halde çek hesabı açma ve çek düzenleme yetkisin-

den yoksun olsa bile, hakkında yasak bulunan imza yetkilisi sebebiyle tüzel 

kişiye çek defteri verilmeyecektir

8

.

Tüzel kişi tacirler için çek hesabı açılması bakımından önem taşıyan di-

ğer bir konu da tüzel kişiye ait kambiyo işlemlerinin bir başkası üzerinden yü-

rütülmesini engellemeye yönelik dolaylı temsil karinesidir. YÇK m. 4/2, be-

lirli ilişkiler çerçevesinde açılan çek hesaplarını, karine olarak, tüzel kişi taci-

re ait kabul etmiştir.

B) Çek Keşide Edilmesi

1) Yönetim organı görevlilerinin tüzel kişi adına çek düzenlemesi

Tüzel kişiler adına temsil yoluyla çek keşide edilmesinde herhan-

gi bir problem yoktur. Yukarıda bahsettiğimiz tüzel kişi adına çek hesabı aç-

maya yetkili olan kimseler aynı zamanda çek keşide etmeye de yetkilidirler. 

YÇK’nın getirdiği farklılık, keşide edilen karşılıksız çekin cezai sonuçları ko-

nusundadır. Tüzel kişilerde, çeki düzenleyenler, çek karşılığını banka hesabın-

6

  BK m. 453/2’de özel yetki için kambiyo taahhüdünde bulunma işleminden bahsedildiği, çek 

hesabı açılması işleminin ise tek başına müvekkil taciri borç altına sokmayacağı, dolayısıyla 

özel yetki gerekmeyeceği sonucuna ulaşmak mümkündür. Ancak çek hesabı açmak, BK m. 

453/2, 3 hükmü bakımından mutat muamele kapsamına girmez. Bu sebeple ticari vekil, özel 

olarak yetkilendirilmedikçe çek hesabı açamayacaktır.

7

 Ayrıca bkz. Çağlar, 5941 Sayılı Çek Kanunu Hükümlerine Göre Ticaret Şirketi Yöneticile-

rinin, Temsilcilerinin ve İmza Yetkililerinin Çek Hesabı Açma ve Çek Düzenleme Yasağı, s. 

18

8

 Bkz. Çağlar, 5941 Sayılı Çek Kanunu Hükümlerine Göre Ticaret Şirketi Yöneticilerinin, 

Temsilcilerinin ve İmza Yetkililerinin Çek Hesabı Açma ve Çek Düzenleme Yasağı, s. 6.

---

Yeni Çek Kanunu’na Göre Tüzel Kişileri Temsilen Çek Düzenlenmesi ve Sonuçları

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

147

da bulundurmakla yükümlü olanlar ve karşılıksız çekin cezai sorumluluğunu 

taşıyanlar aynı kimseler olmayabilir (YÇK m. 5/2, 2/3).

Tüzel kişiler adına organ görevlisi sıfatını taşıyan kimseler çek düzen-

leyebilir. Organ görevlileri aralarında iş bölümü yaparak mali konularda yet-

kili ve görevli ortak ve üyeleri tespit etmiş olabilir. Aralarındaki işbölümüne 

rağmen yetkisiz organ görevlilerinin düzenleyecekleri çekin geçerli olacağın-

dan kuşku duyulmaz (TK m. 321/2, 5). Zira “konu” ile ilgili kısıtlamalar iç 

ilişkide geçerlidir ve iyi niyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez

9

. Bu du-

rumda karşılıksız çıkan çekten dolayı ceza sorumluluğu tüzel kişinin mali ko-

nularda işlerini yürütmekle yetkili organ görevlisine aittir (YÇK m. 5/2). An-

cak yetkisini aşarak karşılıksız çek düzenleyen organ üyesinin tüzel kişiye 

karşı hukuki sorumluluğu gündeme getirilebilecek, ayrıca iştirak hükümlerine 

göre de cezalandırılabilecektir

10

. Fakat tescil ve ilan edilen bu sebeple herkese 

karşı ileri sürülebilecek birlikte temsil (çift imza)

11

 kuralına rağmen tek imza 

ile keşide edilen çekler geçerli olmakla birlikte tüzel kişiyi bağlamaz (TK m. 

321/2)

12

. Bu ihtimalde yetkisini aşarak çek keşide eden yönetim organı görev-

lisi, çekin hukuki

13

 ve cezai sonuçlarından şahsen sorumlu tutulacaktır. Keşi-

de edilen çek tüzel kişiyi bağlamadığı için diğer yönetim organı görevlilerinin 

çekin cezai sonuçlarından sorumluluğu gündeme gelmeyecektir.

YÇK, çek düzenleme yetkisine sahip olanlarla, söz konusu çekin karşı-

lıksız çıkması halinde sorumlu olacak kimseleri birbirinden ayırmış ve organ 

görevlileri ile sınırlı bir sorumluluk anlayışı benimsemiştir. Tüzel kişiler adı-

na başta organ görevlileri ve temsilciler çek keşide edebileceklerdir. YÇK m. 

2/8 “tüzel kişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadı”nı, keşide ettiği çek 

9

  Özgenç, İ, Çek Kanunu, Ankara 2010, s. 83, 84.

10

 Aynı sonuç, temsil yetkisinin merkez veya şube (yer) ile kısıtlanarak sicile tescil ve ilan 

edildiği hallerde de geçerlidir (TK m. 321/2; BK m. 451).

11

 Bkz. Çağlar, 5941 Sayılı Çek Kanunu Hükümlerine Göre Ticaret Şirketi Yöneticilerinin, 

Temsilcilerinin ve İmza Yetkililerinin Çek Hesabı Açma ve Çek Düzenleme Yasağı, s. 6.

12

 Çift imzanın şart olduğu hallerde tüzel kişi adına tek imza ile çek keşide eden yönetim 

organı görevlisi, yetkisiz temsili düzenleyen TK m. 590 hükmüne göre sorumlu 

tutulabilecektir.

13

 Ayrıca bkz. Kendigelen, A.: Çek Hukuku, İstanbul 2007, s. 102, 103 

Yazar, söz konusu ese-

rine, Hukuki Perspektifl er Dergisi’nde yayınlanmış konuyla ilgili “Türk Ticaret Kanunu Ta-

sarısı ile Çek Hukukunda “Sessiz Sedasız” Yapılmak İstenen Değişiklikler” başlıklı makale-

si (Mayıs 2006, s. 74-79) ile “Çek Kanunu Tasarısı Taslağının Hukuki Açıdan Değerlendiril-

mesi” (Eylül 2006, s. 177-185) başlıklı makalesini de eklemiştir. Ancak atıfl ar, makale başlı-

ğı zikredilmeksizin, eserin sayfa numaralarına yapılacaktır

.

---