Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 010, Sa. 141 Yeni Çek kanunu’na göre tüzel kiŞİleri temsilen çek düzenlenmesi ve sonuçlari metin topçUOĞLU

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

Metin TOPÇUOĞLU

148

üzerine açıkça yazmasını şart koşmakla yetinmiştir. Görüldüğü gibi tüzel kişi 

adına çek keşide eden kişinin organ görevlisi olması şartı yoktur.

Kural olarak, temsil yoluyla düzenlenecek çeklerde temsilcinin, sade-

ce imzasını atması yeterli olmayacak, temsil ilişkisini gösterir bir ibareye ve 

ismine yer vermesi gerekecektir. Temsil ilişkisinin anlaşılamadığı veya kanıt-

lanamadığı hallerde temsilci, keşide ettiği çekten bizzat sorumludur (TK m. 

590)

14

. TK, çekin şekil şartları arasında keşidecinin “imza”sını yeterli kabul 

etmiştir (m. 692/b. 6). Çekin şekil şartı açısından ad ve soyadını içermese bile 

keşideciye izafe edilebilecek bir imzanın varlığı yeterlidir

15

. Tüzel kişilerde 

organ görevlisi sıfatını taşıyan kimselerin ve temsilcilerin imzası ile düzenle-

nen çekler geçerlidir. Fakat tüzel kişilerde bu durum istismar edilmiş, isim ta-

şımayan sadece imza içeren çekler keşide edilmiş, söz konusu çekleri sahip-

lenen olmamış dolayısıyla karşılıksız çekle ilgili sorumluluk ortada kalmıştır. 

Bu sebeple keşidecinin çek üzerine adını ve soyadını yazması zorunluluğu ge-

tirilmiştir (YÇK m. 2/8). Bununla birlikte TK’nın öngördüğü şekil şartlarını 

taşıyan çek, YÇK m. 2/6-8’deki şartlara aykırı olsa bile geçerliliğini muhafa-

za eder (YÇK m. 2/9). 

2) Organ üyesi sıfatını taşımayan temsilcilerin (ve imza yetkililerin) 

tüzel kişi adına çek düzenlemesi

Çek hesabı açabilecek temsilci ve imza yetkilileri aynı zamanda çek 

düzenlemeye de yetkilidirler. Ticari mümessiller (BK m. 451/1), kendilerine 

kambiyo taahhüdünde bulunma yetkisi verilen ticari vekiller (BK m. 453/2) 

ve temsilciler (BK m. 388/3) tüzel kişi adına çek düzenleyebileceklerdir. 

C) Çek hesabının kapatılması

Çek hesabı, “ancak sahibinin veya yasal temsilcisinin yazılı talebi” ile 

kapatılabilir (YÇK m. 2/10). Tüzel kişiler adına yönetim organı görevlileri 

açılmış çek hesabını kapatabileceklerdir. Hesabı kapatmaya yetkili kimselerin 

(m. 2/10)  “ancak” ibaresi ile sınırlandırıldığı intibaı edinilse bile organ gö-

revlisi sıfatı taşımayan, fakat kendilerine kambiyo taahhüdünde bulunma yet-

kisi verilen tüzel kişi temsilcileri (BK m. 388/3) ile ticari mümessiller de çek 

hesabının kapatılmasında yetkili olacaklardır

16

. Tüzel kişi adına kambiyo se-

14

 Bkz. Kendigelen, Çek Hukuku, s. 103-105.

15

 Aynı yönde bkz. Kırca, 5941 Sayılı Çek Kanunu, s. 13.

16

 Aval; poliçe, bono ve çek ile sorumluluk altına giren kimseler lehine verilen bir tür kefalet-

tir (TK m. 612-614, 706). Uygulamada, senet sorumlularının ödeme gücü hakkında kuşkuya 

sebep olabileceği endişesi ile aval yerine aynı zamanda teminat fonksiyonu da bulunan ciro 

---

Yeni Çek Kanunu’na Göre Tüzel Kişileri Temsilen Çek Düzenlenmesi ve Sonuçları

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2

149

netleri aracılığı ile borçlanmaya yetkili kılınan temsilcinin, söz konusu senet-

lerin; düzenlenmesi, tedavülü ve ifası sürecine ilişkin gerekli işlemleri yapa-

bilmesi asıldır. Bu anlamda temsilcinin, kambiyo taahhüdü sürecine ilişkin iş-

lemler için ayrı ayrı yetkilendirilmesine ihtiyaç yoktur.

Kambiyo taahhüdünün sadece belirli bir aşaması için yetkilendirildiği 

anlaşılan gerçek kişi temsilcisi diğer işlemleri yapamayacaktır. Örneğin sade-

ce ciro işlemi için yetkili kılınan temsilci aval

17

 veremeyecektir

18

. Bu ihtima-

lin sadece gerçek kişilerin temsilinde önem taşıyacağı unutulmamalıdır. Zira 

tüzel kişilerin temsilinde yetkinin, birlikte temsil ve merkez veya şube dışında 

konu ile kısıtlanması, iç ilişki bakımından önem taşır, iyi niyetli üçüncü kişi-

lere karşı ileri sürülemez (TK m. 321/1, 2).

III) TÜZEL KİŞİLERLE BELİRLİ  İLİŞKİLERE SAHİP GER-

ÇEK KİŞİLER TARAFINDAN DÜZENLENEN ÇEKLER

A) Genel olarak

TK m. 730/1-1; 585 hükümleri, üçüncü kişiler hesabına çek düzenleme 

imkânını kabul etmekle birlikte dolaylı temsil ile çek düzenlemek yaygın bir 

yol değildir. Dolaylı temsil, temsilcinin hukuki işlemi, kendisine verilen tem-

sil yetkisine uygun olarak kendi adına fakat temsil olunan hesabına yapması-

dır. Üçüncü kişilere karşı işlemin sonuçlarından temsilci sorumludur. Bu se-

beple hukuki işlemden doğan hak ve borçlar temsilciye aittir (BK m. 32/2). 

Temsilci, sonradan, edindiği hak ve borçları alacağın temliki ve borcun nakli 

hükümlerine uygun olarak temsil olunana devredecektir (BK m. 32/3)

19

. Ka-

nun koyucunun özellikle muvazaalı işlemleri dikkate alarak düzenlediği YÇK 

m. 4/2, temsil açısından TK m. 730/1-1; 585 hükümlerini somutlaştırmıştır. 

YÇK m. 4/2, belirli kimselerin yarattığı hukuki görünüşü

20

 değil; görüntünün 

işlemi tercih edilmektedir (Poroy/Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 2010, p. 288, 

289).

 

Yetkisi bulunmadığı halde aval veren temsilci, TK m. 590 hükmü uyarınca aval işleminin so-

nuçlarına katlanacaktır. Bilindiği gibi TK m. 590, kambiyo senetlerinde keşide, kabul, ciro, 

aval ve araya girme işlemlerinden doğacak sorumluluklara uygulama imkânına sahiptir. Bkz. 

Poroy/Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku, p. 211.

17

 Bkz. Yıldız, Ş., “Doğrudan Doğruya İradi Temsilde Özel Temsil Yetkisi Gerektiren Haller”, 

Makalelerim 1988-2007, Ankara 2008, s. 59.

18

 Bkz. Eren, F.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2008, s. 388 vd.

19

 Ayrıca bkz. Poroy/Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku, p. 209; Yavuz, C.: Tük – İsviçre ve 

Fransız Medeni Hukuklarında Dolaylı Temsil, İstanbul 1983, s. 134.

20

  Kırca’ya göre, YÇK m. 4/2’deki belirli ilişkilerin varlığı halinde gerçek kişi adına düzenlen-

miş çeklerin tüzel kişiye ait kabul edilmesi hukuki olmaktan çok, ekonomik anlam taşır. Kır-

---