Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 010, Sa. 141 Yeni Çek kanunu’na göre tüzel kiŞİleri temsilen çek düzenlenmesi ve sonuçlari metin topçUOĞLU
Yüklə 200,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2 Metin TOPÇUOĞLU 150
- B) Karine olarak dolaylı temsil ilişkisinin kabulü
- Yeni Çek Kanunu’na Göre Tüzel Kişileri Temsilen Çek Düzenlenmesi ve Sonuçları Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2 151
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2 Metin TOPÇUOĞLU 150 arkasındaki gerçek (iç) ilişkiyi dikkate alan bir varsayımı esas almıştır. Temsil olunana ait bir borcun ifası amacıyla dolaylı temsil ilişkisi çer- çevesinde çek düzenlemek mümkündür 21 . Çekin karşılıksız çıkması durumun- da, hukuki ve cezai sonuçlara katlanacak olan kişi, hiç şüphesiz aynı zamanda hesap sahibi olan gerçek kişi temsilcidir (YÇK m. 5/1). Bu ihtimalin YÇK m. 5/2 hükmünün uygulama alanı içine girmeyeceği aşikârdır.
YÇK, tüzel kişi tacire ait bir borcun ifası amacıyla söz konusu tüzel ki- şiyle belirli ilişkilere sahip kimselerin, kendi adlarına açılmış çek hesabından yapacakları ödemeleri engellemek ve kayıt altına almak istemiştir. “Bankala- rın bildirim yükümlülüğü” başlığı altında düzenlenen YÇK m. 4/2’ye göre, “tacir tüzel kişi veya onun faaliyetleri ile ilişkilendirilmek kaydıyla, tüzel ki- şinin gerçek kişi ortakları, ortakların ilgili bulunduğu veya tüzel kişinin veya ortaklarının etkisi altında bulundurduğu gerçek kişiler ile tüzel kişinin yöne- tim organında görev alan veya temsilcisi sıfatını taşıyan gerçek kişiler adına açılmış olan çek hesapları, tacir tüzel kişiye ait kabul edilir”. Amacı esasen ka- yıt dışı ile mücadele olan YÇK m. 4/2’nin öngördüğü ilişkiler, perde arkasın- dan başkalarının hesabını kullanarak borçlarını ödeyen tüzel kişi tacirin do- laylı temsil ilişkisini kullandığına delalet etmektedir. Böylece belirli ilişkilerin varlığında, tüzel kişi tacirler hakkında dolaylı temsil yoluyla çek keşide edile- bileceği farz ve kabul edilmiş olmaktadır 22 . YÇK m. 4/2’den çıkartabileceğimiz sonuçları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz: 1) Kanun, tacir tüzel kişi hesabına hareket ettiklerini varsaydığı kişileri sınırlandırmıştır. Tüzel kişi tacirin kendisi veya faaliyetleri ile ilişkili, ca, İ.: 5941 Sayılı Çek Kanunu Konferans (22 Ocak 2010), Ankara 2010, s. 22, 23. Arkan da aynı görüşü paylaştığını ifade etmiştir (Bkz. Kırca, 5941 Sayılı Çek Kanunu, tartışmalar kıs- mı, s. 40, 41). 21 YÇK m. 4/2’nin amacının, gerekçede “… tacir sıfatını haiz tüzel kişinin taraf olduğu ticarî ilişkilerde, bu tüzel kişinin borcuna karşılık olarak, organlarında görev yapan veya temsilci- si sıfatını taşıyan ya da herhangi bir gerçek kişi adına açılmış çek hesabı ile ilişkilendirilmiş çek düzenlenmesinin önüne geçmek” olduğu ifade edilmiştir. Kanun koyucunun, öngördüğü ilişkilerin etkisini, gerçek kişilerle sınırlandırmak istediği anlaşılmaktadır. Ancak tacir tüzel kişilerin, maddede işaret edilen ilişkilere sahip gerçek kişiler üzerinden borçlanarak çek dü- zenlemeleri engellenmek istendiğine göre, pekala bu ilişkilere sahip olan kişiler, tüzel kişiler de olabilir. Bkz. Poroy/Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku, p. 505. 22 Ayrıca bkz. Poroy/Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku, p. 506. Yeni Çek Kanunu’na Göre Tüzel Kişileri Temsilen Çek Düzenlenmesi ve Sonuçları Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 2 151 a) Tüzel kişi tacirin gerçek kişi ortakları 23 ,
c) Tüzel kişi tacirin veya ortaklarının (gerçek ya da tüzelkişi) etkileri al- tında bulunan gerçek kişiler, d) Tüzel kişi tacirin yönetim organında görev alan gerçek kişiler, e) Tüzel kişi tacirin temsilcileri, Kanunun işaret ettiği kimselerdir. 2) YÇK m. 4/2’nin öngördüğü gerçek kişiler adına açılmış çek hesap- larının tacir tüzel kişiye ait olduğunu kabul edebilmek için belirli ilişkilerin veya etkileme gücünün varlığı şarttır. Bu anlamda söz konusu gerçek kişilerin: a) Ortaklık sıfatı, b) Yönetici sıfatı, c) Temsilci sıfatı 24 , d) Tüzel kişi tacir veya ortakları ile ilgili olması ya da onların etkisi al- tında bulunması 25 ,
Kanunun kabul ettiği; ortaklık, yönetim ve temsil ilişkilerinin belir- lenmesinde kuşku olmamakla birlikte diğer faktörler (ilgi, ilişki ve etkileme gücü) esnektir ve hukuk alanındaki sınırlarını çizmek güçtür. Söz konusu ilgi, ilişki ve etki faktörleri, başta ticari ilişkiler olmak üzere, istihdam (çalıştıran 23 YÇK m. 4/2’de tüzel kişi tacirin yönetici ve temsilcileri ile ilgili veya onların etkisi altında bulunan kimselerden bahsedilmemiştir. Her ne kadar tüzel kişi ile organları aynı kapsamda değerlendirilse bile ortak ve organ görevlisi olmayan yönetici ve temsilcilerle bağlantılı kimselerin madde kapsamına girmeyeceği açıktır. Ortaklarla olan ilişki özellikle belirtilmişken üçüncü kişilerle tüzel kişi arasındaki ilişkileri yürüten ve yönlendiren yönetici veya temsilcilerin etkisinin göz ardı edilmesi ceza ve vergi yükümlüğü açısından eksiklik olarak görülebilir. 24 Krş. Poroy/Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku, p. 506a. 25 YÇK m. 4/2’de tüzel kişi tacirin yönetici ve temsilcileri ile ilgili veya onların etkisi altında bulunan kimselerden bahsedilmemiştir. Her ne kadar tüzel kişi ile organları aynı kapsamda değerlendirilse bile ortak ve organ görevlisi olmayan yönetici ve temsilcilerle bağlantılı kimselerin madde kapsamına girmeyeceği açıktır. Ortaklarla olan ilişki özellikle belirtilmişken üçüncü kişilerle tüzel kişi arasındaki ilişkileri yürüten ve yönlendiren yönetici veya temsilcilerin etkisinin göz ardı edilmesi ceza ve vergi yükümlüğü açısından eksiklik olarak görülebilir. Yüklə 200,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|