GeçMİŞİ, bugüNÜ ve geleceğİ
Yüklə 8,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- U L U S L A R A R A S I S E M P O Z Y U M “AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” (Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih)
- Mythological persuasions and ancient presentations, related to characters Ayten Cafer kızı CAFEROVA *
- Anahtar kelimeler
U L U S L A R A R A S I S E M P O Z Y U M “AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” (Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih)
BAĞLI TASAVVURLAR (Nahçıvan ÖC Ordubad Bölgesinden Derlenen Folklor Örneklerine Dayanarak)
related to characters
*
ÖZET Ordubad Nahçıvan`ın bir ilçesi olsa da buradan son 30 yılda derlenen mitolojik metinlerin sayısı sadece Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinden değil, hatta Azerbaycan`ın bölgelerinden derlenenlerden daha çoktur. Ateist ideyolojili Sovyetlerde mit anlatmak “ dinin tebliğatı” adıyla yasaklanmakta ve baskı yapılmakta, din adamları da hurafatçılar olarak nitelendirilmekteydi. Buna rağmen halk kendi kültürünü unutmak istemiyor, onu yaşatmaya çalışıyor, merasimler düzenleyordu. “ Boz Kurt” mitinin ve Tanrıçılıkla ilgili bir kaç mitin de 1980`li yıllarda Ordubad’dan derlenmesi bölgenin somut olmayan kültür bakımından özel önem taşıdığını kanıtlamaktadır. Son yıllarda alan çalışmalarında derlediğimiz destanlarda, masallarda, mani- hakuştalarda, bilmece ve düzmecelerde ilçenin kapalı bir alan olmadığını, Sibirya Türklerinin Şaman-Kam geleneğinden başlamış Balkanlardaki evliyalar hakkında metinlerin burada da yaşadığından haber veriyor. Türk mitolojisi Türkün manevi dünyasının, yaşadığı yerlerin, gezdiği ormanların, geçtiği nehirlerin ve başka mitolojik konuların tarihidir. Türk mitolojisi mitolojik bir dünya modeli olmakla birlikte Türkün yaşadığı toprakları model olarak kabul etmiş, onları işaretler sistemine çevirmiş ve bu topraklar üzerinde var olan tüm mevcudatı Türkün dünyasını ifade eden bir belgeye dönüştürmüştür. Bu bakımdan Türk mitolojisinde, mevcut olan her şey, onun yaşadığı ve yarattığı tarih olmakla birlikte bir mitolojik unsurlar bütünüdür. Ordubad ilçesinde Gemikaya adlandırılan dağdaki kayaüstü yazılar ve dağlarla ilgili derlediğimiz mitler söylediklerimizin kanıtıdır. Ordubad metinlerinde en çok rastladığımız “ Bizden yeyler, Cinler, Cıntırqeyiş, Gür-Gür Baba ve eyelerle ilgili mitolojik karakterler imgesel şekilde dedelerimizin, ninelerimizin dilinde yaşamış ve daha sonralar yazıya alınmakla günümüze kadar gelmiştir. Bu karakterler mitoloji anlamda halkın tefekkürünü, güvenini yaşatmıştır. Bu açıdan, derlenmiş metinlerin gözden geçirilmesi Ordubad bölgesinin tarihinin tarih bağlamında öğrenilmesi açısından önemlidir. Ordubad`da mitolojik metinlerin yaşaması bu mitolojik inançların burada halkın eski ve zengin manevi kültüre sahip olduğunu göstermektedir. Ordubad bölgesine özgü mitolojik metinlerin Türk mitolojisinde de önemli yeri vardır.
*
ceferli_ayten@mail.ru Sayfa 36 / 847 Ayten Cafer kızı CAFEROVA U L U S L A R A R A S I S E M P O Z Y U M “AZERBAYCANŞINASLIK: GEÇMIŞI, BUGÜNÜ VE GELECEĞI” (Dil, Folklor, Edebiyat, Sanat, Tarih)
Anahtar kelimeler: Nahçıvan, Ordubad, Halk Bilimi, Halk İnancı, Mitoloji.
Mythology continues the existence in folklore texts. Turkic mythology, as well as all mythological systems, consists of texts that were written then. Among mythological texts of folklore texts of Ordubad region of the Nakhchivan AR is very much. These texts on the whole are reflected by the world view of population of Ordubad region. Viewing of the collected texts is very significant in the study of history of territory of Ordubad in the context of Turkic history. Research of mythological texts in territory of Ordubad proves that, these mythological faiths inform that a population which lives here has an ancient and rich spiritual culture and mythological texts belonging to Ordubad region has an original place in Turkic mythology.
Ordubad, Nahçıvan Özerk Cumhuriyetine bağlı bir ilçedir. Nahçıvan`ın doğusunda bulunan ilçenin yüzölçümü 972 km 2 -dir. Güneyden Araz irmağı boyu İran İslam Cumhuriyeti, kuzeyden Ermenistan Cumhuriyetiyle sınırlara sahiptir. Ermenistan Cumhuriyeti ile sınır bölgesi yüce dağlarla çevrilidir. Bu dağların en yücesi 3904 metrlik Kapıcık zirvesidir. Kaya üstü yazıtları ile meşhur olan, hakkında Nuh Peygamberle bağlı efsaneler dolaşan Gemikaya da bu bölgede bulunmaktadır. Gemikaya resimleri hakkında ilk araştırmayı yapan rahmetli Doç.Dr. Ebülfez Hüseyini olsa da bu kaya üstü yazıtlar arasında Türk aşiretlerinin damgaları olduğunu kanıtlayan, Bakü Devlet Üniversitesi`nde Türkoloji üzre öğretim görevlisi rahmetli Doç. Dr. Cefer Ceferov`dur. İlçenin ahalisi genellikle Türklerdir. Fakat onların gerek dış görünüşü, gerek ağızları, gerekse de mutfakları Nahçıvan Özerk Cumhuriyyetinin altı ilçesinden epey farklıdır. 1988 yılına kadar bölgede Hıristiyanların Grigoryan mezhebine inanan insanlar yaşadığından onları Ruslar Ermeniler adlandırmış ve son 200 yılda onların Ermenileştirilmesi için ciddi çalışmalar yapılmıştır. 200 yılın üzerinde zamanda merkezi yönetimin ve kilisenin uyguladığı asimilasyon siyasetine rağmen Grigoriyan inançlılar da Türklerle birlikte bölgenin meşhur pirlerini ziyaret etmiş, suçileyen merasimini ve başka törenleri birlikte düzenlemişler. Grigoriyan inançlılar da, Türkler de aynı mitlere inanmış ve onları yaşatmışlar. İlçenin genel ahalisi olan Türkler görünüşlerine, lehçe özelliklerine, psikolojilerine göre çevredekilerden epey farklı olduğu gibi onların mitolojik metinleri yaşatması da dikkat çekicidir. Sovyet hakimiyeti döneminde mitolojik metinlerin derlenmesi, anlatılması, onunla bağlı törenlerin Sayfa 37 / 847 Yüklə 8,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|